THE SHORT CHRONICLE OF LESBOS

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 717 - 739, 24.10.2023

Ali Doruk Kahraman , Murat Yılmaz

Öz

The Short Chronicle of Lesbos is the only chronicle that is a candidate to be the history of the House of Gattilusio and which directly deals with the Lordship of Gattilusio, a semi–independent state that ruled over the surrounding regions centered on Lesbos and Ainos between 1355 and 1462 under the patronage of the Palaiologian Dynasty. The source contains short notes about what has happened from the beginning of the Gattilusio rule on the Island of Lesbos in 1355 to the period of Jacopo Gattilusio (1404-1428). The importance of the chronicle increases even further when considered together with the fact that the Byzantine historiographical tradition was on hiatus in the latter half of the XIVth century. In this study, it is aimed to publish the Short Chronicle of Lesbos, to translate it from Greek to Turkish, to introduce the source to Turkish literature, to examine it and to reveal its importance as a source. In addition, based on the chronicle, evaluations will be made about the period of Gattilusio domination in Lesbos.

Anahtar Kelimeler

The Short Chronicle of Lesbos, the House of Gattilusio, the House of Palaiologos, Aegean Sea

MİDİLLİ KISA KRONİĞİ

Öz

Midilli Kısa Kroniği, Palaiologos Hanedanı’nın hamiliğinde 1355 – 1462 yılları arasında Midilli ve Enez merkezli olarak çevre bölgeler üzerinde hüküm sürmüş yarı-bağımsız bir devlet olan Gattilusio Lordluğu’nu doğrudan konu edinen ve Gattilusio Hanedanı tarihi olmaya namzet olan yegâne kroniktir. Kaynak 1355 yılında Midilli Adası’ndaki Gattilusio egemenliğinin başlangıcından Jacopo Gattilusio (1404-1428) dönemine kadar yaşananlar hakkında kısa notlar ihtiva etmektedir. Kronik’in önemi, Bizans tarihyazımı geleneğinin XIV. yüzyılın ikinci yarısında akâmete uğramış olduğu gerçeği birlikte düşünüldüğünde daha da artmaktadır. Bu çalışmada Midilli Kısa Kroniği’nin neşri, Yunancadan Türkçeye çevirisi yapılarak kaynağın Türkçe literatüre kazandırılması, incelenmesi ve kaynak olarak öneminin ortaya konması hedeflenmiştir. Ayrıca kronikten hareketle Midilli'deki Gattilusio hakimiyet dönemi hakkında da değerlendirmeler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Midilli Kısa Kroniği, Gattilusio Hanedanı, Palaiologos Hanedanı, Ege Denizi

Kaynakça

• Ahrweiler, H. (1966). Byzance et la mer: La marine de guerre, la politique et les institutions Maritimes de Byzance aux VIIe-XVe siècles. Presses Universitaires De France.
• Çavuşdere, S. (2017). Orta Çağ’da Venedik, Papalık ve Türkler 1243-1353. Yeditepe Yayınları.
• Çelgin, G. (2011). Eski Yunanca-Türkçe Sözlük, Kabalcı Yayınevi. de Clavijo, Ruy Gonzáles. (2007). Timur devrinde Kadis’ten Semerkant’a seyahat. (Ö. R. Doğrul, Çev.). Kesit Yayınları.
• Dennis, G. T. (1965). The Short Chronicle of Lesbos 1355 – 1428. Lesbiaka, (5), 123-142.
• Dennis, G. T. (Ed.). (1977). The letters of Manuel II Palaiologos. CFHB 8. Dennis, G. T. (1982). Byzantium and the Franks, 1350 – 1420. Variorum Reprints, 3-22.
• Daş, M. (2009). Ortaçağ’da Foça şap madenlerinin Cenevizliler tarafından işletilmesi. 1. Türk Deniz Ticaret Tarihi Sempozyumu: İzmir ve Doğu Akdeniz, 234-240.
• Holdefehr, K. (1993). Lesbos Chios Samos und Ausflüge in die Westturkei: Pergamon, Izmir, Ephesos. Express Reisehandbuch. Mundo Verlag.
• Kazhdan, A. (Ed.). (1991). “Gattilusio”. The Oxford Dictionary of Byzantium içinde. Oxford University Press, 824.
• Kazhdan, A. (Ed.). (1991). “Lesbos”. The Oxford Dictionary of Byzantium içinde.Oxford University Press, 1219.
• Kılıç, Ş. (2013). Bizans Kısa Kronikleri (Chronica Byzantina Breviora): Osmanlı Tarihinin Bizanslı Tanıkları. İthaki.
• Kılıç, Ş. (2013). Önemli bir Bizans Kısa Kroniği ve Osmanlı tarihine katkıları. Tarih Dergisi, 55, 31-80.
• Lampros, S. P. (1909). Midilli’de hüküm sürmüş Gattilusiolar tarihine katkı [Συμβολὴ εἰς τὴν ἱστορίαν τῶν ἐν Λέσβῳ δυναστευόντων Γατελούζων.], Yeni Helen Hafızası, 6(1), 39-48.
• Loenertz R. J. (Ed., Çev.). (1947). Démétrius Cydonès: Correspondance. (Studi e testi 208). C.II, Biblioteca Apostolica Vaticana, Epistula 273, 190-192.
• McEvedy, C. (2005). Ortaçağ tarih atlası. Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Miller, W. (1913). The Gattilusj of Lesbos (1355–1462). Byzantinische Zeitschrift, 22, 406 – 447.
• Moutzouri, I. (1962). Midilli’nin Ortaçağ Kalesi [Μεσαιωνικά κάστρα τῆς Λέσβου]. Midilli Araştırmaları Bülteni, Lesbiaka, 50-68.
• Öden, Z. G. (1999). Karası Beyliği. TTK.
• Özkan, A. (2015) Osmanlı’nın izinde: İmparatorluğun üç kıtadaki izleri. Boyut-Hürriyet.
• Ponting, C. (2011). Yeni bir bakış Açısıyla Dünya Tarihi. Alfa Tarih.
• Rosen, W. (2014). The Third Horseman: Climate Change and the Great Famine of the 14th Century. Viking Penguin Group.
• Sağlam, H. S. (2019). Anadolu’daki armalı Ceneviz yazıtları. Orta Çağ’da Anadolu’da kültürel karşılaşmalar 12-15. yüzyıllarda Anadolu’da İtalyanlar. 13 Mayıs 2016 Ankara. Sempozyum Bildirileri. Koç Üniversitesi VEKAM, 99-130.
• Setton, K. M. (1991). The Papacy and the Levant, 1204-1571, Volume 1, The Thirteenth and Fourteenth Centuries. The American Philosophical Society.
• Schreiner. P. (1975-1979). Die Byzantinischen Kleinchroniken, I-III, CFHB 12.
• Tzimis, S., Yiannakas, V., Paraskeviadis ve P, Kourbaniou, B. (2006). Midilli’nin Tarihi [Ιστορία της Λέσβου, Ζ΄ Έκδοση, Σύνδεσμος Φιλολόγων Ν. Λέσβου]. Güney Midilli Filologları Derneği.
• Vasiliev, A. A. (2015). Bizans İmparatorluğu tarihi. Alfa Tarih.
• Wright, C. (2014). The Gattilusio Lordships and the Aegean world, 1355-1462. The Medieval Mediterranean. Brill.