ALBERT KAHN’IN “GEZEGEN ARŞİVLERİ” PROJESİNİN İÇERİĞİ ve ÖNEMİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 45 - 65, 29.05.2018

Nezaket Tekin

Öz

“Gezegen Arşivleri” (Archives de la Planète) 1909-1931 yılları arasında dünyanın dört bir yanında çekilmiş yaklaşık 72 bin adet otokrom (autochrome) fotoğraf ve yüzlerce saatlik film kaydından oluşan ve günümüze kadar korunabilmiş nadide bir görüntü arşividir. Projenin kurucusu ve finansörü Fransız iş adamı Albert Kahn’dır. Projenin yürütücülerinden Jean Brunhes, nelerin hangi şekilde kaydedilmesi gerektiği konusunda ekiptekilere eğitim vermiştir. Kahn’ın hızla değişen dünyanın fotoğraflanması gerektiği düşüncesi dünya seyahati sırasındaki gözlemleri sonucu belirmiş, Fransa’ya döner dönmez de proje için gerekli hazırlıklara başlamıştır. Lumiѐre kardeşlerin icadı ilk renkli fotoğraf olan otokromu da ilk kez seyahati sırasında deneyimleyen Kahn, projenin otokrom ile çekilmesi gerektiğini düşünür. Otokrom, cam üzerinde renkli pozitif bir görüntü sağlayan bir fotoğraf tekniğidir. Görüntüyü sabitlemek için kullanılan malzemelerden dolayı sonuç grenli, yumuşak ve resimsi bir etkidedir. 22 yıl içerisinde toplam 55 ülkede kentlerin, insanların, kültürlerin ilk renkli fotoğrafları projenin fotoğrafçıları tarafından üretilmiştir. Arşivde Avrupa, İrlanda Kelt kültürü, Asya, Afrika, Amerika coğrafyası, kültürü ve günlük yaşama dair etnoğrafik açıdan son derece önemli fotoğraflar ve film kayıtları bulunmaktadır. Diğer yandan, projenin aktif olduğu dönemde, I. Dünya Savaşı ve Balkan Savaşları gibi tarihsel olarak kritik olaylar ve sonuçlar kayıt edilebilmiştir. Günümüzde Gezegen Arşivleri Fransa’da, Paris yakınlarındaki Albert Kahn Müzesi’nde muhafaza edilmekte, arşivin sanal olarak paylaşılması ve fiziksel olarak sergileme ve sunum organizasyonları FAKİR isimli kuruluş tarafından gerçekleştirilmektedir. Arşiv kapsamlı bir biçimde BBC televizyonu tarafından çekilen “The Wonderful World of Albert Kahn” isimli belgesel serisinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gezegen Arşivleri, Otokrom, Albert Kahn, Jean Brunhes

Kaynakça

• Albert Kahn Museum. 28 Nisan 2016 http://albert-kahn.hauts-deseine. fr/archives-de-la-planete/les-collaborateurs/les-operateurs/ Amad, P. (2010). Counter Archive : Film, the Everyday, and Albert Kahn's Archives de la Planete. New York: Columbia University Press. ProQuest ebrary. Web. 3 Nisan 2015. Anonymous, (2009). The Dawn of the Colour Photograph: Albert Kahn’s Archive of the Planet. İçerisinde: Quenn’s Quarterly. 3 Nisan 2015. http://search.proquest.com/docview/233295763?accountid=10527 Bajac, Q. (2012). Karanlık Odanın Sırları, Fotoğrafın İcadı. Çev. A. Berktay. İstanbul: YKY. BBC (Prodüksiyon). (2007). Edwardians in Colour: The Wonderful World of Albert Kahn, (Belgesel), England, BBC Beausoleil, J. (2001). Basın Bildirisi. 18.12.2015 http://www.plan-pr.com/pr-etkinlikleri/bursa.htm Castro, T. (2006). Les Archives de la Planete, A Cinematographic Atlas. İçerisinde: Jump Cut. 30 Mart 2017 http://www.ejumpcut.org/archive/jc48.2006/KahnAtlas/text.html Collier, J. (1996). The Challenge of Observation and the Nature of Photography. Albuquergue: University of New Mexico Press Frizot, M. (1998). A New History of Photography. Italy: Könemann. Gibbons, S. (2017). These 18 Autochrome Photos Will Transport You to Another Era. https://news.nationalgeographic.com/2017/04/autochromephotography- archive-vintage-history/ Göregenli, M. (2015). Çevre Psikolojisi, İnsan Mekan İlişkileri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Holt-Jensen, A. (2017). Cofrafya: Tarihi, Felsefesi ve Temel Kavramları. Çev. E. Bekaroğlu. İstanbul: İdil Yayıncılık. Hubbard, P. (2008). Key Texts in Human Geography. G.B.: Sage Krygier, J.B. (1995). Visualization, Geography and Landscape: Visual Methods and the Study of Landscape Dereliction as a Process. Ph.D. diss. The Pennsylvania State University. OMI Kicrofora 9531965 Lavedrine, B. & Gandolfo, J.P. (2013). The Lumiѐre Autochrome, History, Technology, Preservations. Los Angeles: The Getty Conservation Institute. Okuefuna, D. (2008). The Dawn of The Color Photograph: Albert Kahn’s Archives of The Planet. United States: Princeton University Press. Roberts, E. (2012). Geography and the Visual Image. İçerisinde: Progress in Human Geography. SAGE DOI: 10.1177/0309132512460902 Robinson, E.V.D. (1913). La Géographie Humaine by Jean Brunhes. İçerisinde: American Economic Association. 14.01.2015 http://www.jstor.org/stable/1827968 Rose, G. (2000). Practising Photography: An Archive, A Study, Some Photographs And A Researcher. İçerisinde: Journal of Historical Geography. Ideal. doi:10.1006/jhge.2000.0247 Schwartz, J. & Ryan, J. (2003). Picturing Place: Photography and The Geographical Imagination. Great Britain: I.B.Tauris. Werner, J.F. (2015). The Archives of The Planet: The Life and Works of Albert Kahn. İçerisinde: Visual Anthropology, 28:5, 438-450, DOI: 10.1080/08949468.2015.1086215