The Relationships Between Secondary School Principals’ Sustainable Leadership and Learning Organizations

Yıl 2024, Sayı: 60, 1577 - 1598, 28.06.2024

Fatma Ercan Ali Aksu

https://doi.org/10.53444/deubefd.1465933

Öz

The purpose of this research is to determine the relationship between middle school principals' sustainable leadership and learning organizations. The population of the study consists of 14.767 teachers working in 492 public middle schools located in Izmir province during the 2022-2023 academic year. Quantitative research method was used in the study, and it was conducted in a relational survey model. Stratified sampling method was used for the research. The sample of the study consists of 528 teachers from 38 middle schools in 12 districts within Izmir province. Çayak and Çetin's (2018) "Sustainable Leadership Scale", Çetin and Baydar's (2021) "Learning Organization Scale" were used for research data. The data obtained were analyzed using parametric and non-parametric tests to determine whether there is a normal distribution in the study groups. The study provides scale degree, level, arithmetic mean, and standard deviation values for sustainable leadership scale of school principals, learning organization scale, and its sub-dimensions. According to the results, teachers expressed their views that the arithmetic mean of their principals' sustainable leadership (x̄=3.94) is at a high level, with a scale degree of strongly agree. Teachers expressed their views that the arithmetic mean of the learning organization (x̄=2.81) is at a moderate level, with a scale degree of somewhat agree. As a result of the findings of the study, a high level of positive relationship was found between school principals' sustainable leadership and learning organizations. Simple regression analysis revealed that the independent variable "Sustainable Leadership" significantly predicted the dependent variable "Learning Organization".

Anahtar Kelimeler

Leadership, sustainability, sustainable leadership, learning, organization, learning organization (school).

Ortaokul Müdürlerinin Sürdürülebilir Liderlikleri ile Öğrenen Örgüt Arasındaki İlişkiler

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokul müdürlerinin sürdürülebilir liderlikleri ile öğrenen örgüt arasındaki ilişkilerin tespit edilmesidir. Araştırmanın evreni 2022-2023 eğitim öğretim yılında İzmir ilinde yer alan 492 resmi ortaokulda görevli olan 14.767 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada nicel araştırma yöntemi kullanılmış olup, ilişkisel tarama modelinde yapılmıştır. Araştırma için tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi, İzmir ili sınırlarında yer alan 12 ilçeden, 38 ortaokul ve bu okullarda görevli olan 528 öğretmenin katılımından oluşmaktadır. Araştırma verileri için Çayak ve Çetin’nin (2018) “Sürdürülebilir Liderlik Ölçeği”, Çetin ve Baydar’ın (2021) “Öğrenen Örgüt Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen veriler sonucu çalışma gruplarında normal dağılımın olup olmadığına ilişkin olarak parametrik ve non-parametrik testlerle analiz yapılmıştır. Araştırmada okul müdürlerine ilişkin sürdürülebilir liderlik ölçeği, öğrenen örgüt ölçeği ve alt boyutlarına yönelik ölçek derecesi, düzey, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri verilmiştir. Buna göre öğretmenler, müdürlerinin sürdürülebilir liderliklerinin aritmetik ortalaması (x̄=3.94), ölçek derecesi katılıyorum, düzeyi yüksek düzeyde şeklinde görüşlerini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin, öğrenen örgütün aritmetik ortalaması (x̄=2,81), ölçek derecesi orta düzeyde katılıyorum, düzeyi orta düzey olarak görüş belirtmişlerdir. Araştırmanın bulguları sonucu okul müdürlerinin sürdürülebilir liderlikleri ile öğrenen örgüt arasında yüksek düzeyde ve pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Basit regresyon analizi sonucu bağımsız değişken “Sürdürülebilir Liderlik”, bağımlı değişken “Öğrenen Örgüt”ü anlamlı şekilde yordadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, sürdürülebilirlik, sürdürülebilir liderlik, öğrenme, örgüt, öğrenen örgüt (okul).

Kaynakça

• Aksakal-Yavuz, N. (2022). İnsan kaynakları yönetimi uygulamalarının proaktif çalışma davranışı üzerindeki etkisi ve öğrenen örgüt algılarının aracı rolü. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Aksu, M. (2013). Meslek lisesi yönetici ve öğretmenlerinin öğrenen örgüt algıları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Altunay, N. (2022). Halkeğitim merkezi müdürülerinin liderlik davranışları ile öğrenen örgüt özellikleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Atak, M. (2009). Öğrenen örgüt ve örgütsel bağlılık ilişkisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Aydın, M. (2014). Eğitim yönetimi (10. Baskı). Gazi Kitabevi.
• Baydar, F. (2021). Eğitim örgütlerinde entelektüel sermaye, öğrenen örgüt ve inovasyon odaklı yapı arasındaki ilişkiler örüntüsü. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Bil, E. (2018). Ortaöğretim Okullarının Öğrenen Örgüt, Örgütsel Güven ve İş Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişki. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Bilgili, M. Y. (2017). Ekonomik, ekolojik ve sosyal boyutlarıyla sürdürülebilir kalkınma. Joournal of International Social Research 10(49), 559-569.
• Bodur, E. (2019). Yenilikçi okul ve örgüt iklimine ilişkin öğetmen görüşleri: Bolu ili örneği. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Bozkurt, A. (2003). Yönetimde çağdaş yaklaşımlar uygulamalar ve sorunlar. C. Elmalı ve K. Demir (Ed.) Öğrenen Örgütler içinde (s.43-61). Anı Yayıncılık.
• Braham, B. J. (1995). Creating a learning organization: Promoting excellence trough education. Menlo Park, California: Crisp Publications.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (14.Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Pegem Akademi.
• Cheng, E. C. K. (2015). Knowledge management for school education. Springer Singapore Heidelberg New York Dordrecht London. https://doi.org/ 10.1007/978-981-287-233-3.
• Cook, J. W. (2014). Sustainable school leadership. The teacher’s perspective. International Journal of Educational Leadership Preparation, 9(1), 2-17. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1024112.pdf.
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma Deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev. S. B. Demir). Eğiten Kitap.
• Çayak, S. (2018). Okul müdürlerinin sürdürülebilir liderlik davranışlarının incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Çayak, S., & Çetin, M. (2018). Sürdürülebilir liderlik ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Turkish Studies Education Sciences, 13(11), 1561-1582.
• Çayak, S., & Eskici, M. (2021). The mediating role of emotional intelligence in the relatonship between school principals’ sustainable behaviors and diversity management skills. Frontiers in psychology, 12, 6272.
• Çetin, M. & Baydar, F. (2021). Öğrenen örgüt ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 54(54), 75-96. https://doi.org/10.15285/maruaebd.813670.
• Çiçeklioğlu, H. (2022). Sürdürülebilir liderlik (1. Baskı). Gazi Kitabevi.
• Çiçeklioğlu, H. (2023). Sürdürülebilir liderliğin örgütsel öğrenme kapasitesi ve iş-aile çatışması üzerine etkileri: Bir alan araştırması. Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırma Dergisi, 5(1), 119-133.
• Dağdeviren-Ertaş, B. (2020). Sürdürülebilir liderlik ile öğrenen örgüt arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Davies, B. (2007). Developing sustainable leadership.Sage: Paul Chapman Publishing.
• Demirbilek, M. & Çetin, M. (2021). Okul müdürlerinin sürdürülebilir yönetim davranışları. International Journal of Management and Administration, 5(10), 1-36.
• Denkçi-Akkaş, F. (2023). Öğretmenlerin ilkokullarda sürdürülebilir eğitim liderliğine ilişkin algıları ile eğitim felsefesi inançları arasındaki ilişkiler. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Dikmen, Ç. B. & Toruk, F. (2015). Korunması geekn bir yerleşim Sadak Köyü: Salata antik kenti. Geleneksel Türk Sanatları Dergisi, 11, 12-35. https://doi.org/10.34242/akmbaris/2019.65.
• Dikmen, Ç. B. & Toruk, F. (2017). Sosyo-kültürel sürdürülebilirlik kapsamında Gerede (Krateia) Hanlar Bölgesi’nin değerlendirilmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 10(2), 11-26.
• Eccles, R. G., Ioannou, I. & Serafeim, G. (2012). The impact of a corporate culture of sustainability on corporate behavior and performance. NBER Working Paper No. 17950. https://www.nber.org/system/files/working_papers/w17950.reVO.pdf.
• Elmacı, O. & Sarıkoyuncu, E, S. (2019). Daha iyi bir geleceğin yol haritası olarak sürdürülebilirlik ve entegre raporlamada birleşik metadolojisinin geliştirilmesine yönelik model önerisi. 11. Uluslararası Çin’den Atriatik’e Sosyal Bilimler Kongresi, 651-659.
• Erçetin, Ş. Ş. (2000). Lider sarmalında vizyon (2. Baskı).Nobel Yayıncılık.
• Escrig, E. D. & Broch, F. F. M. (2020). Leadership for sustainability: fostering organizational learning to achieve radical innovations. European Journal of Innovation Management Emerald Publishing Ltd: 1460-1060. https://doi.org/10.1108/EJIM-03-2021-0151.
• Ferdig, M.A. (2007). Sustainability leadership: Co-creating a sustainable future. Journal of Change Management, 7(1), 25- 35.
• Fidan, M. (2018). Okullarda örgütsel yaratıcılık ve yönetsel inovasyona ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Garvin, D. A. (1993). Building learning organizations. Harvard Business Review, 71, 78-91.
• Goolamally, N. & Ahmad, J. (2014). Attributes of school leaders towards achieving sustainable leadership: A factor analysis. Journal of Education and Learning, 3(1), 122-133.
• Hargreaves, A. & Fink, D. (2003a). The seven principles of sustainable leadership. Educational Leadership, 61(7), 8-13.
• Hargreaves, A. & Fink, D. (2003b). The seven principles of sustainable leadership. https://www.researchgate.net/publication/292228904_The_Seven_Principles_of_Sustainable_Leadership.
• Hargreaves, A. & Fink, D. (2004). The seven principles of sustainable leadership. Educational Leadership:Journal of The Department of Supervision and CurruculumDevelopment N.E.A. 61(7), 8-13.
• Hussein, N., Mohamad, A., Noording, F. & Ishak, N.A. (2013). Learning organization and ıt’s effect on organizational performance and organizational innovativeness: A propesed framework for Malaysian Public instutions higher education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 130, 299-304.
• Iqbal, Q. & Ahmad, N. H. (2020). Sustainable development: the colors of sustainable leadership in learning organization. Sustainable development, John Wiley and Sons, Ltd, 29(1), 108-119. https://doi.org/10.1002/sd.2135.
• İzmir İTO. (2022). https://api.izto.org.tr/storage/EditorUpload/original/91kxdnxWonNrfvcr.pdf. Jokıc, S., Cosıc, L., Sajfert, Z., Pecujlıja, M. & Pardanjac, M. (2012). Schools as learning organizations: Empirical Study In Serbia. Metalurgia Internatıonal, 17(2), 83-89.
• Kagan, S. & Kirchberg, V. (2016). Music and sustainability: Organizational cultures towards creative resilience-a review. Journal of Cleaner Production, 135, 1487-1502.
• Karadurmuş, M. (2012). İlköğretim okullarının öğrenen örgüt olma özellikleri açısından incelenmesi (Uşak il örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. Baskı). Nobel Yayınları.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-6. https://doi.org/10.5455/mood.20130325011730.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach’ın alfa güvenirlik katsayısı. Journal of Mood Disorders (JMOOD), 6(1), 47-8.
• Knapp, M.S., Copland, M.A. & Talbert, J.E. (2003). Leading for Learning: Reflective tools for school and district leaders. CTP Research Report.
• Kools, M. & Stoll, L. (2016). What makes a school a learning organization? OECD Education working papers. Paris: OECD Publishing. https://www.oecd.org/education/school/school-learning-organisation.pdf
• Kul, S. (2014). Uygun istatistiksel test seçim kılavuzu. Plevra Bülteni, 8(2), 26-29.
• Kutaniş, Ö. R. (2002). Öğrenen organizasyonlar. İ. Dalay, R. Coşkun ve R. Altınışık (Ed.), stratejik boyutuyla modern yönetim yaklaşımları içinde (s. 258-282). Beta Yayınevi.
• Lago, P., Koçak. S.A., Crnkovic, I. & Penzenstadler, B. (2015). Framing sustainability as a property of software quality. Communications of the ACM, 58(10), 70-78.
• Lambert, S. (2012). The perception and implementation of sustainable leadership strategies in further education college. Journal of leadership education, 11(2), 102-119.
• Mc Cann, J. & Sweet, M. (2014). The perceptions of ethical and sustainable leadership. Journal of Business Ethics, 121(3), 373-384.
• Madu, C. N. & Kuei, C. H. (2012). Introduction to sustainability management. C. N. Madu ve C. Kuei (Edt.), Handbook of sustainabiliyt management (s.1-22). Word Scientific.
• Memduhoğlu, H. B. & Karataş, E. (2017). Öğretmenlere göre çalıştıkları okullar ne kadar etkili. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 227-244.
• Memduhoğlu, H. B. & Kuşci, E. (2012). Yönetici ve öğretmen algılarına göre ilköğretim okullarında örgütsel öğrenme. İlköğretim online, 11(3), 748-761.
• Ömür, Y. E. (2014). Lise öğretmenlerinin yenilik yönetimi becerileri ile okullardaki örgütsel öğrenme mekanizmalarına yönelik öğretmen görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Öneren, M. (2008). İşletmelerde öğrenen örgütler yaklaşımı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 4(7), 161-176.
• Öztürk, M. (2017). Sürdürülebilir gelişme odaklı eğitim: kuramsal çerçeve, tarihsel gelişim ve uygulamaya dönük öneriler. İlköğretim online, 16(4), 1-11. https://ilkogretim-online.org.tr. Doi: 10.17051/İLKONLİNE.2017.342997.
• Öztürk, M. (2017). İlkokul müdürlerinin yenilik yönetimi yeterliklerine ilişkin öğretmen algıları: İstanbul ili Avcılar örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Pak, M. D., Aktan, M.C. & Özcan, E. (2018). Sosyal sürdürülebilirlik bağlamında Türkiye’de sığınmacı ve mülteci sorunsalı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (56), 427-440.
• Pedler, M., Burgoyne, J. & Boydell, T. (1991). The learning company: A strategy for sustainable development. New York: Mc Graw-Hill.
• Polat, S.(2022). Eğitim kurumlarında sürdürülebilir liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Senge, P. M. (2018). Beşinci disiplin öğrenen organizasyon sanatı ve uygulaması . (Çev. A. İldeniz, A. Doğukan, B. Pala). Yapı Kredi Yayınları.
• Senge, P. M. (2020). Beşinci disiplin öğrenen organizasyon sanatı ve uygulaması (Çev. A. İldeniz, A. Doğukan, B. Pala). Yapı Kredi Yayınları.
• Schlechty, P. C. (2014). Okulu yerinden yönetmek (Çev. Y. Özden). Nobel Yayıncılık. Scully-Russ, E. (2012). Human resource development and sustainability: Beyond sustainable organization. Human resource development organization. Human Resource Development International, 15(4), 399-415.
• Schwalb, P. G. (2011). Sustainability leader compretencies: A grounded theory study. [Unpublished doctoral dissertation]. University of Nebraska, Nebraska, ABD.
• Silins, H. S. & Mulford, W. (2002). What characteristics and processes define a school as a learning organisation? Is this a useful concept to apply to schools? International Education Journal, 3, 24-32.
• Šimanskienė, L.& Župerkienė, E. (2014). Sustainable leadership: The new challenge for organizations: Forum Scientiae Oeconomia, 2(1), 81-93.
• Sing, B. & Keitsch, M. M. (2016). Cultural sustainability and space-a comparison of two cases in Kathmandu, Nepal. Sustainable Development, 24(5), 307-318.
• Slankis, E. (2006). Sustainable thinking, sustainable leadership-the new E.Q. leadership. https://www.rayberndtson.com.
• Stephens, A. J. (2019). Principals’ sustainable leadership behaviors and their impact on teh international baccalaureste primary years programme in urban school. [Unpublished doctoral dissertation]. Texas A and M University.
• Şahin, H. (2023). Liselerde öğrenen örgüt yapısı ile öğretmenlerin 21. Yüzyıl becerileri: Eskişehir ili örneği. [Yayımlanmamış doktota tezi]. Eskişehir Anadolu Üniversitesi.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde geçerlik ve güvenirlik (1. Baskı).Seçkin Yayınevi.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th Ed). New York: Allyn and Bacon. Tebliğler Dergisi. (2022). Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği. https://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/90-2022.
• Thomas, M. V. D. (2016). Learning organization orientation in gender-based categories of schools. Journal of research and reflection in education, 10(1), 51-68.
• Tiltay, M. A. (2009). Anadolu Üniversitesinin öğrenen örgüt olma özelliklerine ilişkin öğretim elemanlarının görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Tunç, T. (2020). Sürdürülebilir yeşil değer (1. Baskı).Nobel Bilimsel Eserler Yayınevi.
• Turgut, M. (2021). Etkili okul özelliklerine ilişkin bir meta- analiz çalışması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Tüyen, Z. (2019). İşletmelerde sürdürülebilirlik kavramı ve sürdürülebilirliği etkileyen etmenler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 91-117.
• Uğurlu, C. T. (2020). Sürdürülebilir liderlik. K. Yılmaz (Ed), liderlik: kuram-araştırma-uygulama içinde (s. 707-720). Pegem Akademi.
• Ulrich, D., Von Glinow, M.A. & Jick, T. (1993). High-impact learning: Building and diffusing learnig capability. Organizational Dynamics , 22(2), 52-66.
• Unesco.TMK. (2014). Sürdürülebilir kalkınma için eğitim (online). https://www.unesco.org.tr/pages/14/52/Sürdürülebilir-Kalkınma -için-Eğitim.
• Vodonic, J. (2018). The key to organizational sustainability: Nurturing a culture of change. Systems Research and Behavioral Science, 35(4), 458-468.
• Watkins, K. E. & O’Neil, J. (2013). The dimension of the learning organization questionnaire (the DLOQ). Advances developing human resources, 15(2), 133-147.
• Wilhelm, W. (2006). Learning organizations. Leadership excellence, 23(3), 17.
• Yalçın, Z. M. (2020). Meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin örgüt kültürü ve öğrenen örgüt algıları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Yetim, E. (2015). İlköğretim okullarında örgütsel öğrenme mekanizmalarının kullanılmasına ilişkin öğretmen görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Yollu, S. (2017). Okul müdürlerinin sürdürülebilir liderlik stratejilerini uygulama düzeyleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.