OĞUZ ATAY’IN TUTUNAMAYANLAR ESERİNDE BAŞKİŞİLERİN ÖZNELLİK ARAYIŞI

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 45 - 62, 29.04.2020

Hatice Mutlu

Öz

Bu çalışmanın amacı Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar isimli eserinin başkişileri olarak nitelendirebileceğimiz Selim Işık ve Turgut Özben karakterleri özelinde özne ve öznellik kavramlarını incelemektir. Bu çalışmada Selim Işık ve Turgut Özben öznellik deneyimleri açısından karşılaştırmalı bir şekilde ele alınmaktadır. Her iki karakterin öznellik deneyimi Foucault’nun özne ve iktidar ve Althusser’in özne ve ideoloji kavramları çerçevesinde kıyaslanmakta, karakterlerin öznellik arayışlarında ne kadar özgür oldukları sorgulanmaktadır. Çalışmada Turgut Özben karakterinin Selim Işık’ın ölümüne kadar Foucault’cu anlamda bir iktidara tabi olduğu, kendi hareketlerinden sorumlu bir özne olarak öznellik arayışına girişmediği, Selim Işık karakterinin ise en başından beri parçası olmakta zorluk çektiği bu iktidar düzenin dışında bir öznellik arayışında olduğu savunulmaktadır. Turgut Özben’in içine doğduğu ideolojinin dışına çıkmayı Selim’in intiharına kadar hayal edemediği, Selim Işık’ın ise bu ideolojiyi sorgulamayı seçtiği görülmektedir. Çalışmada Özben’in delirmesi ve Işık’ın intihar etmesi göz önünde bulundurularak öznelliğin ne kadar mümkün olduğu tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

özne, öznellik, ideoloji

Kaynakça

• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (A. Tümertekin., Çev.). İstanbul, İthaki.
• Atay, O. (2016). Tutunamayanlar. 82. Baskı. İstanbul, İletişim.
• Bakhtin, M. (2007). Discourse in the Novel. J. Rivkinve M. Ryan. (Ed.). Literary Theory: An Antology (674-685) içinde. London, Blackwell.
• Bezirci, A (1999). Önsöz. Sartre, J.P., (A. Bezirci, Çev.), Varoluşçuluk (7-31) içinde. 15. Baskı. İstanbul, Say.
• Bressler, C. E. (2007). Literary Criticism: An Introduction to Theory and Practice. 4. Baskı. New Jersey, Pearson.
• Eagleton, T. (1987). “Literature and History.” D. Keesey, (Ed). Contexts for Criticism içinde (ss. 39-46), Palo Alto, Mayfield Publishing Company.
• Ertuğrul, S. (2003). Belated Modernity And Modernity As Belatedness In Tutunamayanlar. The South Atlantic Quarterly, 102(2-3), 629- 645. doi. 10.1215/00382876-102-2-3-629
• Felluga, D. (2002). Introduction to Louis Althusser: Module on Ideology. Erişim adresi:
• https://cla.purdue.edu/academic/english/theory/marxism/modules/althusserideology.html
• Foucault, M. (2000). Deliliğin Tarihi.( M.A. Kılıçbay, Çev.).3. Baskı. Ankara, İmge.
• Foucault, M. (2005). Özne ve İktidar. F. Keskin (Ed.). (I. Ergüden. ve O. Akınhay, Çev.). 2. Baskı. İstanbul, Ayrıntı.
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi. (H. U.Tanrıöver, Çev.). İstanbul, Ayrıntı.
• Gürbilek, N. (1998). Ev Ödevi. İstanbul, Metis.
• Keskin, F. (2005). Özne ve İktidar. Michel F. , Keskin. F. (Ed.). (I. Ergüden. ve O. Akınhay, Çev.). Özne ve İktidar (11-25) içinde. 2.Baskı. İstanbul, Ayrıntı.
• Moran, B. (2014). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. 19. Baskı. İstanbul, İletişim.
• Parla, J. (2015a). Don Kişot’tan Bugüne Roman. 13. Baskı. İstanbul, İletişim.
• Parla, J. (2015b). Türk Romanında Yazar ve Başkalaşım. 3. Baskı. İstanbul, İletişim.
• Selden, R. (1989). Practising Theory and Reading Literature: An Introduction. Herfordshire, Harvester Wheatsheaf.