MODERN MISIR SANATINDA YENİ-FİRAVUNCULUK: ULUSAL YENİDEN UYANIŞIN METAFORU OLARAK MAHMUD MUHTAR’IN NAHDET MİSR HEYKELİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 704 - 723

Özlem Özkaya Öztopcu

https://doi.org/10.69878/deuefad.1466219

Öz

Nahda, Mısır’da 19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar süren, öncülüğünü İslami reformistlerin, yazarların ve milliyetçilerin yaptığı entelektüel ve kültürel canlanma dönemini ifade eder. İngiliz işgâli ve Osmanlı-Türk seçkinciliğinden duyulan rahatsızlık Nahda döneminin belirleyicilerinden olmuş, bu sebeple başlayan eylemler ile 1919 Devrimi yaşanmıştır. Devrimin etkili olduğu bu dönemin sanat anlayışı iki karakteristik özellik barındırmaktadır. Birincisi, Mısır’ın antik ve görkemli döneminin yeniden hatırlanması ve ulusal tarih yazımında kayda değer bir yere getirilebilmesi amacıyla Yeni-Firavunculuğun benimsenmesi; diğeri ise dil ve coğrafya temelli kapsayıcı Mısır milliyetçiliği ideallerinin eserlerde görselleştirilmesidir.
Bu makalede Mahmud Muhtar’ın Nahdet Misr heykelindeki Yeni-Firavuncu stil üzerinden dönemin ulusal kimlik oluşturma sürecinden bahsedilmektedir. Özellikle antik Mısır dönemi estetiğinin modernleşen Mısır’ın ulusal kimlik oluşturma sürecine nasıl ve neden katıldığı üzerinde durulmaktadır. Modern Mısır’ın siyasi tarihinde önemli yer kaplayan Vefd Partisi milliyetçiliğinin belirtilen eser ile etkileşimleri ve bunun toplumsal ve siyasi yaşamdaki yansımaları makalenin tarihsel içeriğini oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Modern Ortadoğu Tarihi, Batı-Dışı Modernlikler, Modern Mısır Sanatı, Mısır Milliyetçiliği, Nahda Dönemi, Mahmud Muhtar

NEO-FARAONISM IN MODERN EGYPTIAN ART: MAHMOUD MUKHTAR'S NAHDAT MISR STATUE AS A METAPHOR OF NATIONAL REAWAKENING

Öz

Nahda refers to the period of intellectual and cultural revival in Egypt from the late 19th to the early 20th century, led by Islamic reformists, writers and nationalists. The British occupation and the discontent with the Ottoman-Turkish elitism were among the determinants of the Nahda period, which led to the protests and the Revolution of 1919. The artistic understanding of this period, which was influenced by the revolution, has two characteristic features. One is the adoption of Neo-Faraonism in order to recall Egypt's ancient and glorious period and to bring it to a prominent place in national historiography; the other is the visualization of the ideals of inclusive Egyptian nationalism based on language and geography.
This article discusses the national identity formation process of the period through the Neo-Pharaonic style in Mahmoud Mukhtar's Nahdet Misr sculpture. In particular, it focuses on how and why ancient Egyptian aesthetics participated in the national identity formation process of modernizing Egypt. The interactions of the nationalism of the Wafd Party, which occupies an important place in the political history of modern Egypt, with the artwork and its reflections in social and political life constitute the historical content of the article.

Anahtar Kelimeler

Middle Eastern History, Non-Western Modernities, Modern Egyptian Art, Egyptian Nationalism, Nahda Era, Mahmoud Mukhtar

Kaynakça

• Bedreddin E. G., (1964). el-Maththal Mukhtar, el-Dar el-Kavmiyah lil-Tiba ah va-el-Neşr, Kahire.
• Baron, B., (1989). Unveiling in Early Twentieth Century Egypt: Practical and Symbolic Considerations, Middle Eastern Studies, 25:3. 370-386.
• Baron, B., (1991) Mothers, Morality, and Nationalism in Pre-1919 Egypt, The Origins of Arab Nationalism, ed. Rashid Khalidi, New York: Columbia University Press, 271–288.
• Baron, B., (2005). Egypt as a Woman: Nationalism, Gender and Politics, San Diego: University of California Press.
• Botman, S., (1991). Egypt from Independence to Revolution, 1919-1952, New York: Syracuse University Press.
• Colla, E., (2008). Conflicted Antiquities: Egyptology, Egyptomania, Egyptian Modernity. Londra: Duke University Press.
• Colombo, M., (1951). L'evolution de I'Egypte. Paris.
• Cook, M., (1983). Pharaonic History in Medieval Egypt, Studia Islamica, 57, 67-103.
• Correa Calleja, E.M, (2016) Modernism in Arab Sculpture. The Works of Mahmud Mukhtar (1891–1934), Asiatishe Studien/Etudes Asiatiques: De Gruyter, 70-4, 1115–1139.
• Dika Seggerman, A., (2019). Modernism on the Nile: Art in Egypt between the Islamic and the Contemporary, Chapel Hill: University of North Carolina Press.
• Eliade, M., (2001) Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi I, (A. Berktay, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• el-Seyyid Marsot, A. L., (2010). Mısır Tarihi, (G. Çağalı Güven, Çev.), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• el-Şaruni, S., (1991). Mahmoud Mukhtar: A Traditional and Contemporary Artist. Kahire.
• el-Şaruni, S., (2007). Memory of the Nation: Materpieces of Mahmoud Mukhtar, (R. Abdel Kader, Çev.). Kahire: el-Darül el-Mısriyya el Lübnaniya
• Gershoni I., Jankowski J. P. (1987). Egypt, Islam, and the Arabs, The Search for Egyptian Nationhood, 1900-1930. Oxford: Oxford University Press.
• Gershoni I., Jankowski J.P. (2004). Commemorating the Nation: Collective Memory, Public Commemoration, and National Identity in Twentieth-Century Egypt. Şikago: Middle East Documentation Center.
• Goldschmidt, A.,(2000). Mukhtar, Mahmud Biographical Dictionary of Modern Egypt, Boulder: Lynne Rienner Yayınları.
• Haykal, M. H., (26 Mayıs 1928). Timthel Nahdat Misr Qad rafa el-Setar anhu. el-Siyasa el-Usbuiyya
• Jameson, F. (1986). Third-World Literature in the Era of Multinational Capitalism”, Social Text, 15, 65-88.
• Journal Officiel Du Governement Egyptien, 15 Mart 1922, 26.
• Karnouk, L., (2005). Modern Egyptian Art. Kahire: Kahire Amerikan Üniversitesi Yayınları.
• Kreiser, K., (1997). Public Monuments in Turkey and Egypt, 1840-1916. Muqarnas, 14, 103-117.
• Megill, A., (2020). Aşırılığın Peygamberleri Nietzsche, Heidegger, Foucault, Derrida, (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Mitchell, T., (2001). Mısır’ın Sömürgeleştirilmesi, (Z. Altıok, Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mostafa Kanafani, F., (2020). Modern Art in Egypt: Identity and Independence, 1850-1936, Londra-New York: I. B. Tauris.
• Mukhtar, M., (16 Haziran 1928). Abu el-Hul va Timthal Mukhtar: Rad el-Mathal Mukhtar ‘ala el-Ustedh el-Mazini. el-Siyasa el-Usbuiyya Gazetesi.
• Najjar, F. M. (1996). The Debate on Islam and Secularism in Egypt. Arab Studies Quarterly, 18(2), 1–21.
• Radwan, N., (2017). Les Modernes d’Egypte, Bern: Peter Lang.
• Radwan, N., (2017). Between Diana and Isis: Egypt’s “Renaissance” and the Neo-Pharaonic Style (1920s‒1930s). Mercedes Volait ve Emanuelle Perrin (Ed.) Dialogues artistiques avec les passés de l’Egypte: Une perspective transnationale et transmédiale, Paris: l’Institut national d’histoire de l’art
• Raşid, F., (1908). el-Vataniyya ve’l-Mar’a, Tarqiyat el- Mar’a, 1. Raymond, A., (2012). Osmanlı Döneminde Arap Kentleri, (A. Berktay, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Sullivan, E.J., (1986). Women in Egyptian Public Life, New York: Syracuse University Press.