Sürdürülebilir Yaşam İçin Eğitim: 2024 Yılı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programının Sürdürülebilir Kalkınma Açısından Değerlendirmesi

Yıl 2025, Sayı: 63, 948 - 966, 27.03.2025

Mustafa Kemal Yüzbaşıoğlu

https://doi.org/10.53444/deubefd.1576551

Öz

Bu araştırmanın amacı, 2024 yılında yenilenen ve kademeli olarak uygulanmaya başlanan fen bilimleri dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma açısından derinlemesine incelenmesidir. Çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmış ve veri kaynağı olarak 2024 yılı fen bilimleri dersi öğretim programı kullanılmıştır. Öğretim programı amaçları içerisinde sürdürülebilir kalkınma eğitiminin ne düzeyde yer aldığı, öğrenme çıktılarında Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA)’nın hangi düzeyde yer aldığı, SKA ile ilişkili öğrenme çıktılarındın sürdürülebilir kalkınma boyutları ile ilişkisi ve öğretim programında sürdürülebilirlik okuryazarlığı becerisinin durumu incelenmiştir. Fen bilimleri dersi öğretim programının SKA ilişkili öğrenme çıktı sayısının bir önceki öğretim programına göre orantısal olarak artış gösterdiği belirlenmiştir. Öğretim programında sürdürülebilir kalkınmanın çevre, ekonomi ve sosyal boyutlarıyla ilişkili öğrenme çıktıları tespit edilmesine rağmen sürdürülebilir kalkınmanın ekonomi boyutunun yetersiz kaldığı saptanmıştır. Sürdürülebilirlik okuryazarlığı becerisi konusunda eksiklikler belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarından hareketle SKA’nın gerçekleştirilebilmesi için öğretim programının ders kitapları ve materyaller ile desteklenmesi önerilmiştir. Ayrıca sürdürülebilir kalkınma eğitiminde disiplinlerarası bir anlayış benimsenerek her türlü eğitsel faaliyette sürdürülebilirliğin tüm boyutlarının eşit önem derecesinde dikkate alınması vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir kalkınma, Sürdürülebilir kalkınma eğitimi, öğretim programı

Education for Sustainable Living: Evaluation of the 2024 Science Curriculum in terms of Sustainable Development

Öz

The aim of this study is to examine the renewed science curriculum in terms of sustainable development. Document analysis method was used in the study and 2024 science curriculum was used as data source. The extent to which sustainable development education is included in the objectives of the curriculum, the extent to which Sustainable Development Goals (SDGs) are included in the learning outcomes, the relationship of SDG-related learning outcomes with sustainable development dimensions and the status of sustainability literacy skills in the curriculum were examined. It was determined that the number of SDG-related learning outcomes in the science curriculum increased proportionally compared to the previous curriculum. Although learning outcomes related to the environment, economy and social dimensions of sustainable development were identified in the curriculum, it was determined that the economy dimension of sustainable development was insufficient. Deficiencies in sustainability literacy skills were identified. Based on the results of the study, it was suggested that the curriculum should be supported by textbooks and materials in order to realise SDGs. In addition, it was emphasised that an interdisciplinary approach should be adopted in sustainable development education and all dimensions of sustainability should be taken into consideration with equal importance in all kinds of educational activities.

Anahtar Kelimeler

Sustainable development, sustainable development education, curriculum

Kaynakça

• Alkış, S. (2007). Coğrafya Eğitiminde Yükselen Paradigma: Sürdürülebilir Bir Dünya. Marmara Coğrafya Dergisi, 15, 55-64.
• Anand, S., & Sen, A. (2000). Human development and economic sustainability. World Development, 28(12), 2029-2049.
• Briney, A. (2008), “Green Revolution History and Overview of Green Revolution”, https://www.thoughtco.com/green-revolution-overview-1434948 adresinden alınmıştır.
• Budak, D.B. (2000). Sürdürülebilir tarım ve tarımsal yayım. Tarım Ekonomisi Dergisi, 5(1) 20-31.
• Carson, R. (1962). Silent Spring. New York: Houghton Mifflin.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative Inquiry & Research Design – Choosing Among Five Approaches, 2nd ed., SAGE Publications: Thousand Oaks, California.
• Çetin, S. C. (2022). Yeşil devrim: Tamam mı? Devam mı?. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 6(2), 109-115.
• Du Pisani, J. A. (2006). Sustainable development–historical roots of the concept. Environmental sciences, 3(2), 83-96.
• Eilks, I., Nielsen, J. A., & Hofstein, A. (2014). Learning about the role of science in public debate as an essential component of scientificliteracy. In C. Bruguière, A. Tiberghien, P. Clément (Eds.), Topics and trends in current science education, 85-100.
• Faiz, M. & Bozdemir Yüzbaşıoğlu, H. (2019). Öğretmen adaylarının sürdürülebı̇lı̇r kalkınma farkındalıkları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (4), 1255-1271.
• Foster, J. (2001). Education as sustainability. Environmental Education Research, 7(2), 153-165.
• Hajer, M., Nilsson, M., Raworth, K., Bakker, P., Berkhout, F., De Boer, Y., Rockström J., Ludwig, K. & Kok, M. (2015). Beyond cockpit-ism: Four ınsights to enhance the transformative potential of the sustainable development goals. Sustainability, 7(2), 1651-1660.
• Jevons, W. S. (1865). The coal question; an inquiry concerning the progress of the nation and the probable exhaustion of our coal-mines. Londra: Macmillan & Co.
• Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme sürecinde sürdürülebilir bir kalkınma için sürdürülebilir bir çevre. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(20), 19-33.
• Keiner, M. (2005). History, definition(s) and models of sustainable development. ETH Zurich, 1-8.
• La Vina, A., Hoff, G. & DeRose, A. (2003). The outcomes of Johannesburg: Assessing The World summit on sustainable development. SAIS Review, 23(1), 53-70.
• Lucerne Declaration. (2007). Lucerne declaration on geographical education for sustainable development (Editors: Haubrich, H. & Reinfried, S. & Schleicher, Y.). Geographical Views on Education for Sustainable Development. Proceedings of the Lucerne-Symposium, Switzerland, July 29-31, 2007. Geographiedidaktische Forschungen, Volume 42, p. 243-250, 2007.
• Mazoyer, M., & Roudart, L. (2016). Dünya tarım tarihi: Neolitik çağdan günümüzdeki krize (Ş. Ünsaldı çev). Ankara Epos.
• McIntyre, G. (1993). Sustainable tourism development: guide for local planners. World Tourism Organization (WTO).
• Mitcham, C. (1995). The concept of sustainable development: ıts origins and ambivalence. Technology in Society, 17(3), 311-326.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2000). Tebliğler dergisi, 63(2518), 1000-1105. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2024). Fen bilimleri dersi öğretim programı (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü.
• Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage.
• Montiel, I., & Delgado-Ceballos, J. (2014). Defining and measuring corporate sustainability: Are we there yet?. Organization & Environment, 27(2), 113-139.
• Özdemir, O. (2023). Sürdürülebilirliğe geçiş: Ekolojik zekâ ve sürdürülebilir okuryazarlıkla yaşam tarzını dönüştürmek. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (66), 213-233.
• Paul, B. D. (2008). A history of the concept of sustainable development: literature review. The Annals of the University of Oradea, Economic Sciences Series, 17(2), 576-580.
• Pingali, P. (2012). Green Revolution: Impacts, limits, and the path ahead.Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS), 109(31), 12302–12308.
• Powers, A. L. (2004). Teacher preparation for environmental education: Faculty perspectives on the infusion of environmental education into preservice methods courses. The Journal of Environmental Education, 35, 3-11.
• Ristic, L., Vujicic, M. & Radevic, B. (2019). Poverty reduction as a factor of sustainable development of rural areas in the republic of Serbia. Fresenius Environmental Bulletin, 28 (9), 6998-7005.
• Sagdıc, A. & Sahin, E. (2016). An assessment of Turkish elementary teachers in the context of education for sustainable development. International Electronic Journal of Environmental Education, 6(2), 141-155.
• Sathaye, Jayant, P. R. Shukla, & N. H. Ravindranath. 2006. Climate change, sustainable development and India: global and national concern. Current Science Association 90(3), 314–25.
• Stibbe, A. & Luna, H. (2014). Introduction. A. Stibbe (Ed.), The Handbook of sustainability literacy içerisinde (s. 9-16). Cambridge: Greenbooks.
• Strange, T., & Bayley, A. (2008). Sustainable development: Linking economy, society and environment. Paris: OECD Publications
• Stratton, S. K., Hagevik, R., Feldman, A., & Bloom, M. (Eds.). (2015). Educating science teachers for sustainability. Springer.
• Şahin, Ü. (2004). Truva atı olarak sürdürülebilir kalkınma. Üç Ekoloji Dergisi, 2, 1-16.
• Şahinöz, A. (1990). Yeşil Devrim ve açlik sorunu. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 8(1), 233-239.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2023). Cumhuriyetin 100. Yılı: Eğitimde Geleceğe Bakış Raporu, Ekim 2024 tarihinde https://ttkbyayin.meb.gov.tr/yayin/174 adresinden alınmıştır.
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 34(151), 89-103.
• Teksöz, G. (2013). Geçmişten ders almak: Sürdürülebilir kalkınma için eğitim. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 31(2), 73-97.
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2014). UNESCO roadmap for implementing the global action programme on education for sustainable development. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000230514 adresinden Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
• URL -1 (2024). https://yuvamdunya.org/pages/uyan-anne-uyan-baba adresinden Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
• Wals, A. E., (2011). Learning our way to sustainability. Journal of Education for Sustainable Development, 5(2), 177-186.
• WCED. (1987). World Commission on Environment and Development, Our Common Future. Oxford: Oxford University Press.
• Winter, J. & Cotton, D. (2012). Making the hidden curriculum visible: sustainability literacy in higher education. Environmental Education Research, 18(6), 783-796.
• Yaz, Ö. V, Yüzbaşıoğlu, M. K. & Kurnaz, M. A. (2019). Fen bilimleri dersi 2000 yılı ve sonrası öğretim programlarının konu/öğrenme alanlarının değişimlerinin karşılaştırmalı incelenmesi. Uluslararası Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Kongresi, 12-14 Nisan, İzmir.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüzbaşıoğlu, M. K., & Kurnaz, M. A. (2022). A review of Turkish science course curriculum in terms of sustainable development goals. Acta Didactica Napocensia, 15(1), 187-199.
• Yüzbaşıoğlu, M. K.. (2023). Sürdürülebilir kalkınma ve eğitim yolculuğu: Öğretmenlerle birlikte geleceği şekillendirme. Ö. Baltacı (Editör). Eğitimde Güncel Araştırmalar- IV içinde (s. 161-180). Gaziantep: Özgür Yayınları.