Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitimde Yaşanan Niceliksel Değişimler

Yıl 2024, Sayı: 60, 1259 - 1282, 28.06.2024

Bilgen Kerkez Yücel Gelişli

https://doi.org/10.53444/deubefd.1409283

Öz

Yapılan araştırmada Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimde yaşanan değişimlerin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda mesleki ve teknik eğitimde okul, derslik, öğrenci ve öğretmen sayısındaki değişim ile mesleki ve teknik eğitime ayrılan bütçe ve okullaşmanın ne şekilde değiştiğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Belirtilen amaçlar çerçevesinde araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan tarihsel yöntem temel alınarak tasarlanmıştır. Doküman incelemesi ile araştırma verilerinin toplandığı araştırmada, veri kaynağı olarak Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yıllık olarak yayınlanan istatistiki verilerden yararlanılmıştır. Veriler içerik analizi yolu ile çözümlenerek raporlaştırılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen, öğrenci, okul/kurum ve derslik sayısında yıllar içerisinde artış olduğu belirlenmiştir. Araştırmada mesleki ve teknik eğitime ayrılan bütçede yıllar içerisinde artışın olduğu belirlenmiştir. Ayrıca araştırmada mesleki ve teknik eğitim kurumlarının son yıllarda bütçeye ekonomik girdi sağladıkları da belirlenmiştir. Bu sonuçlara ek olarak Mesleki ve teknik eğitim kurumlarının son yıllarda yaşanan pandemi ve depremlerde etkin rol aldıkları da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki ve teknik eğitim, mesleki ve teknik eğitimde okullaşma, mesleki ve teknik eğitim istatistikleri

Quantitative Changes in Vocational and Technical Education in Turkey

Öz

The aim of the research is to reveal the changes in vocational and technical education in Turkey. Within the framework of this purpose, it is aimed to determine how the changes in the number of schools, classrooms, students and teachers in vocational and technical education, the budget allocated to vocational and technical education and schooling have changed. Within the framework of the stated objectives, the research was designed based on the historical method, which is one of the qualitative research methods. In the study, in which research data were collected through document analysis, statistical data published annually by the Ministry of National Education was used as a data source. The data were analyzed and reported through content analysis. As a result of the research, it has been determined that the number of teachers, students, schools/institutions and classrooms has increased over the years. It has been understood that the increase is ahead when compared to the population growth rate in Turkey. In the research, it has been determined that there has been an increase in the budget allocated to vocational and technical education over the years. In addition, it has been determined in the research that vocational and technical education institutions have provided economic input to the budget in recent years. In addition to these results, it has been determined that vocational and technical education institutions have taken an active role in the recent pandemics and earthquakes.

Anahtar Kelimeler

Vocational and Technical Education, schooling in vocational and technical education, vocational and technical education statistics

Kaynakça

• Adıgüzel, O. C. & Berk, Ş. (2009). Mesleki ve teknik ortaöğretimde yeni arayışlar: yeterliğe dayalı modüler sistemin değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 220-236.
• Agrawal, T. (2013). Vocational education and training programs (VET): An Asian perspective. Asia-Pacific Journal of Cooperative Education, 14(1), 15-26.
• Alkan, C., Doğan, H. & Sezgin, İ. (2001). Mesleki ve teknik eğitimin esasları. Nobel.
• Arkan, A. (2018). Mesleki Eğitimin Geleceği. https://www.setav.org. 30.12.2023
• Atik, K. (2011). Ahilik ve siyaset. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(2), 57-73.
• Aykır, Z. & Taşpınar, M. (2017). Meslek öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri (Malatya İli Battalgazi ilçesi örneği). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 68-79.
• Bayram, M. (1991). Ahi evren ve ahi teşkilatı’ nın kuruluşu. Konya.
• Best, J. W., & Kahn, J. V. (2017). Eğitimde araştırma yöntemleri. (Çev.Ed. O.Köksal). Eğitim.
• Bolat, Y. (2015). Türkiye'de mesleki-teknik eğitimin mevcut durumu ve farklı ülkelerle karşılaştırılması. [Doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Bozgeyikli, H. (2019). Mesleki ve teknik eğitimin geleceği (Analiz Raporu: 2019/02). İlke İlim Kültür Eğitim Vakfı.
• Carnoy, M. (1994). Efficiency and equity in vocational education and training policies. International Labor Review, 133(2), 221-240.
• Cice, Y. (2019). Mesleki ve teknik eğitim politikalarının analizi: Öğretmen, okul yöneticisi ve sektör görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Çalışkan Maya, İ. (2009). Mesleki eğitimde okullaşma oranları nasıl yükseltilebilir? http://www.eab.org.tr/eab/2009/pdf/342.pdf
• Çelebi, M. & Deliktaş, M. (2017). Meslek liselerinde yaşanan sorunlar ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisi – Kayseri ili örneği. Ö. Demirel ve S. Dinçer (Ed.), Eğitim bilimlerinde yenilik ve nitelik arayışı (ss. 225-240). Pegem Akademi.
• Çelik, Z., Yurdakul, S., Bozgeyikli, H., & Gümüş, S. (2017). Eğitime bakış 2017: İzleme ve değerlendirme raporu. Eğitim Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Çelikkol, H. & Özünlü, M. (2013). Mesleki ve teknik eğitimde öğrenci uygulama becerilerinin artırılması: Leonardo Da Vinci Projeleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 39-50.
• Davies, T. A., & Farquharson, F. (2004). The learnership model of workplace training and its effective management: Lessons learnt from a Southern African case study. Journal of Vocational Education and Training, 56(2), 181-203.
• Demir, G. (2001). Ahilik ve yükselen değerler. Görüş, Ocak, 76-82.
• Doğan, H. (1997). Mesleki ve teknik eğitimin yeniden yapılandırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 30(1), 1-26.
• Doğan, H. (2006). Ahilik Kültüründe Örtülü Bilgi Arayışı. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 22-38.
• Ekiz, D. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Anı.
• Finch, C.R., & Crunkilton, J.R. (1999). Mesleki ve teknik eğitimde müfredat geliştirme. planlama, içerik ve uygulama . Allyn ve Bacon, 160 Gould Caddesi, Needham Heights, MA 02494.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill
• Gülhan, A. (2017). Meslek liseleri yöneticileri gözüyle meslek liselerinin önemi, mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Gündoğan, N. (2001). Genç işsizliği. (1.Basım). Anadolu Üniversitesi.
• Gürol, M. (1997). Okul sanayi işbirliği. Pegem.
• Haner, B. & Akarsu, V. (2018). Meslek yüksekokullarında mesleki eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Mesleki Bilimler Dergisi (MBD), 7(3), 438-444.
• Kalkınma Bakanlığı. (2000). Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
• Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/. 01.12.2023
• Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/. 01.12.2023
• Kalkınma Bakanlığı. (2020). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/. 01.12.2023
• Kalkınma Bakanlığı. (2023). On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/. 01.12.2023
• Kılınç, M. (2020). Türkiye’de mesleki teknik eğitim tarihi (1886-1986) (2. Baskı). Pegem.
• Köpsén, J. (2019). Demands-based and employer-driven curricula: defining knowledge in higher ocational education and training. Studies in Continuing Education, 1-16. https://doi.org/10.1080/0158037X.2019.1661238
• Kurban, S. (2021). Yeni koronavirüs hastalığı (COVID-19) sürecinde mesleki eğitim: Eğitime yatırımda mevcut politikalar ve finansman. MSGSÜ Sosyal Bilimler, 1(23), 570-587.
• Maclean, R., & Lai, A. (2011).The future of technical and vocational education and training: Global challenges and possibilities. International Journal of Educational Research, 9(1-2), 2-15.
• Mahiroğulları, A. (2008). Selçuklu/Osmanlı döneminde kurumsal bir yapı: Ahilik/gedik teşkilatı ve sosyo-ekonomik işlevleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 54, 139-154.
• Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü. (MTEGM). (2014). Mesleki ve teknik ortaöğretimde okul çeşitliliğinin azaltılması. https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1690.pdf, 11.11.2023
• Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü (MTEGM), (2022). Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü 2022 Yılı Birim Faaliyet Raporu. https://mtegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_03/21143121_METGEM_2021_Faaliyet_Raporu.pdf, 10.11.2023
• Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü (MTEGM). (2023). 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’na Göre Aday Çırak ve Çıraklar ile İşletmelerde Mesleki Eğitim Gören, staj veya Tamamlayıcı Eğitime Devam Eden Öğrencilere Ödenecek Ücretlere Yönelik Devlet Katkısı Uygulaması Hakkında Usul ve Esaslar. https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2173.pdf, 13.11.2023
• Millî Eğitim Bakanlığı (2023, 1 Mart). Özel mesleki ve teknik anadolu lisesi öğrencilerine verilen destek tutarları artırıldı. https://www.meb.gov.tr/ozel-mesleki-ve-teknik-anadolu-lisesi-ogrencilerine-verilen-destek-tutarlari-artirildi/haber/29178/tr. 15.11.2023
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), (2018b). Güçlü yarınlar için 2023 eğitim vizyonu. MEB.
• Millî Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2023, 30 Ekim). Resmi İstatistikler. https://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64. 15.11.2023
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2014). Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018). https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/017.pdf. 15.11.2023
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018a). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin görünümü. (MEB Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi No: 1). Ankara: MEB.
• Musubeyli, S. (2010). Türkiye’de mesleki eğitim ve teşvik edici faktörler. www.yoikk.gov.tr/ dosya/up//TOBB%20Mesleki%20Egitim.pdf, 20.12.2023
• Özer, M. (2019). Mesleki ve teknik eğitimde sorunların arka planı ve Türkiye’nin 2023 eğitim vizyonunda çözüme yönelik yol haritası. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1, 1-11.
• Özer, M. (2020). Mesleki eğitimde paradigma değişimi: Türkiye’nin mesleki eğitim ile imtihanı (1. Baskı). Maltepe Üniversitesi.
• Özsoy, C. (2007). Türkiyede mesleki ve teknik eğitimin iktisadi kalkınmadaki yeri ve önemi. [Doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Ramasamy, M. (2016). Demand-driven approaches in vocational education and training: A case study of rural population in South India. Springer.
• Sert, Ö. (2007). Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında modüler öğretim sisteminin bilişim teknolojileri alanında uygulaması ve öğretmen, öğrenci açısından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Sönmez, M. (2008). Türkiye’de mesleki ve teknik örgün öğretimin sorunları ve yeniden yapılandırılma zorunluluğu. Eğitim ve Bilim, 33(147), 71-84.
• Şahin, İ., & Fındık, T. (2008). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitim mevcutdurum sorunlar ve çözüm önerileri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(3), 65-86.
• Şahin, R., Öztürk, Ş. & Ünalmış, M. (2009). Ahilik kurumunda meslek etiği ve ahlaki değerler. Procedia-Sosyal ve Davranış Bilimleri , 1(1), 800-804.
• Şahinkesen, A. (1992). Eğitimde ikili sistem:(Okul-işyeri işbirliğine dayalı sistem). Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 25(2), 687-701.
• Şimşek, A. (1999). TÜSİAD Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin yeniden yapılandırılması. Lebib Yalkın.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, (TTKB). (2006). On Yedinci Millî Eğitim Şûrası. https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-mill-egitim-sralari/icerik/328. 14.11.2023
• Tamer, M. A. & Özcan, M. (2014). Örgün mesleki ve teknik eğitim sisteminin mesleki eğitimin paydaşlarınca değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 44(203), 205-224.
• Tarlakazan, B. (2013). Osmanlı’dan günümüze mesleki teknik eğitimin tarihsel gelişimi ve günümüz mesleki teknik eğitimine yönelik öneriler. Mesleki Bilimler Dergisi (MBD), 2(2), 71-78.
• Turan, K. (1992). Mesleki teknik eğitimin gelişmesi ve Mehmet Rüstü Uzel (1. Baskı). Milli Eğitim.
• Uluğ, Z. A. (2019). Yönetici görüşlerine göre meslek liselerinin sorunları ve çözüm önerileri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Üstün, A. & Yiğit, A. (2022). Mesleki eğitimde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. International Journal Of Socıal, Humanıtıes and Admınıstratıve Sciences, 8(54), 827-839.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu. (2007, 14 Şubat). Resmî Gazete (26434). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5580.pdf. 13.11.2023