CUMHURİYET DÖNEMİNDE YALOVA’DAKİ BALTACI ÇİFTLİĞİ (1930-1950)

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 774 - 797, 22.10.2024

Mehmet Nuri Şanda

https://doi.org/10.69878/deuefad.1522491

Öz

Bu araştırmanın konusu Cumhuriyet döneminde Atatürk çiftlikleri arasında yer alan Yalova’daki Baltacı Çiftliği’dir. Araştırma iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Yalova’nın konumu ve tarihi hakkında bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde ise Baltacı Çiftliği’nin konumu, tarihi, kuruluşu, Mustafa Kemal Atatürk’ün çiftliği ziyareti, çiftlik arazisinin topraksız çiftçiye dağıtılması, Baltacı Çiftliği de dâhil tüm Atatürk çiftliklerinin hazineye devri, çiftlikteki tarım ve hayvancılık faaliyetleri, çiftlikte imal edilen süt, yoğurt, tereyağı gibi ürünlerin halka uygun fiyatlarla satılması, çiftliğin Yalova ve İstanbul’daki satış mağazaları, çiftlik arazisi üzerinde yol, iskele, otel, konserve fabrikasının yapılması, çiftliğin teknik ve mali olarak belli aralıklarla denetlenmesi gibi konular üzerinde durulmaktadır. Araştırmada Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi’ndeki belgeler, 1930-1950 yılları arasındaki gazete haberleriyle çok sayıda araştırma ve inceleme eserden istifade edilmiştir. Araştırmada nitel araştırma metodu çerçevesinde tarihsel araştırma yöntemi, doküman-içerik analizi tekniği ve örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Literatürde Yalova ve Atatürk çiftlikleri hakkında bazı tez çalışmaları, araştırma inceleme eserler ve makaleler bulunsa da doğrudan Baltacı Çiftliği ve işleyişine yönelik akademik bir çalışma bulunamamıştır. Bu yönüyle araştırmanın literatürde bir boşluğu dolduracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Atatürk, Yalova, Baltacı, Çiftlik.

THE BALTACI FARM IN YALOVA IN THE REPUBLICAN PERIOD (1930-1950)

Öz

The subject of this research is the Baltacı farm in Yalova, which was among Atatürk's farms during the Republican period. The research consists of two main parts. In the first part, information about the location and history of Yalova is given. In the second section, the focus is on the location, history, and establishment of Baltacı Farm; Mustafa Kemal Atatürk’s visit to the farm; the distribution of the farm’s land to landless farmers; the transfer of all Atatürk farms, including Baltacı Farm, to the treasury; the agricultural and livestock activities at the farm; the sale of products such as milk, yogurt, and butter produced at the farm at affordable prices to the public; the farm’s sales stores in Yalova and Istanbul; the construction of roads, piers, hotels, and a canning factory on the farm’s land; and the periodic technical and financial inspections of the farm. In the research, documents in the Republican Archives of the Presidency of State Archives, newspaper news between 1930-1950, and many research and review works were utilized. Within the framework of qualitative research method, historical research method, document-content analysis technique, and sampling method were used in the research. Although there are some theses, research review works, and articles on Yalova and Atatürk farms in the literature, there is no academic study directly focusing on Baltacı Farm and its operation. In this respect, the research is expected to fill a gap in the literature.

Anahtar Kelimeler

Republic, Atatürk, Yalova, Baltacı, Farm

Kaynakça

• Akşam Gazetesi, 03.05.1946
• Akşam Gazetesi, 04.12.1948
• Akşam Gazetesi, 09.03.1935
• Arda, B. (1942). Atatürk Çiftlikleri, Yayıncı adı yazılmamış.
• Atatürk Ansiklopedisi, 2024.
• Avcıoğlu, D. (1996). Türkiye’nin Düzeni-Dün-Bugün-Yarın, Tekin Yayınları.
• BCA, 30.1.0.0, 75/477/15, Ek.8, (Tarihsiz)
• BCA, 30.10.0.0, 156/99/7, 08.04.1938)
• BCA, 30.10.0.0, 2/12/3, (11.06.1937)
• BCA, 30.10.0.0, 2/12/5, (11.06.1937)
• BCA, 30.10.0.0, 2/12/7, (12.06.1937)
• BCA, 30.10.0.0, 216/459/5/2, (25.02.1947)
• BCA, 30.10.0.0, 216/459/5/31, (25.02.1947)
• BCA, 30.10.0.0, 60/407/4, (09.11.1938)
• BCA, 30.11.1.0, 112/13/6, (17.05.1937)
• BCA, 30.11.1.0, 112/13/7, (17.05.1937)
• BCA, 30.11.1.0, 112/13/7, Ek.3, (17.05.1937)
• BCA, 30.18.1.2, 123/71/6, (14.09.1950)
• BCA, 30.18.1.2, 13/51/15, (16.07.1930)
• BCA. 30.18.1.2, 133/63/4, Ek.76-2010, (13.07.1953)
• Birlik, G. K. (2014). Mustafa Kemal Atatürk’ün Mal Varlığı. Belleten, 78(282), 757-802. https://doi.org/10.37879/belleten.2014.757 Cumhuriyet Gazetesi, 03.06.1937
• Cumhuriyet Gazetesi, 25.05.1935
• Çakmak, Z. (2010). Atatürk’ün Çiftlik ve Arazilerini Devlet Hazinesine Bağışlaması, Atatürk Dergisi, 5(3), 165.
• Evliya Çelebi, (1970). Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Zuhuri Danışman Yayınevi.
• Hâkimiyeti Milliye Gazetesi, 07.11.1934
• http://yalovaozelidare.gov.tr/yalovanin-tarihcesi#:~:text=Atat%C3%BCrk'%C3%BCn%2C%20%22Kurtulu%C5%9Fa%20%C3%B6nc%C3%BC,ili'nden%20ayr%C4%B1larak%20il%20yap%C4%B1lm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r.
• https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ataturkun-ciftlikleri/
• https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/yalova-ataturk-kosku
• https://kulturportali.gov.tr/turkiye/yalova/gezilecekyer/termal-ataturk-kosku
• https://kulturportali.gov.tr/turkiye/yalova/gezilecekyer/yuruyen-kosk
• Kal, A. N. (2016). Önce Tarım Atatürk Çiftlikleri, 100.Ekonomik Forum, TOBB Yayınları.
• Kazel, E. (2014). Yalova Şehir Coğrafyası, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], İstanbul Üniversitesi.
• Kılınç, M. (2019). Basında Atatürk Orman Çiftliği (1925-1938), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, (100), 555-584.
• Kurun Gazetesi, 22.08.1935
• Kurun Gazetesi, 24.09.1935
• Kültür Portalı Gazetesi, 2024.
• Milliyet Gazetesi, 17.07.1932
• Milliyet Gazetesi, 19.12.1930
• Oğuzoğlu, Y. (2022). Osman Gazi’nin Kazandığı 27 Temmuz 1302 Yalak-ova (Bapheus) Zaferinin Tarihi Önemi, H. Karabağ (Ed.), Yalakova'dan Yalova'ya Prof. Dr. Halil İnalcık Anısına Yalova Tarihi Araştırmaları, içinde (ss. 16-19). Gaye Kitapevi.
• Seçkin, S. (2009). Atatürk Döneminde Yalova’da Yapılan İmar Uygulamaları, Uluslararası Ahmet Yesevi’den Günümüze İnsanlığa Yön Veren Türk Büyükleri Sempozyumu Bildirileri, Ankara.
• Son Posta Gazetesi, 09.09.1935
• Son Posta Gazetesi, 24.12.1950
• Son Telgraf Gazetesi, 23.06.1939
• Soyak, H. R. (2002). Atatürk’ten Hatıralar, Yapı Kredi Yayınları.
• Şanda, M. N. (2021). Tarsus ve Silifke’deki Atatürk Çiftliklerinin Denetlenmesi. Pearson Journal, 6(11), 206–219. https://doi.org/10.46872/pj.237
• Ulus Gazetesi, 13.06.1937
• Vakit Gazetesi, 01.12.1933
• Yalova Özel İdare, 2024.
• Yaşayanlar, İ. (2020). Yalova'da Bir Padişah Mülkü: Baltacı Çiftlik-i Hümayunu, H. Karabağ (Ed.), 27 Temmuz 1302 Yalakova Zaferi ve Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, içinde (ss. 166-168). Gaye Kitapevi.
• Yeni Sabah Gazetesi, 11.08.1950
• Yeni Sabah Gazetesi, 12.07.1950
• Yeni Sabah Gazetesi, 18.07.1950