LİMAN İŞLETMELERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ PERFORMANSININ TERMİNALLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, , 72 - 106, 29.10.2023

Murat Yorulmaz , Kübra Güçlü

https://doi.org/10.18613/deudfd.1133492

Öz

İş güvenliği performansının ölçülmesi, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin temel unsurlarındandır. İşletmelerin iş güvenliği hedeflerine ulaşabilmesi adına iş güvenliği performansının doğru yöntemler ile ölçülmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda çalışmada, liman işletmelerindeki iş güvenliği performansının önem düzeylerinin ve ağırlık değerlerinin terminaller özelinde incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, iş güvenliği performansı göstergeleri ulusal ve uluslararası literatürden elde edilmiştir. Elde edilen parametreler arasındaki ilişki yönü, şiddeti ve önem derecesi için Kocaeli Liman Bölgesinde görev yapan 7 A sınıfı iş güvenliği uzmanının görüşü alınmıştır. Veriler çok kriterli karar verme yöntemlerinden bulanık DEMATEL ve TOPSIS yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada, iş güvenliği performansı göstergeleri arasında yer alan, çalışanların sağlık ve güvenlik bilgisi iletişimi, çalışanların hak ve sorumluluklarını yerine getirmesi ve çalışanların almış olduğu iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin kalitesi diğer parametreleri etkileyen grupta yer aldığı tespit edilmiştir. Çalışanların kişisel koruyucu ekipman kullanması ve çalışanların risk azaltıcı iş uygulamalarına katılımı parametrelerinin ise diğer göstergelerden etkilenen grupta yer aldığı görülmüştür. Bunun yanı sıra TOPSIS yöntemi ile iş güvenliği performansını etkileyen göstergelerin en önemli olduğu düşünülen terminal çeşidinin sıvı yük terminali olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş Güvenliği Performansı, İş Sağlığı ve Güvenliği, Bulanık DEMATEL, TOPSIS, Terminal

EVALUATION OF OCCUPATIONAL SAFETY PERFORMANCE IN PORT MANAGEMENTS IN TERMS OF TERMINALS

Öz

Measuring occupational safety performance is one of the basic elements of the occupational health and safety management system. Occupational safety performance should be measured with the right methods and the results should be evaluated in order for ability of businesses to achieve their occupational safety goals. Accordingly in this study, it is aimed to examine the importance levels and weight values of occupational safety performance in port operations in specific to terminals. In the study, occupational safety performance indicators were obtained from national and international literature. Opinions of 7 A Class of occupational safety specialist working in Kocaeli Port Area were taken for the connection aspects, connection strenght and significance between the obtained parameters. The data were analyzed using fuzzy DEMATEL and TOPSIS methods which are multi-criteria decision making methods. In the study, it was determined that the communication of health and safety information of employees, fulfillment of rights and responsibilities of employees, and the quality of occupational health and safety training received by employees, which is among the indicators of occupational safety performance, is in the group that affects other parameters. Also, the parameters of employees' use of personal protective equipment and employees' participation in risk-reducing work practices were included in the group affected by other indicators. In addition, with TOPSIS method, it was concluded that the most important impact indicators the occupational safety performance were the liquid cargo terminals.

Anahtar Kelimeler

Occupational Safety Performance, Occupational Health and Safety, Fuzzy DEMATEL, TOPSIS, Terminal

Kaynakça

• Abdullah, L., Norsyahida, Z., Liao, H., Viedma, E., ve Al-Barakati, A. (2019). An interval-valued intuitionistic fuzzy DEMATEL method combined with Choquet integral for sustainable solid waste management. Engineering Applications of Artificial Intelligence, 82, 207-215.
• Akandere, G. (2021). Yeşil sertifikalı limanların performansının entegre ENTROPİ-TOPSIS yöntemleri ile değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(4), 515-535.
• Akpan, E. I. (2011). Effective safety and health management policy for improved performance of organizations in Africa. International Journal of Business and Management, 6(3), 159-165.
• Aksakal, E., ve Dağdeviren, M. (2015). Yetenek yönetimi temelli personel atama modeli ve çözüm önerisi. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 30(2), 249-262.
• Altın, M., ve Taşdemir, Ş. (2018). İş Sağlığı ve Güvenliğine Giriş, Tanımlar, Önemi, Tarihsel Gelişim Süreci, Uluslararası Sözleşme ve Yönergeler. İş Sağlığı ve Güvenliği (s. 7-38). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Antão, P., Calderón, M., Puig, M., Michail, A., Wooldridge, C., ve Darbra, R. M. (2016). Identification of occupational health, safety, security (OHSS) and environmental performance indicators in port areas. Safety Science, 85, 266-275.
• Buell, R. S. (2006). Creating a culture to deliver sustainable HSE performance. In: SPE International Health, Safety & Environment Conference. Abu Dhabi, United Arab Emirates.
• Burke, M. J., Tesluk, P. E., Sarpy, S. A., ve Crowe, K. S. (2002). General safety performance: A test of a grounded theoretical model. Personnel Psychology, 55(2), 429-457.
• Celik, E., ve Akyuz, E. (2018). An interval type-2 fuzzy AHP and TOPSIS methods for decision-making problems in maritime transportation engineering: The case of ship loader. Ocean Engineering, 155, 371-381.
• Chen, C. T. (2000). Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment. Fuzzy Sets and Systems, 114(1), 1-9.
• Chen, T. Y., ve Tsao, C. Y. (2008). The interval-valued fuzzy TOPSIS method and experimental analysis. Fuzzy Sets and Systems, 159(11), 1410-1428.
• Chou, Y. C., Sun, C. C., ve Yen, H. Y. (2012). Evaluating the criteria for human resource for science and technology (HRST) based on an integrated fuzzy AHP and fuzzy DEMATEL approach. Applied Soft Computing, 12(1), 64-71.
• Çınar, Y. (2013). Kariyer tercihi probleminin yapısal bir modeli ve riske karşı tutumlar: Olasılıklı DEMATEL yöntemi temelli bütünleşik bir yaklaşım. Sosyoekonomi, 19(19), 157-186.
• Dalalah, D., Hayajneh, M., ve Batieha, F. (2011). A fuzzy multi-criteria decision making model for supplier selection. Expert Systems with Applications, 38(7), 8384-8391.
• Doğanay, S. (2014). Ulaşım Coğrafyası Açısından Bir Araştırma Trabzon Limanı ve Hinterlandı. Ankara: Pegem Akademi.
• Durán, C., Sepulveda, J., ve Carrasco, R. (2018). Determination of technological risk influences in a port system using DEMATEL. Decision Science Letters, 7(1), 1-12.
• Fabiano, B., Currò, F., Reverberi, A. P., ve Pastorino, R. (2010). Port safety and the container revolution: A statistical study on human factor and occupational Accidents over the long period. Safety Science, 48(8), 980-990.
• Gabus , A., ve Fontela , E. (1973). Perceptions of the World Problem Atique: Communication Procedure, Communicating with Those Bearing Collective Responsibility DEMATEL Report No.1. Battelle Geneva Research Centre, Geneva.
• Güller, A., ve Gündüz, T. (2017). Limanlarda kullanılan iş makinelerinde risk analizi çalışması. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5, 127-144.
• Ha, M. H., ve Yang, Z. (2017). Comparative analysis of port performance indicators: Independency and interdependency. Transportation Research Part A, 103, 264-278.
• Heidari, P. A., Maknoon, R., Bazyari, M., ve Taheri, B. (2016). A new framework for HSE performance measurement and monitoring. Safety Science, 100, 1-11.
• Hori, S., ve Shimizu, Y. (1999). Designing methods of human interface for supervisory control systems. Control Engineering Practice, 7(11), 1413-1419.
• Hughes, P., ve Ferrett, E. (2011). Introduction to health and safety at work. Routledge, London.
• Hwang, C. L., ve Yoon, K. (1981). Methods for multiple attribute decision making. Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems (s. 58-191). Springer. Berlin.
• ILO (2005). National health policy and strategy to achieve health for all. ILO, New York.
• Jahanshahloo, G. R., Lotfi, F. H., ve Izadikhah, M. (2006). An algorithmic method to extend TOPSIS for decision-making problems with interval data. Applied Mathematics and Computation, 175(2), 1375-1384.
• Jassbi, J., Mohamadnejad, F., & Nasrollahzadeh, H. (2011). A Fuzzy DEMATEL Framework for Modeling Cause and Effect Relationships of Strategy Map. Expert Systems with Applications, 5967-5973.
• Khorram, S., ve Bahrami, A. (2020). Application of a new fuzzy DEMATEL–Todim hybrid algorithm in port dredging project management. Maritime Engineering, 173(3), 79-95.
• Kim, A. (2016). A study on competitiveness analysis of ports in Korea and China by entropy weight TOPSIS. The Asian Journal of Shipping and Logistics, 32(4), 187-194.
• Knode, T., ve Cook, P. (2004). Evaluation of contractor HSE performance based on lagging indicators: Is there a better way? In: SPE International Conference on Health, Safety, and Environment in Oil and Gas Exploration and Production. Calgary, Canada.
• Koldemir, B. (2008). Marmara Bölgesi liman yeri seçiminde bölge ekonomisi, kıyı jeolojisi ve jeomorfolojisinin önemi: Silivri alanı. Uygulamalı Yerbilimleri Dergisi, 7(1), 32-45.
• Korkusuz, A. Y., İnan, U. H., Özdemir, Y., ve Başlıgil, H. (2020). Entegre çok kriterli karar verme yöntemleriyle sağlık sektöründe iş sağlığı ve güvenliği performansının ölçülmesi. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 35(1), 81-96.
• Li, R. J. (1999). Fuzzy method in group decision making. Computers and Mathematics with Applications, 38(1), 91-101.
• Lin, C. J., ve Wu, W. W. (2008). A causal analytical method for group decision-making under fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 34(1), 205–213.
• Mavi, R. K., ve Standing, C. (2018). Critical success factors of sustainable project management in construction: A fuzzy DEMATEL-ANP approach. Journal of Cleaner Production, 194, 751-765.
• Monjezi, M., Dehghani, H., Singh, T., Sayadi, A., ve Gholinejad, A. (2012). Application of TOPSIS method for selecting the most appropriate blast design. Arabian Journal of Geosciences, 5, 95-101.
• Özdemir, Ü. (2016). Bulanık DEMATEL ve bulanık TOPSIS yöntemleri kullanılarak limanlarda yaşanan iş kazalarının incelenmesi. Journal of ETA Maritime Science, 4(3), 235-247.
• Özdemir, Ü. (2018). Analysis of empty container accumulation problem of container ports. Journal of ETA Maritime Science, 6(4), 319-332.
• Patil, S. K., ve Kant, R. (2014). A hybrid approach based on fuzzy DEMATEL and FMCDM to predict success of knowledge management adoption in supply chain. Applied Soft Computing, 18, 126-135.
• Perçin, S. (2012). Bulanık AHS ve TOPSIS yaklaşımının makine-teçhizat seçimine uygulanması. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 169-184.
• Podgórski, D. (2015). Measuring operational performance of OSH management system-A demonstration of AHP-based selection of leading key performance indicators. Safety Science, 73, 146-166.
• Ren, Z. (2020). Evaluation method of port enterprise product quality based on entropy weight TOPSIS. Journal of Coastal Research, 103, 766–769. Rozendal, S., ve Hale, A. R. (2000). Analysis of HSE-performance indicators. In: IADC/SPE Drilling Conference. New Orleans.
• Shyjith, K., Ilangkumaran, M., ve Kumanan, S. (2008). Multi-criteria decision-making approach to evaluate optimum maintenance strategy in textile industry. Journal of Quality in Maintenance Engineering, 14(4), 375-386.
• Sumrit, D., ve Anuntavoranich, P. (2013). Using DEMATEL method to analyze the causal relations on technological innovation capability evaluation factors in Thai technology-based firms. International Transaction Journal of Engineering, Management, and Applied Sciences and Technologies, 4(2), 81-103.
• T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü. (2022). Denizcilik İstatistikleri: Yük İstatistikleri. https://denizcilikistatistikleri.uab.gov.tr/yuk-istatistikleri, Erişim Tarihi: 18.03.2022.
• Tamura, H., ve Akazawa, K. (2005). Structural modeling and systems analysis of uneasy factors for realizing safe, secure and reliable society. Journal of Telecommunications and Information Technology, 64-72.
• Tong, L. I., ve Su, C. T. (1997). Optimizing multi-response problems in the Taguchi method by fuzzy multiple attribute decision making. Quality and Reliability Engineering International, 13(1), 25-34.
• Töz, A. C., ve Köseoğlu, B. (2015). Denizcilikte iş Sağlığı ve iş emniyeti: Limanlar üzerine genel bir değerlendirme. In: II. Ulusal Liman Kongresi, İzmir, Türkiye.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). İstatistiksel Tablolar: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104, Erişim Tarihi: 10.03.2022.
• Tzeng, G. H., ve Huang, J. J. (2011). Multiple Attribute Decision Making. Boca Raton: Taylor & Francis Group.
• Ünal, A. U., ve Alkan, G. B. (2015). Liman işletmeleri için iş sağlığı ve güvenliği düzenlemeleri ve önemi. In: II. Ulusal Liman Kongresi, İzmir, Türkiye.
• Wang, Y., Yeo, T., ve Ng, A. K. (2014). Choosing optimal bunkering ports for liner shipping companies: A hybrid fuzzy Delphi-TOPSIS approach. Transport Policy, 35, 358-365.
• Wu, W. W., ve Lee, Y. T. (2007). Developing global managers’ competencies using the fuzzy DEMATEL method. Expert Systems with Applications, 32(2), 499-507.
• Yarahmadi, P., Dashti, S., ve Sabzghabaei, G. (2018). Assessment and ranking of contractors from the point of view health and safety executive (HSE) performance using multicriteria decision making methods (AHP and TOPSIS) in Imam Khomeini Port Complex. Journal of Occupational Hygiene Engineering, 4(4), 70-80.
• Yaşar, O. (2008). Çanakkale Boğazı doğu kıyılarında çevre dostu bir liman: Çanakkale Kepez Limanı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-26.
• Yavuz, H. (2017). Liman sektöründe iş güvenliği analizi ve uygulamaları: risk analizinde PRAT tekniği, bulanık mantık ve AHP yaklaşımı. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Yurdakul, M., ve İç, Y. T. (2003). Türk otomotiv firmalarının performans ölçümü ve analizine yönelik TOPSIS yöntemini kullanan bir örnek çalışma. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(1), 1 - 18.