ANTİK YUNANİSTAN’DA MİSAFİRPERVERLİK ANLAYIŞININ DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 100 - 120, 09.05.2019

Semih Evciman

Öz

Misafirperverlik (ksenia) Antik Yunan toplumunda oldukça
önemli bir kavramdır. Bunun en önemli göstergesi Homeros’un metinlerinin,
özellikle de Odysseia’nın,
misafirperverlik kavramı üzerinde temellenmesidir. Dahası, Antik Yunan
tanrılarından Zeus, “misafirperver” sıfatıyla (Zeus Ksenios) anılmaktadır. Fakat Homerik metinlerde ele alındığı
biçimiyle misafirperverlik salt bir ideali yansıtır. Bu ideal; kolonizasyon
süreci, polis sisteminin kuruluşu ve
bu sistem içinde demokrasinin gelişmesi gibi faktörlerin sonucunda zaman içinde
dönüşmüştür. Bu çalışmanın amacı bu dönüşümü ve bu dönüşümün niteliklerini
açıklamaktır. Bunun için “Homerik misafirperverlik” ve “Hellenik-politik misafirperverlik” kavramları
kullanılarak dönemsel bir ayrım yapılacaktır. Çalışmada Cambridge Okulu’ndan Quentin
Skinner’ın “toplumsal ve entelektüel matriks” üzerinden bağlam analizine
odaklanan yaklaşımına uygun bir yöntem izlenecek fakat yöntem maddî bağlam
dikkate alınarak uygulanacaktır. Çalışma, Antik Yunanistan’da misafirperverlik
kavramını ya salt bir Homerik ideal ya da çeşitli boyutları olan bir kavram
olarak ele alan literatüre, kavramın periyodik dönüşümünü açıklayarak katkı
sunacaktır.  

Anahtar Kelimeler

Misafirperverlik, Antik Yunan, Antik Yunanistan, Homeros, Hellen

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. (1989). Eski yunan’da siyaset felsefesi. Ankara: V. Yayınları.
• Ağaoğulları, M. A. (Ed.). (2015). Sokrates’ten jakobenlere batı’da siyasal düşünceler. İstanbul: İletişim Yayınları. Aiskhülos (2010). Agamemnon. (Yılmaz Onay, Çev.). Oresteia: İçinde 9-70. İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yayınları.
• Anıl, Y. Ş. (2006). Antik çağda demokrasinin doğuşu. İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• Aristophanes (1975). Lysistrata. (Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Çev.). Barış oyunları: İçinde 143-201. İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Cluzeau, F. (2009). Homeros’ta ksenie kavramı. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 132, 13-20.
• Cluzeau, F. (2011). Yunanlara özgü politik bir kurum: Proksenia. Özsait armağanı: Mehmet ve nesrin özsait onuruna sunulan makaleler: İçinde 97-107. İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya.
• Dürüşken, Ç. (2014). Antikçağ felsefesi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Erhat, A. (1993). Önsöz. (Azra Erhat, A. Kadir, Çev.). İlyada: İçinde 9-72. İstanbul: Can Yayınları.
• Euripides (1943). Hekabe. (Hamdi Varoğlu, Çev.). Ankara: Maarif Matbaası.
• Herodotos (2012). Tarih. (Müntekim Ökmen, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Hesiodos (2014). İşler ve günler. (Furkan Akderin, Çev.). İşler ve günler-tanrıların doğuşu: İçinde 13-53. İstanbul: Say Yayınları.
• Homeros (1993). İlyada. (Azra Erhat, A. Kadir, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Homeros (2008). Odysseia. (Azra Erhat, A. Kadir, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• İplikçioğlu, B. (2007). Hellen ve roma tarihinin anahatları. İstanbul: İstanbul Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Kışlalı, A. T. (1984). Eski yunan’da demokrasi ve demokratik düşünce. Amme Hukuku Dergisi, 17(1), 63-77.
• Ksenophon (2014). On binlerin dönüşü. (Sinem Ceviz, Çev.). İstanbul: Parola Yayınları.
• Liddell, H. G. ve Scott, R. (1961). A greek - english lexicon. Oxford: Oxford University Press.
• Mansel, A. M. (1999). Ege ve yunan tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• McNeill, W. H. (2002). Dünya tarihi. (Alaeddin Şenel, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• O'Gorman, K. D. (2008). The essence of hospitality from the texts of classical antiquity: The development of a hermeneutical helix to identify the origins and philosophy of the phenomenon of hospitality. PhD thesis, University of Strathclyde.
• O'Gorman, K. D. (2005). Modern hospitality: Lessons from the past. Journal of Hospitality and Tourism Management, 12(2), 141-51.
• Platon (2007). Yasalar. (Candan Şentuna, Saffet Babür, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Russell, B. (1994). Batı felsefesi tarihi: İlkçağ. (Muammer Sencer, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Skinner, Q. (2002). The foundations of modern political thought: Volume one: The renaissance . Cambridge: Cambridge University Press.
• Şar, G. (2017). Sofistik düşüncenin arka planı: Dissoi logoi üzerine yorumlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tekin, O. (1998). Eski yunan tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Thorburn, J. E. (2006). Hospitality. Nigel Wilson (Ed.). Encyclopedia of ancient greece: İçinde 370-2. Taylor and Francis Group.
• Uslu, A. (2017). Siyasal düşünceler tarihine giriş: Tarihyazımı, temel yaklaşımlar ve araştırma yöntemleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Williams, F. (1993). Ege medeniyetleri tarihi. (M. Kalaycıoğlu, Çev.). İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
• Wood, E. M. (2008). Citizen to lords: A social history of western political thought from antiquity to the middle ages. New York: Verso.