Bu araştırmanın amacı, özerk ve merkeziyetçi yapıya sahip eğitim sistemlerini okul ikliminde ele alınabilecek okul, öğretmen ve öğrenci değişkenleri açısından karşılaştırmaktır. Okul özerkliği, yönetsel karar alma süreçlerinde okullara tanınan yetki düzeyiyle ilişkilidir. Okulların yönetim yapısının, okul içi ilişkiler ve karar alma süreçleri aracılığıyla okul iklimine yansıyacağı düşünülmektedir. Bu noktadan hareketle, bu araştırmada eğitim sistemlerinin yönetsel yapıları farklılık gösteren Türkiye ve Litvanya’da okullardaki okul iklimine dair değişkenler belirlenmiş ve karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Araştırmada, 2022 yılına ait PISA Türkiye ve Litvanya veri setleri kullanılmıştır. Her iki ülkeye ait veri setlerinden elde edilen yönetici ve öğrenci anketlerinde yer alan okul iklimiyle ilişkili indeksler analiz edilmiştir. Araştırmada, 19 indeks bağımlı değişken olarak ele alınmış ve okul iklimi değişkenleri, okul, öğretmen ve öğrenci temelli olmak üzere üç boyutta incelenmiştir. Verilerin analizinde çok değişkenli varyans analizi (MANOVA) yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre okul özerkliği olan bir eğitim sisteminde, öğrencinin kendini daha güvende hissettiği, işbirliği ve uzlaşının hakim olduğu, okulun öğretmene sağladığı destek hizmetlerinin olduğu, öğrenmeyi sağlayan okul aktiviteleri bulunduğu ve öğretmenle ilişkili olumlu faktörlerin daha fazla olduğu bir okul iklimi bulunmaktadır. Karşılaştırılan iki eğitim sistemi göz önüne alındığında, merkeziyetçi yapı içinde belirli faktörlerin kontrol edilmesiyle okul ikliminin iyileştirilebileceği ve bunun eğitim sisteminin niteliğini artırmaya katkı sağlayabileceği önerilmektedir.
This study aims to compare education systems with autonomous and centralized structures in terms of school-based, teacher-based, and student-based variables that can be addressed within the school climate. School autonomy refers to the degree of authority granted to schools in administrative decision-making processes. It is thought that the administrative structure of schools is reflected in the school climate through intra-school relationships and decision-making processes. In this context, a causal-comparative study was conducted by identifying the variables related to the school climate that differ between Turkey and Lithuania, whose educational systems vary in terms of administrative structure. The PISA 2022 datasets for Turkey and Lithuania were used in this study. School climate-related indices from the principal and student surveys, obtained separately from the datasets of both countries, were utilized. A total of 19 indices constituted the dependent variables of the research. The variables related to the school climate were examined in three dimensions: school-based, teacher-based, and student-based. Multivariate analysis of variance (MANOVA) was employed for data analysis. The findings indicate that in a system characterized by school autonomy, there is a school climate where students experience a greater sense of safety. This environment fosters cooperation and consensus, supports teachers with various services, promotes engaging school activities that facilitate learning, and there are more positive factors related to the teacher. Based on the comparison of the two systems, it is recommended that controlling specific factors within the centralized structure could enhance the school climate and improve the overall quality of the education system.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Eğitim Yönetimi |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
Gönderilme Tarihi | 24 Aralık 2024 |
Kabul Tarihi | 15 Nisan 2025 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 64 |