THE “OTTOMAN” PERCEPTION IN THE WORKS OF NIZAM AL-DIN SHAMI AND SHARAF AL-DIN ‘ALI YAZDI

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 209 - 218, 24.10.2022

Gökhan Açıkgöz

Öz

Timurids is one of the states with which the Ottoman Empire established relations since the period of Yıldırım Bayezid. In this study, the basic features of the Ottoman perception will be tried to be revealed by examining the information in the works of Nizam al-Din Shami and Sharaf al-Din Ali Yazdi, named “Zafarnama”, which are chronicles of the Timurid period. In the mentioned sources, there is very important information about the Ottomans and specificially Yıldırım Bayezid. The negative perspectives of Shami and Yazdi about the Ottomans are generally similar and there are different reasons for this, such as the struggle for legitimacy, claims of superiority and the nature of the relations between the two states. Based on the information given by the authors and the expressions used, it can be concluded that the perception of Ottoman and Yıldırım Bayezid is generally negative in the aforementioned sources.

Anahtar Kelimeler

Perception, perspective, Ottoman, Timur, Yıldırım Bayezid.

NİZAMEDDİN ŞÂMÎ VE ŞEREFEDDİN ALİ YEZDÎ’NİN ESERLERİNDE “OSMANLI” ALGISI1

Öz

Osmanlı Devleti’nin Yıldırım Bayezid döneminden itibaren ilişkiler kurduğu devletlerden biri de Timurlulardır. Bu çalışmada, Timurlular dönemi kroniklerinden, Nizameddin Şâmî ve Şerefeddin Ali Yezdî'nin “Zafername” adlı eserlerindeki bilgiler incelenerek Osmanlı algısının temel özellikleri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Sözü edilen kaynaklarda Osmanlılar ve özellikle Yıldırım Bayezid hakkında oldukça önemli bilgiler bulunmaktadır. Şâmî ve Yezdî'nin Osmanlılar ile ilgili olumsuz bakış açıları genel olarak benzerlik göstermekte ve bunun meşruiyet mücadelesi, üstünlük iddiaları ve iki devlet arasındaki ilişkilerin niteliği gibi farklı nedenleri bulunmaktadır. Müelliflerin verdikleri bilgiler ve kullanılan ifadelere dayanarak, bahsi geçen kaynaklarda Osmanlı ve Yıldırım Bayezid algısının genel olarak olumsuz olduğu şeklinde bir değerlendirme yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Algı, Bakış Açısı, Osmanlı, Timur, Yıldırım Bayezid

Kaynakça

• Bezer, G. Ö. (2010). Nizâmeddin Şâmî. DİA, Cilt: 38. 330.
• Binbaş, İ. E. (2016). Intellectual Networks in Timurid Iran: Sharaf al-Din ‘Ali Yazdi and the Islamicate Republic of Letters. Cambridge: Cambridge University Press.
• Dilek, K. (2010). Şerefeddin Ali Yezdî. DİA, Cilt: 38. 550-552.
• Ebu Bekr-i Tihranî. (2014). Kitab-ı Diyarbekriyye (M. Öztürk, çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Emecen, F. M. (2012). İlk Osmanlı Kroniklerinde Timur İmajı. İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası (ss. 261-274) içinde. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Emecen, F. M. (2012). Siyasi ve Jeopolitik Dinamikler Hakkında Bazı Mülahazalar (1300-1389). İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası (ss. 45-55) içinde. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Erkoçoğlu, F. (2014). Arap Kaynaklarında Yıldırım Bâyezid. 1402 Ankara Savaşı Uluslararası Kongresi (Yıldırım-Timur), Ankara, 9-12 Ekim 2012, Bildiri Kitabı (ss. 9-32) içinde. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Genç, V. (2019). Acem’den Rum’a Bir Bürokrat ve Tarihçi İdris-i Bitlîsî (1457-1520). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Hinz, W. (1942). Timuriler Tarihi Hakkında Menba Tetkiki. ( M. A. Köymen, çev.). Belleten, Cilt: VI, Sayı: 21-22. 85-120.
• İbni Arabşah. (2012). Acâibu’l-Makdûr (Bozkırdan Gelen Bela). (D. A. Batur, çev.). İstanbul: Selenge Yayınları.
• İnalcık, H. (2011). Devlet-i ‘Aliyye, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Jackson, P. (1997). Nizam al-Din Shami. The Encyclopaedia of Islam, Vol. IX. 283.
• Kanat, C. (1991). Makrîzî’nin Kitâb es-Sulûk’unda Osmanlılar, Karamanoğulları ve Batı Anadolu Beylikleri ile İlgili Kayıtlar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karadeniz, H. B. (2008). Osmanlılar ile Beylikler Arasında Anadolu’da Meşruiyet Mücadelesi (XIV-XVI. Yüzyıllar). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Mehmed Neşrî. (2014). Kitâb-ı Cihan-nümâ, Neşrî Tarihi, I. Cilt. (F. R. Unat ve M. A. Köymen, haz.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Melville, C. (2012). The Mongol and Timurid Periods. A History of Persian Literature, Persian Historiography (ss. 155-208) içinde. Charles Melville, (ed.). London-New York: I. B. Tauris.
• Nizamüddin Şâmî. (1987) Zafernâme. (N. Lugal, çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Oruç Beğ Tarihi. (2008). [Osmanlı Tarihi - (1288-1502)], ( Necdet Öztürk, haz.). İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.
• Pachymeres. (2009). Bizanslı Gözüyle Türkler. (İlcan Bihter Barlas, çev.). İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Suçıkar, T. (2016). Emir Timur Yıldırım Bayezid. Ankara: Kripto Basım Yayın.
• Şerefeddin Ali Yezdî. (2013).Emir Timur (Zafernâme). (D. A. Batur, çev.) İstanbul: Selenge Yayınları.
• Tauer, F. (1965). Timurlular Zamanında Tarihçilik. (A. Ateş, çev.). Belleten, Cilt: XXIX, Sayı: 113. 49-69.
• Togan, Z. V. (1981). Umumi Türk Tarihi’ne Giriş, Cild I. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Woods, J. E. (1987). The Rise of Timurid Historiography. Journal of Near Eastern Studies, Vol. 46, No: 2. 81-108.
• Yinanç, M. H. (1979). Bayezid I. İA, 2. Cilt. 369-392.