Investigation of the Relationship Between The Servant Leadership Behavior Of School Principals And The Innovation Climate In The School

Yıl 2025, Sayı: 63, 349 - 366, 27.03.2025

Halil Karadaş , Ayşegül Taşdemir , Ercan Özdemir

https://doi.org/10.53444/deubefd.1507816

Öz

The main purpose of this research is to examine the relationship between teachers' innovation climate and servant leadership behaviors of school principals in schools. In addition, it was tried to determine whether there were significant differences in teachers' perception levels according to their gender, professional seniority and the type of schools they worked in, age, educational status and marital status. The population of this study, designed with the relational scanning model, consists of 445 teachers working in Ceylanpınar district of Şanlıurfa province in the 2023-2024 academic year. "Personal Information Form", "Innovation Climate Scale in Schools" developed by Polatcan (2019) and "Servant Leadership Behaviors Scale" developed by Ekinci (2015) were used as data collection tools. In the study, the scale results were analyzed using the SPSS package program in order to analyze the connection between the innovation climate and servant leadership behaviors in schools and the demographic information of teachers. As a result of the study, it was determined that there was a generally significant difference between the Innovation Climate Scale in Schools and the gender of the study group, their professional seniority and the types of schools they worked in, that there was no significant difference between their ages, that there was a significant difference between their educational status, but that there was no significant difference between them and their marital status. has been made. It has been determined that there is a moderate correlation between Servant Leadership Behavior and the innovation climate at the School.

Anahtar Kelimeler

School Principal, Servant Leadership Behaviors, School Innovation climate

Okul Müdürlerinin Hizmetkâr Liderlik Davranışları ile Okuldaki Yenileşme İklimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın temel amacı öğretmenlerin okul müdürlerinin okullarda yenileşme iklimi ve hizmetkâr liderlik davranışları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Ayrıca öğretmenlerin algı düzeyleri cinsiyetleri, mesleki kıdemleri ve çalıştıkları okul türleri, yaş, eğitim durumu ve medeni durumlarına göre anlamlı farklılık olup olmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. İlişkisel tarama modeli ile tasarlanmış bu çalışmanın evrenini 2023-2024 eğitim ve öğretim yılı Şanlıurfa ili Ceylanpınar ilçesinde görev yapan 445 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu”, Polatcan (2019) tarafından geliştirilen “Okullarda Yenileşme İklimi Ölçeği” ve Ekinci (2015) tarafından geliştirilen “Hizmetkâr Liderlik Davranışları Ölçeği” kullanılmıştır. Yapılan çalışmada okullarda yenileşme iklimiyle hizmetkârlık liderlik davranışlarının öğretmenlerin demografik bilgileriyle arasındaki bağın çözümlenmesi amacıyla SPSS paket program kullanılarak ölçek sonuçları analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda Okullarda Yenileşme İklimi Ölçeği ile çalışma grubunun cinsiyetleri, mesleki kıdemleri ve çalıştıkları okul türleri arasında genel manada anlamlı bir farklılık olduğu, yaşlarıyla arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı, eğitim durumlarıyla arasında anlamlı bir farklılığın olduğu ancak medeni durumla aralarında ne farklı farksız bir anlam olduğu tespit edilmiştir. Hizmetkar Liderlik Davranışı ve Okuldaki yenileşme iklimi arasında orta düzeyde bir korelasyon olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul Müdürü, Hizmetkar Liderlik Davranışları, Yenileşme iklimi

Kaynakça

• Akyüz, B. (2012). Hizmetkar liderlik davranışlarının örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık davranışları ve performans üzerine etkisi: eğitim sektörü üzerine bir araştırma [Doktora tezi]. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü.
• Aktan, V. (2021). İlkokullarda okul iklimi ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış Lisansüstü tezi]. Siirt Üniversitesi.
• Alpar, R. (2020). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler. (6. Baskı). Detay Yayıncılık.
• Altınkaya, B., & Selvitopu, A. (2024). İlkokul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 104-114. https://doi.org/10.17556/erziefd.1367584
• Antonakis, J. (2012). Transformational and charismatic leadership. D.V. Day (Ed.). The Nature of Leadership. (pp. 256-288).
• Arslanoğlu, Ş. (2016). Lise müdürlerinde liderlik, liderlik düzeylerinin öğretmenlerin motivasyonuna etkisi (Konya ili örneği). [Yayınlanmamış Lisansüstü tezi]. KTO Karatay Üniversitesi.
• Aydın, İ. (2018). Lisansüstü eğitime sahip öğretmenlerin okullardaki yenilikçi süreçlere katkıları. Eğitimde Yenilikçilik Dergisi, 14(1), 45-60.
• Balay, R., Kaya, A. & Geçdoğan-Yılmaz, R. (2014). Eğitim yöneticilerinin hizmetkâr liderlik yeterlikleri ile farklılıkları yönetme becerileri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 229-249.
• Balay, R., Kaya, A., & Karadaş, H. (2017). Pozitif okul yönetiminin öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Eğitim Yansımaları, 1(1), 1-12.
• Balcı, A. (2002). Örgütsel gelişme. (3. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Beycioğlu, K. (2015). Eğitim yönetiminde yeni liderlik yaklaşımları. N. Konan (Ed.), Öğretmen liderliği (1. Baskı, s. 157-180) içinde. Pegem Akademi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2024). Sosyal bilimler için veri el kitabı. İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. (31.Baskı). Pegem Akademi.
• Çoban, O. (2019). Okul müdürlerinin hizmetkar liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkiler. [Yayınlanmamış Lisansüstü tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Çolak, T. Ö. (2020). Hizmetkar liderlik tarzının örgütsel bağlılık ve adalet algısına etkileri. [Yayınlanmamış Lisansüstü tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Derin, İ. (2023). Ortaokul müdürlerinin liderlik davranışlarıyla öğretmenlerin öğrenci kontrol yaklaşımları arasındaki ilişkiler. [Yayınlanmamış Lisansüstü tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Duyan, E. C. (2012). Hizmetkar liderlik: çalışan iyilik hali ve çalışma yaşamının kalitesi ile ilişkileri üzerine bir araştırma [Doktora tezi]. Uludağ Üniversitesi
• Ekinci, A. (2015). Okul müdürlerinin hizmetkar liderlik davranışları ölçeğinin geliştirilmesi ve hizmetkar liderlik davranışlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 40(179).
• Ertan, B., & Yalçın, A. (2023). Hizmetkâr liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide lider-üye etkileşiminin aracı rolü: Kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(3), 1-19. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1243961
• Ertürk, R. (2023). Öğretmenlerin proaktif davranışları ile yenilikçi iş davranışları arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(4), 2142-2159. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1327252
• Fullan, M. (2014). Theprincipal: Three keys tomaximizing impact. John WileyandSons.
• Gül, İ., Gedik, Ö., Canbaz, M., Saraçlı, S. (2023). Hizmetkâr liderlik ve yenilikçi davranış arasındaki ilişkide çalışan sadakatinin aracı rolünün pls-sem ile incelenmesi. Nicel Bilimler Dergisi, 5(1), 29-50. https://doi.org/10.51541/nicel.1139405
• Gürer, A. (2019). 21. Yüzyılda liderlik yaklaşımları (1. Baskı). Hiperlink Yayınevi.
• Hoy, W., K., &Miskel, C., G. (2010). Eğitim yönetimi; teori, araştırma ve uygulama (Çev. Ed. Turan, S.). Nobel Akademi Yayıncılık
• İşler, M. (2022). Okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile algılanan örgütsel adalet düzeyinin örgütsel adanmışlık üzerindeki etkileri. [Yayınlanmamış Lisansüstü tezi]. Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi.
• İş, E. ve Balcı, S. (2017). Okul müdürlerinin (ilkokul-ortaokul-lise) hizmetkâr liderlik davranış boyutlarının öğretmen algılarına göre değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(50), 517- 529
• Kahveci, H. & Aypay, A. (2013). Hizmetkar liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişkinin ilköğretim okullarında incelenmesi. Eğitimde Politika Analizi, 2(1), 44-60.
• Kandemir, A., & Akgün, N. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin hesap verebilirlik algıları ile yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranış düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1637-1653. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019..-541661
• Karadaş, H., & Isırgan, R. (2024). Okul müdürlerinin kuantum liderlik düzeylerinin incelenmesi: Mardin ili örneği. International Journal of Mardin Studies, 5(1), 40-52. https://doi.org/10.63046/ijms.1445278
• Karadaş, H. & Kurtay, S. (2024). Sınıf öğretmenlerinin okul iklimi algılarının örgütsel sessizlik algı düzeyleriyle ilişkisi. TEBD, 22(3), 1831-1856. https://doi.org/10.37217/tebd.1456320
• Karadaş, H., & Ocak, M. (2025). A conceptual and applied analysis of the Level 5 leadership. Firat University Journal of Social Sciences, 35(1), 35-50. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1470631
• Karasar, N. (2024). Bilimsel araştırma yöntemleri (39. Baskı). Nobel Yayıncılık.
• Lantu, D. C. (2015). Servant leadership and human capital management: casestudy in citibankındonesia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 169, 303-311. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.314
• Northouse, P. G. (2021). Leadership: Theory and practice. Sagepublications.
• Okçu, V. & Çoğaltay, N. (2019). Okul yöneticilerinin hizmetkar liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 5(26), 1759- 1773. https://doi.org/10.31576/smryj.388
• Osanmaz, S. (2023). Okul müdürlerinin hizmetkar liderlik davranışları ile sınıf öğretmenlerinin iş doyumu algıları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış Lisansüstü tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Örnek, A. (2015). Liderlik davranışlarının öğretmenlerin algılarına etkisi: Yaş faktörünün rolü. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 30(2), 145-160.
• Öter, Ö. M., & Dağlı, A. (2023). Hizmetkâr liderlik davranışı ile örgüt sağlığı ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(88), 1922-1938. https://doi.org/10.17755/esosder.1320082
• Özdemir, S. (2020). Eğitimde örgütsel yenileşme. Pegem Akademi.
• Özgenel, M. & Aktaş, A. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmen performansına etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(2), 1-18.
• Özmutlu, İ. (2011). Bedensel engelli sporcularda antrenörlerin hizmetkar liderlik davranışlarının sporcu tatmini ile ilişkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Polatcan, M. (2017). Okullarda sosyal sermaye ile yenileşme iklimi arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış Lisansüstü tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Polatcan, M., & Balcı, A. (2019). Social capital wealth as a predictor of ınnovative climate in schools. International Journal of Contemporary Educational Research, 6(1), 183-194. https://doi.org/10.33200/ijcer.554728
• Scott, S., G., & Bruce, R., A. (1994). Determinants of innovativebehavior: A path model of individual innovation in the workplace. Academy of Management Journal, 37(3), 580-607. https://doi.org/10.5465/256701
• Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2020). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Şafak, K., Boztosun, D., & Demirtaş, Ö. (2023). Hizmetkâr liderlik davranışlarının tükenmişlik ve merhamet yorgunluğuna etkisinde örgütsel desteğin aracı rolü. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (58), 193-203. https://doi.org/10.30794/pausbed.1170488
• Temiz, E. (2016). İlkokul yöneticilerinin sahip olması gereken hizmetkar liderlik özelliklerine ilişkin öğretmen görüşleri. [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi
• Turgut, E., & Beğenirbaş, M. (2013). Çalışanların yenilikçi davranışları üzerinde sosyal sermaye ve yenilikçi iklimin rolü: Sağlık sektöründe bir araştırma. KHO Bilim Dergisi, 23(2), 101-124.
• Tünel, S. (2023). Okul müdürlerinin teknoloji liderliği yeterliği ile okuldaki yenileşme iklimi arasındaki ilişki. [Yüksek lisans tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Uğurlu, C. T. (2017). Okul yönetimi. Anı Yayıncılık.
• Usta, M. E. ve Ünsal, Y. (2018). Okullarda algılanan hizmetkar liderlik düzeyinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(4), 168-184.
• Ünal, S. R. (2020). Okul yöneticilerinin hizmetkar liderlik davranışları ile örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. [Yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Ünsal, Y. (2018). Eğitim örgütlerinde sergilenen hizmetkar liderlik rollerinin öğretmenlerin örgütsel yabancılaşmasına etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi
• Van Dierendonck, D. (2011). Servant leadership: a review and synthesis. Journal Of Management, 37(4), 1228-1261.
• Yalçın, M. & Karadağ, E. (2013). Hizmetkar liderlik ve okul kültürü: bir yapısal eşitlik modellemesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 101- 120.
• Yavuz, H. (2020). Okul yöneticilerinin örgütsel bağlılık ve hizmetkar liderlik düzeyleri arasındaki ilişki. [Yüksek lisans tezi]. Ahi Evran Üniversitesi
• Yılmaz, M. (2023). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışları ile okulların yenileşme iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.