Anasınıfına Devam Eden Afgan Çocukların Uyum Süreçleri: Ebeveyn ve Öğretmen Görüşleri

Yıl 2025, Sayı: 65, 2768 - 2788, 30.09.2025

Emre Aksoy , Nevra Atış Akyol

https://doi.org/10.53444/deubefd.1554583

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi eğitime devam eden Afgan çocukların öğretmen ve ebeveynlerinin çocukların okula uyum sürecine ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Araştırma nitel araştırma deseninde planlanmıştır. Çalışma grubu 10 Afgan ebeveyn, 10 Türk ebeveyn ve dört okul öncesi öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu benzeşik örnekleme yöntemi ile belirlenmiş olan, 2022-2023 eğitim öğretim yılı Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okul öncesi eğitimi kurumlarındaki Afgan çocukların bulunduğu sınıflar ve bu sınıfların öğretmenlerinden seçilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre Afgan ebeveynler okuldan ve öğretmenin verdiği eğitimden memnun olduklarını ancak Türk ebeveynlerin yabancı uyruklu çocukların fazla olmasından ve bazı hijyen problemlerinin olmasından bahsettiklerini belirtmişlerdir. Araştırmada Türkçeyi daha önceden bilen Afgan çocukların sosyal uyumlarının güçlü olduğu hem öğretmenler hem de bazı Afgan ebeveynler tarafından belirtilmektedir. Türkçe bilmeyen çocukların ise kendi aralarında gruplaşmalarının olduğu, içe kapanma veya olumsuz davranışlar sergileme durumlarının olduğu öğretmenler tarafından ifade edilmiştir. Türk ebeveynlerin çocuklarının Afgan çocuklarla uyumuna ilişkin görüşlerinden elde edilen bulgulara göre ise çoğunluğunun uyumunun iyi olduğu ancak çocuklardan bazılarının Afgan çocuklarla hijyen sorunları nedeni ile etkileşim kurmakta zorlandıkları anlaşılmaktadır. Öğretmenlerin görüşlerinden elde edilen bulgulara göre de Afgan çocukların uyumunun genel itibari ile güçlü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular alan yazındaki bilgilerle tartışılarak önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi eğitim , okula uyum , Afgan çocuk

Adaptatıon Process of Afghan Chıldren in Kındergarten: Opınıons of Parents and Teachers

Öz

This research aims to examine the opinions of teachers and parents of Afghan children attending preschool education regarding the children's school adjustment. The research was planned in a qualitative research design. The study group consists of 10 Afghan parents, 10 Turkish parents, and four preschool teachers. The study group of the research was selected from the classes of Afghan children in preschool education institutions affiliated with the Ministry of National Education in the 2022-2023 academic year and the teachers of these classes, which were determined by homogeneous sampling. According to the findings of the research, it was determined that Afghan parents were satisfied with the school and the education provided by the
teacher, but Turkish parents mentioned that there were many foreign children and some hygiene problems. In the research, it is stated by both teachers and some Afghan parents that the social adaptation of Afghan children who already know Turkish is strong. It has been revealed that children who do not speak Turkish tend to group themselves among themselves, become introverted or exhibit negative behavior, according to the teachers. According to the findings obtained from the opinions of Turkish Parents regarding their children's adaptation to Afghan children, it is understood that the majority of them have good adaptation, but some of the children have difficulty interacting with Afghan children due to hygiene problems. According to the findings obtained from the teachers' opinions, it was concluded that the adaptation of Afghan children was generally strong. The findings obtained from the research were discussed with the information in the literature and suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

preschool education , school adjustment , Afghan child

Kaynakça

• Aksoy, E. (2020). Türkiye’deki Suriyeli göçmen çocukların okullaşma durumları. Akademik Hassasiyetler, 7(14), 37-51.
• Alakuş, E. & Yıldız, U. (2020). İnsan ticaretine konu olma potansiyeli bakımından Türkiye’nin Afgan düzensiz göçmen gerçeği. Göç Araştırmaları Dergisi, 6(1), 92-117.
• Andisha, P. & Lueger-Schuster, B. (2024). Afghan refugee populations mental health: Exploring pre-migration environmental differences and post-migration stressors. Journal of Loss and Trauma, 29(3), 247-274.
• Argon, T. & Akkaya, M. (2008). Ebeveynlerin okul öncesi eğitime ve okul öncesi eğitim kurumlarına yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 413-430.
• Arksey, H. & Knight, P. (1999). Interview for social scientists. London: Sage Publications.
• Avcı, F. (2019) Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden mülteci öğrencilerin sınıf ortamında karşılaştıkları sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. Language Teaching and Educational Research, 2(1), 57-80.
• Aykaç, S. A., & Karakaş, M. (2023). Uluslararası ve geçici koruma altındaki yabancıların uyum stratejilerine ilişkin nitel bir araştırma: Afyonkarahisar İli Örneği. Doktora tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi
• Barac, R., & Bialystok, E. (2012). Bilingual effects on cognitive and linguistic development: Role of language, cultural background, and education. Child Development, 83(2), 413-422.
• Beauregard, C., Rousseau, C., Benoit, M., & Papazian-Zohrabian, G. (2024). Creating a safe space during classroom-based sandplay workshops for immigrant and refugee preschool children. Journal of Creativity in Mental Health, 19(1), 136-152.
• Bozkurt, E., Özbey, S., Türkmen, S. & Gözeler, M. K. (2020). 60-72 Aylık göçmen Afgan çocuklara uygulanan sosyal uyum ve beceri programının etkisinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 5(2), 1-20.
• Bucak, M., & Erginer, A. (2021). Mülteci çocukların devam ettikleri ilkokulların yönetiminin okul yöneticisi, öğretmen ve mülteci ebeveyn bakış açısıyla değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Büyüköztürk Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün Ö.E., Karadeniz Ş., & Demirel F. (2019) Bilimsel araştırma yöntemleri (Pegem Akademi). Ankara.
• Ceylan, R. (2019). Ebeveynlerin okul öncesi dönemdeki çocukları için kreş tercih sebepleri, kreş seçerken göz önünde bulundurdukları kriterler ve kreşten beklentileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 497-517.
• Çakmak, Ö. (2018). Okul yöneticilerinin gözüyle Suriyeli öğrencilerin eğitiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri (Kilis örneği) Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dachyshyn, D., & Kirova, A. (2011). Classroom challenges in developing an intercultural early learning program for refugee children. Alberta Journal of Educational Research, 57(2), 220-233.
• Daseking, M., Bauer, A., Knievel, J., Petermann, F., & Waldmann, H. C. (2011). Cognitive development and risk factors in bilingual pre-school children from an immigrant background. Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, 60(5), 351-368.
• Dere, İ., & Demirci, E. (2023). Türkiye’de göçmen öğrencilerin eğitimde karşılaştıkları sorunlar. HUMANITAS-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 11(INCSOS VIII Özel Sayısı), 108-135.
• Doğan, M. (2019). Temel eğitim kurumlarındaki Afgan uyruklu öğrencilerin sosyal entegrasyonunda okulun yeri: Karaman örneği. Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Duman, T. (2019). Toplumsal uyum için eğitimin önemi: Türkiye’deki Suriyeliler örneği. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (41), 343-360.
• Ehntholt KA., & Yule W. (2006). Practitioner review: Assessment and treatment of refugee children and adolescents who have experienced war‐related trauma. Journal of Child Psychology and Psychiatry 47(12): 1197-1210. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2006.01638.x
• Eslek, D., & Irmak, T. Y. (2018). Ekolojik sistemler kuramı çerçevesinde göçmen çocuklar ve oyunları üzerine bir derleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 347-362.
• Görgün, M. (2017). Küreselleşme sürecinde göçmen ilişkileri ağının önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Göç Özel Sayısı), 1317-1327.
• https://www.goc.gov.tr/uluslararasi-koruma-istatistikler
• https://www.unhcr.org/1951-refugee-convention.html/
• Kahraman, F. (2017). Türkiye’de bulunan Afgan mültecilerin durumu: karanlıkta kalanlar. Current Debates in Sociology and Anthropology, (10), 141.
• Kar, E. B., & Uzun, E. M. (2017). Sınıf ve okul öncesi öğretmenlerinin farklı etnik kökenden ve sosyo-ekonomik sınıftan öğrencilere yönelik tutumlarının meslek etiği açısından değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 73-85.
• Karakaya, C., & Karakaya, E. N. (2021). Türkiye'nin göz ardı edilen göçmenleri: Afganlar. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 100-111.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Karayel, A. (2016). Muğla’da ikamet eden Suriyeli sığınmacıların çalışma hakları (sorunlar ve çözüm önerileri). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Kazu, İ. Y., & Gülecen, S. (2008). Afganistan eğitim sisteminin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 6(3), 25-31.
• Kim, S., & Yang, S. (2024). A Study on the Development and Implementation of Refugee Education Programs for Early Childhood. Korean Journal of Childcare and Education, 20(2), 1-16.
• Korkmaz, S., (2019). Okul öncesi eğitimi alan sığınmacı çocukların eğitim süreçleri ve yaşanan sorunlara yönelik nitel bir değerlendirme. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi.
• Ng, Shun. W., & Cheong, K. W. (2023). How Immigrant Parents and Local Parents Were Involved in Children's Education in Macau. International Journal of Educational Reform, 32(1), 55-74.
• Özoruç, N., & Sığırtmaç, A. D. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin mülteci çocukların eğitim sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri, Millî Eğitim Dergisi, 51(233), 237-258.
• Rousseau, C., & Guzder, J. (2008). School-based prevention programs for refugee children. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 17(3), 533-549.
• Sever, M. B. (2020). Suriyeli mülteci çocukların eğitim durumu ve sosyal uyum örneklemi. Journal of European Education, 10(1-2), 1-16.
• Şimşek, H., & Kula, S. S. (2018). Türkiye’nin göçmen politikasında ihmal edilen boyut: Eğitsel uyum programı. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 5-21.
• Topçuoğlu, R. A. (2019). Türkiye’de göçmen çocukların katılım hakkı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 408-430.
• Türker-Üçüncü, Ş. (2019). Erken çocukluk döneminde sığınmacı ve Türk asıllı çocukların okula uyum sürecinin analizi (Çabaçam örneği). Yüksek lisans tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2014). Türkiye göç raporu 2014. Göç İdaresi Yayınları.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2015). Türkiye göç raporu 2015. Göç İdaresi Yayınları.
• Ültay, E., Akyurt, H., & Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188-201.
• Üner, E. (2011). Okul öncesi eğitim programındaki 36-72 aylık çocuklara farklılıklara saygı eğitimi kazandırmanın öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldırım A, Şimşek H, (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Seçkin Yayıncılık.