TÜRKİYE’NİN DENİZEL ÇEVRE KİRLİLİĞİNE MÜDAHALE SAHALARI

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 2, 231 - 246, 31.12.2021

Cihat Aşan

https://doi.org/10.18613/deudfd.1033131

Öz

Dünya’da denizel çevrenin petrol ve türevleri ile diğer zararlı maddeler
sebebiyle kirlenmesi ekolojik dengenin çok uzun süre bozulmasına sebep
olabilmektedir. Bu sebeple kirliliğe en kısa sürede müdahale etmek ve ülkelerin
buna yönelik teknik ve idari organizasyon ile yetki ve sorumluluklarının
belirlenmesi hayati önem arz etmektedir. Devletlerin açık denizde meydana gelen
deniz kirliliklerine müdahale etme yetkilerine yönelik bir dizi uluslararası
sözleşme yürürlüğe girmiş olmakla birlikte bu konuda sınırları belirleyen ve en
net uygulamaları içeren mevzuat 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku
Sözleşmesidir. Bu sözleşme, karasularının ötesinde meydana gelen denizel çevre
kirliliklerine devletlerin Münhasır Ekonomik Bölge sınırları içerisinde müdahale
etme ve belirli kısıtlar dahilinde yargılama yetkisi tanımaktadır. Türkiye, çevre
denizlerinde gemi kazaları kaynaklı oluşabilecek deniz kirliliğine karşı etkin
müdahale kapsamında 2011 yılında Ulusal Acil Müdahale Planı yayımlamış ve
kirliliğe müdahale sahalarının sınırlarını belirlemiştir. Bu çalışmada; bahse konu
yetki alanlarının belirlenmesine yönelik uluslararası sözleşmeler incelenmiş,
Türkiye’nin deniz kirliliğine müdahale sahaları ile bu yetki alanları
karşılaştırılmış ve farklılıklara karşı uluslararası deniz hukuku tabanında
önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Denizel Çevre, Deniz Kirliliği, Müdahale, Çevre Yönetimi, Yetki Alanları.

Kaynakça

• Abdullahzade, C. (2009). Gemilerden kaynaklanan petrol kirliliği: Türk hukukundaki son gelişmelerin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 58(4), 693-710.
• AFAD. (2014). Deniz Kirliliğine Neden Olan Kazalar Yol Haritası Belgesi, https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/3912/xfiles/ denizcilik_kazalari_son1.pdf, Erişim Tarihi: 11.12.2020.
• Aşan, C., Özsoy, B., Şıhmantepe, A., ve Solmaz, M. S. (2020). A case study on oil pollution in Istanbul Strait: Revisiting 1994 Nassia tanker accident by utilising Potential Incident Simulation Control and Evaluation System (PISCES-II) simulation. What would be different in terms of response if Nassia accident happened today? Marine Pollution Bulletin, 151, 110813.
• Balık, İ. (2018). Türkiye’nin Deniz Yetki Alanları ve Kıyıdaş Ülkelerle Yetki Alanı Anlaşmazlıkları. Kent Akademisi, 11(1), 86-98.
• Beckman, R. (2015). State responsibility and transboundary marine pollution. S. Jayakumar, T. Koh, R. Beckman ve H. D. Phan (Ed.), Transboundary Pollution: Evolving Issues of International Law and Policy (s.137–161). USA: Edward Elgar Publishing.
• Boyle, A. E. (1985). Marıne pollution under the Law of the Sea Convention. The American Journal of International Law, 79(2), 347–372.
• ÇŞB (2011). T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Ulusal Acil Müdahale Planı, Ankara.
• Demir, İ. (2014). Milletlerarası Deniz Kirliliği Sorumluluk ve Tazminat Rejimi İçinde Türkiye’nin Yeri. Ankara Barosu Dergisi, 4, 120-152. Deniz ve Hava Araçları Kazalarında Arama Kurtarma Yönetmeliği. (2020). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.3095.pdf, Erişim Tarihi: 08.12. 2020.
• Franckx, E. (1995). Coastal state jurisdiction with respect to marine pollution-some recent developments and future challenges. The International Journal of Marine and Coastal Law, 10(2), 253–280.
• Koca, S. Ç. (2007). Milletlerarası özel hukuka göre açık denizlerde meydana gelen çevre kirliliğine uygulanacak hukuk. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9 (Özel Sayı), 783–814
• Lyons, Y. (2015). Transboundary pollution from offshore activities: a study of the Montara offshore oil spill. S. Jayakumar, T. Koh, R. Beckman ve H. D. Phan (Ed.), Transboundary Pollution: Evolving Issues of International Law and Policy (s.162–189). USA: Edward Elgar Publishing.
• Micalef, S. (2018). Amaco Cadiz 40 years of change(s). Cedre Information Bulletin, 37(June), 3.
• Redgwell, C. (2015). Transboundary pollution: principles, policy and practice. S. Jayakumar, T. Koh, R. Beckman ve H. D. Phan (Ed.), Transboundary Pollution: Evolving Issues of International Law and Policy (s.11–35). USA: Edward Elgar Publishing.
• Töz, A. ve Olgaç, T. (2020). Türk Arama ve Kurtarma Organizasyonu: Uluslararası İş Birliği Faaliyetleri ve Yaşanan Anlaşmazlıklar. Gemi ve Deniz Teknolojisi Dergisi, 217, 44-56.
• Tütüncü, A. N. (2004). Gemi kaynaklı deniz kirlenmesinin önlenmesi, azaltılması ve kontrol altına alınmasında devletin yetkisi (3. Bası.). Kırklareli: Beta Basım A.Ş.