Halk Eğitim Merkezlerinde Yürütülen Aile Eğitimlerinin Ebeveyn Tutumlarına Etkisi

Yıl 2025, Sayı: 64, 2506 - 2524, 30.06.2025

Meltem Akın Kösterelioğlu , Bekir Altunel

https://doi.org/10.53444/deubefd.1639042

Öz

Bu araştırmada halk eğitim merkezlerinde yürütülen aile eğitimi programının ebeveynlerin çocuklarına yönelik tutumları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ebeveynlerin tutumları demokratik, otoriter, aşırı koruyucu ve izin verici olmak üzere dört boyutta incelenmiştir. Araştırma Ordu İlinin Kumru İlçesinde Halk Eğitim Merkezi tarafından yürütülen aile eğitimi programına katılan 301 katılımcı ile yürütülmüştür. Araştırmada araştırmacıların hazırladığı kişisel bilgi formunun yanında Karabulut Demir ve Şendil’in (2008) geliştirdikleri “Ebeveyn Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. 46 maddeden oluşan ölçek dört boyuttan oluşmaktadır. Verilerin analizi için öncelikle verilerin normallik testleri yapılmış olup her boyutta elde edilen puanlar ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Buna göre normal dağılım gösteren verilerin öntest-son test karşılaştırmasında bağımlı örneklemler için t testi uygulanırken normal dağılım göstermeyen verilerin ön test ve son test karşılaştırmaları Wilcoxon testiyle gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda verilen aile eğitimlerinin ebeveynlerin demokratik tutumlarında olumlu yönde bir yükselmeye; otoriter, aşırı koruyucu ve izin verici tutumlarında azalmaya neden olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar ışığında aile eğitimlerinin yaygınlaştırılması, aile eğitimlerinin içeriklerinin çocukların farklı gelişim dönemlerinin (çocukluk, ergenlik gibi) dönemsel özelliklerine göre özelleştirilmesi ve bu eğitimi alan ebeveynlerin tutumlarındaki değişimin çocukların gözünden değerlendirilmesi gibi önerilerde bulunulabilir.

Anahtar Kelimeler

Aile eğitimi , ebeveyn tutumu , halk eğitim merkezleri , aile eğitim programları

Etik Beyan

Bu araştırma Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Etik Kurulunun 2022/28-11 ve E-30640013-108.01-102241sayılı kararı ve Rektörlük makamının oluru ile uygun görülmüştür. Araştırmada “ Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi”nde belirtilen tüm kurallara uyulmuştur.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

The Effect Of Family Education Provided In Public Education Centers On Parental Attitudes

Öz

In this study, the effect of the family education program carried out in public education centers on parents' attitudes towards their children was examined.. Parental attitudes were examined across four dimensions: democratic, authoritarian, overprotective, and permissive. The research was conducted with 301 participants who attended a family education program organized by the Public Education Center in Kumru District, Ordu Province. In addition to a personal information form prepared by the researchers, the "Parenting Attitude Scale" developed by Karabulut Demir and Şendil (2008) was used. The scale consists of 46 items and is divided into four dimensions. For data analysis, normality tests were first performed, and the scores obtained from each dimension were assessed separately. Accordingly, for normally distributed data, a paired-samples t-test was applied for pre-test and post-test comparisons, while the Wilcoxon test was used for data that did not follow a normal distribution. The results of the study indicated that the parenting education program led to a significant increase in parents' democratic attitudes and a decrease in their authoritarian, overprotective, and permissive attitudes. In the light of these results, recommendations can be made such as expanding family trainings, customizing the content of family trainings according to the periodic characteristics of children's different developmental periods (such as childhood, adolescence), and evaluating the changes in the attitudes of parents who receive this training from the perspective of children.

Anahtar Kelimeler

Family education , parent attitudes , public education centers , family education programs

Proje Numarası

-

Kaynakça

• AltuneL, B. & Akın Kösterelioğlu,M .(2023). Aile okulu eğitiminin etkililiğine ilişkin katılımcı görüşlerinin belirlenmesi. 7th Internatıonal Congress Of Eurasıan Socıal Scıences .Korint Yayıncılık
• Argun Y. (1995). Anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarının orta okul öğrencilerinin denetim odağı üzerine etkileri, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi
• Arı R & Seçer Z.(2004). Farklı ana baba tutumlarının çocukların psikososyal temelli problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,10, 451-463.
• Aunola, K., & Nurmi, J. E. (2005). The role of parenting styles in children’s problem behavior. Child Development, 76 (6), 1144-1159.
• Atmaca Koçak, A. (2004). Baba destek programı değerlendirme raporu. AÇEV Yayınları. www.acev.org.tr Erişim Tarihi 30.05.2025
• Baltacı, Ö. (2010). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı, sosyal destek ve problem çözme yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi
• Barut Y. & Ayyıldız A.(2005). İlköğretim okulu öğrencilerinin öz kavramı düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre karşılaştırılması. URL: http://yadem.comu.edu.tr/1stELTKonf/TR_Yasar_Oz_Kavrami.htm. Erişim Tarihi: 10.05.2023.
• Baumrind D, (1991). Effective parenting during the early adolescent transition. In P. A. Cowan & E. M. Hetherington (Ed), Advances in family research (Vol. 2). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Baumrind D, Larzelere R E. & Owens E B, (2010). Effects of preschool parents' power assertive patterns and practices on adolescent development. Science and Practice, 10(3): 157-201. doi:10.1080/15295190903290790
• Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior, Child Development, 3(4), 888–907.
• Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Development Psychology, 4(1), 1–103.
• Baumrind, D. (1995). Child maltreatment and optimal caregiving in social contexts. New York, NY: Garland Publishing Inc
• Bekman,S.(1998). Eşit Fırsat: Anne-çocuk Eğitim programının değerlendirilmesi. AÇEV Yayınları. www.acev.org.tr Erişim Tarihi 30.05.2025
• Büyüköztürk,Ş., Kılıç Çakmak,E.,Akgün,Ö:E:; Karadeniz,Ş. &Demirel,F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. (18. Baskı) Pegem Akademi
• Ceral, S.& Dağ, İ. (2005). Ergenlerde algılanan anne baba tutumlarına bağlı benlik saygısı, depresiflik ve genel psikolojik belirti düzeyi farklılıkları. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi.13(4): 233–241
• Cowen, P. S. (2001). Effectiveness of a parent education intervention for at-risk families. Journal of the Society of Pediatric Nurses, 6, 73–82.
• Çağdaş A. & Seçer Z, 2006. Anne baba eğitimi. Kök Yayıncılık.
• Çakır, G.(2003). Ergenlerde kimlik statüsünün cinsiyet, anne-baba tutumu ve anne- babanın eğitim düzeyi ile ilişkisi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 09-11 Temmuz 2003, Malatya, İnönü Üniversitesi.
• Çeçen, R. (2008). Öğrencilerin cinsiyetlerine ve anababa tutum algılarına göre yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 6(3), 415–431.
• Darling, N, (1999). Parenting style and its correlates. ERIC Clearinghouse on EECE, ED-99-CO-0020.
• Dinçer, B.(2021). The examination of emotional intelligence among middle school students in terms of parental attitudes. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversity
• Ekşi, A. (1990). Çocuk, genç, ana-babalar. İstanbul: Bilgi Yayınevi
• Erbil N., Divan Z. & Önder P.(2006) Ergenlerin benlik saygısına ailelerinin tutum ve davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, Temmuz-Ağustos-Eylül, 2006; 7-15.
• Gander M.J.& Gardiner H.W. (1998). Çocuk ve ergen gelişimi. (Çeviri: Bekir Onur). İmge Kitabevi George, D. & Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 23 step by step: A simple guide and reference (14th ed.). New York: Routledge.
• Gökçedağ, S. (2001). Lise öğrencilerinin okul başarısı ve kaygı düzeyi üzerinde anne baba tutumlarının etkilerinin belirlenip karşılaştırılması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi
• Hoard, D. & Shepard, K.N. (2005). Parent education as parent centered prevention: a rewiev of school related outcomes. School Psychology Quarterly, 20 (4), 434-454.
• Kaminski, J. W., Valle, L. A., Filene, J. H., & Boyle, C. L. (2008). A meta-analytic review of components associated with parent training program effectiveness. Journal of Abnormal Child Psychology, 36, 567–589.
• Kane, G.A.; Wood V.A.& Barlow, J. (2007). Parenting programs: a systematic review and synthesis of qualitative research. child care, Health and Development, 33(69, 784-793.
• Karabulut Demir,E.&Şendil.(2008). Ebeveyn tutum ölçeği. Türk Psikoloji Yazıları, Haziran 2008, 11 (21), 15-25
• Kaya, A., Bozaslan, H. & Genç, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumlarının problem çözme becerilerine, sosyal kaygı düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 208-225.
• Kaya, A., Bozaslan, H. & Genç, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumlarının problem çözme becerilerine, sosyal kaygı düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2012) 208-225
• Kopko K, (2007). Parenting styles and adolescents. Cornell Cooperative Extension, Retrieved from http://www.human.cornell.edu/pam/outreach/parenting/research/ upload/Parenting -20Styles-20and20Adolescents.pdf
• Kösterelioğlu, İ. (2018). Effects of parenting style on students’ achievement goal orientation: a study on high school students. Educational Policy Analysis and Strategic Research, V 13,N 4, 91-107. https://doi.org/10.29329/epasr.2018.178.5
• Kulaksızoğlu, A. (2000). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Law, J., Plunkett, C., Taylor, J., & Gunning, M. (2009). Developing policy in the provision of parenting programmes: Integrating a review of reviews with the perspectives of both parents and professionals. Child: Care, Health and Development, 35, 302–312.
• Leeman RF, Patock-Peckham JA, Hoff RA, Krishnan-Sarin S, Steinberg MA, Rugle LJ,& Potenza MN.(2014). Perceived parental permissiveness toward gambling and risky behaviors in adolescents. J Behav Addict. 2014 Jun;3(2):115-23. [PMC free article] [PubMed]
• Leung, C.; Sanders M.R.; Leung S.; Mak, R.; Lau, J. (2003). An Outcome evaluation of ımplementation of the triple-p positive parenting program in Hong Kong. Family Process, 42 (4), 531-44.
• Lundahl, B.W.; Nimer, J & Parsons, B.(2006). Preventing child abuse: A meta-analysis of parent training programs. Res. Soc. Work Pract. 16, 251–262. [CrossRef]
• Maccoby, E. E., & Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent-child interaction, socialization, personality and social development. In P. H. Mussen & E. M. Hetherington (Eds.), Handbook of child psychology (pp. 1–101). New York, NY: Willey.
• Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü. (MEB) (2003). Benim ailem programının etkililiği. http://www.cgym.meb.gov.tr Erişim Tarihi 30.05.2025
• Myers, R. (1996). The twelve who survive. strenghtening the early childhood programs, ACEV Publication No:5
• Piotrowski JT, Lapierre MA. & Linebarger DL.(2013). Investigating Correlates of Self-Regulation in Early Childhood with a Representative Sample of English-Speaking American Families. J Child Fam Stud. Apr;22(3):423-436. [PMC free article] [PubMed]
• Pituch, K. A. & Stevens, J. (2016). Applied multivariate statistics for the social sciences, analyses with SAS and IBM’S SPSS (6th ed.). New York: Routledge.
• Sanvictores,T; Mendez,M.D. (2022). Types of Parenting Styles and Effects On Children. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK568743/
• Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya. Pegem Akademi Yayınları.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya.23. Baskı. Yargı Yayınevi
• Spera, C. (2005). Adolescents’ perceptions of parental goals, practices, and styles in relation to their motivation and achievement. The Journal of Early Adolescence, 26(4), 456-490.
• Stein HT. (2007). Impact of parenting styles on children, 2007. URL: http://ourworld.compuserve.com/homepages/hstein/parentin.htm Erişim Tarihi:15.01.2025.
• Steinberg, L. (2001). We know some things: Adolescent-parent relationships in retrospect and prospect. Journal of Research on Adolescence, 11, 1-20.
• Sümer,N., Aktürk, E.G.& Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri:türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, Haziran 2010, 13 (25), 42-59
• Sümer,N., Gündoğdu Aktürk, E. & Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri:türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, Haziran 2010, 13 (25), 42-59
• Şanlı, D.(2007). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi
• Tuzgöl M. (1998). Ana-baba tutumları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi
• Yavuzer, H. (2001). Ana-baba ve çocuk. Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, A. (2000). Eşler arasındaki uyum ve çocuğun algıladığı anne-baba tutumu ile çocukların, ergenlerin, gençlerin akademik başarıları ve benlik algıları arasındaki ilişkiler. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi
• Yılmazer, Y. (2007). Anne-baba tutumları ile ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okul başarısı ve özerkliklerinin gelişimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi
• Yörükoğlu A. (2004). Çocuk ruh sağlığı, 27. Basım, Özgür Yayınları