PERSPEKTİVİZMİN ÇELİŞKİLİ DÜNYASI VE DURKHEİM’IN AHLAKİ VE MANTIKSAL BÜTÜNLEŞME İDEALİ

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 368 - 383, 29.04.2025

Mustafa Gültekin

https://doi.org/10.69878/deuefad.1609361

Öz

Bu makale Emile Durkheim’ın, tanrısal düşüncenin düşüşe geçtiği ve Nietzscheci anlamda farklı hakikat yorumlarının rekabette olduğu perspektivizm bağlamında, toplum üyelerini mantıksal ve ahlaki bütünleşmeyle devlet aracılığıyla bir arada tutma çabasını ele almaktadır. Giriş bölümünde Durkheim’ın temel eserlerine kısaca değinildikten sonra, ikinci bölümde Durkheim’ın zihinsel kategoriler ile toplum arasında kurduğu ilişkinin kökenleri Febvre ve Foucault’nun düşünceleri aracılığıyla aydınlatılacaktır. Üçüncü bölümde, Durkheim’ın tanrı, din, ahlak, düşünsel kategoriler ve toplum hakkındaki bazı fikirleri, Kant’ın din, ahlak ve bilimi birbirinin yerine geçirdiğini iddia eden Nietzsche’nin eleştirisi çerçevesinde anlaşılmaya çalışılacaktır. Dördüncü bölümde, perspektivizmin çatışmalı dünyasını Durkheim’ın devlet aracılığıyla ahlaki bütünleşme ve mantıksal bütünleşme teorisiyle aşmaya çalışma teşebbüsü, Bourdieu’nün devlet üzerine bazı yorumları üzerinden açıklanmaya çalışılacaktır. Bu tartışmalar çerçevesinde Bourdieu’nün, Durkheim’ın mantıksal ve ahlaki bütünleşme teorisinin eksikliklerini perspektivizm ve tahakküm içerikli bir sınıflandırma anlayışıyla özgün bir biçimde yorumladığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Durkheim , mantıksal bütünleşme , ahlaki bütünleşme , Nietzsche , perspektivizm

THE CONTRADICTORY WORLD OF PERSPECTIVISM AND DURKHEIM'S IDEAL OF MORAL AND LOGICAL INTEGRATION

Öz

This article examines Emile Durkheim’s efforts to hold the members of society together through logical and moral integration by the state in the context of perspectivism, in which the divine idea was in decline and different interpretations of truth in the Nietzschean sense were in competition. After a brief mention of Durkheim’s fundamental works in the introduction, the second section examines the roots of the relationship Durkheim established between mental categories and society, will be illuminated through the thoughts of Febvre and Foucault. The third section attempts to understand some of Durkheim’s ideas about God, religion, morality, mental categories and society in the framework of Nietzsche’s critique that Kant had replaced religion, morality and science. In the fourth section, the attempt to overcome the contradictory world of perspectivism with Durkheim's theory of moral and logical integration through the state will be explained with reference to some of Bourdieu's comments on the state. Within the framework of these discussions, it is shown that Bourdieu interprets the shortcomings of Durkheim's theory of logical and moral integration in an original way with an understanding of classification that includes perspectivism and domination.

Anahtar Kelimeler

Durkheim , logical entegration , moral entegration , Nietzsche , perspectivism

Kaynakça

• Akçaoğlu, A. (2018). Niçin Hala Durkheim Okumalıyız? Durkheim Sosyolojisinin İçsel Mantığı, İmkanları ve Kısıtlılıkları, Ü. Tatlıcan & V. S. Öğütle (Ed.), Émile Durkheim’ı Yeniden Okumak içinde (s. 135-153). Phoenix Yayınevi.
• Aron, R. (2017). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri. (K. Alemdar, Çev.). Kırmızı Yayınları.
• Bachelard, G. (2009). Uygulamalı Akılcılık. (E. Sarıkartal, Çev.). İthaki Yayınları.
• Berkkurt, G. (2011). Pragmatizm Eleştirisinden Liberalizmin Kuşatmasına Durkheim Sosyolojisi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(21), 159-178.
• Bourdieu, P. (2015). Devlet Üzerine Collège de France Dersleri (1989-1992). (A. Sümer, Çev.). İletişim Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2017). Karşı Ateşler-I Neoliberal İstilaya Karşı Direnişe Hizmet Edecek Sözler. (S. Canbolat, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2021). Genel Sosyoloji: Collége de France Dersleri (1981-1983). (Z. Emirosmanoğlu, Çev.). İletişim Yayıncılık.
• Brubaker, R. (2007). Klasik Teoriyi Yeniden Düşünmek: Pierre Bourdieu’nün Sosyolojik Yaklaşımı, H. Erbaş, M. K. Coşkun, D. Yüzüak (Ed.), Fark/Kimlik SINIF içinde (s. 217-258), (E. Yüce ve Ö. B. Ağtaş, Çev.). Eos Yayınevi.
• Burke, P. (2006). Fransız Tarih Devrimi: Annales Okulu. (M. Küçük, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Canovan, M. (1994). Cumhuriyetçilik, D. Miller, J. Coleman, W. Connolly, A. Ryan (Ed.), Blackwell’in Siyasal Düşünce Ansiklopedisi I (A-J) içinde, (s. 139-143). (B. Peker ve N. Kıraç, Çev.). Ümit Yayıncılık.
• Cassirer, E. (1996). Kant’ın Yaşamı ve Öğretisi. (D. Özlem, Çev.). İnkılap Kitabevi.
• Castel, R. (2004). Sosyal Güvensizlik. (I. Ergüden, Çev.). İletişim Yayınları.
• Chirot, D. (1999). Marc Bloch’un Toplumsal ve Tarihsel Manzarası, T. Skocpol (Ed.), Tarihsel Sosyoloji Bloch’tan Wallerstein’e Görüşler ve Yöntemler içinde (s. 22-46). (A. Fethi, Çev.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Cipriani, R. (2011). Din sosyolojisi Tarih ve Teoriler. (M. Ak vd., Çev.). Rağbet Yayınları.
• Coenen Huther, J. (2013). Durkheim’ı Anlamak. (S. Akyüz, Çev.). İletişim Yayıncılık.
• Collins, R. ve Makowsky, M. (2014). Toplumun Keşfi. (N. Oktik, Çev. Editörü). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Comte, A. (2001). Pozitif Felsefe Kursları. (E. Ataçay, Çev.). Sosyal Yayınlar.
• Deleuze, G. (2010). Nietzsche ve Felsefe. (F. Taylan, Çev.). Norgunk Yayıncılık.
• Durkheim, E. (1992). İntihar Toplum Bilimsel İnceleme. (Ö. Ozankaya, Çev.). İmge Kitabevi.
• Durkheim, E. (1994). Sosyolojik Metodun Kuralları. (E. Aytekin, Çev.). Sosyal Yayınlar.
• Durkheim, E. (2005). Dini Hayatın İlkel Biçimleri. (F. Aydın, Çev.). Ataç Yayınları.
• Durkheim, E. (2006a). Toplumsal İşbölümü. (Ö. Ozankaya, Çev.). Cem Yayınevi.
• Durkheim, E. (2006b). Sosyoloji Dersleri. (A. Berktay, Çev.). İletişim Yayınları.
• Durkheim, E. (2015). Sosyoloji ve Felsefe. (M. Elma, Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Durkheim, E. (2016). Pragmacılık ve Toplumbilim. (Ö. Ozankaya, Çev.). Cem Yayınevi.
• Durkheim, E. (2018). Felsefe Dersleri. (D. Kartun ve A. Beyaz, Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Durkheim, E. & Mauss, M. (1903). De quelques formes primitives de classification-contribution à l'étude des représentations collectives, Année sociologique, 6.http://classiques.uqac.ca/classiques/mauss_marcel/essais_de_socio/T7_formes_classification/formes_classification.pdf, Erişim Tarihi: 30.12.2024
• Foucault, M. (2004) Felsefe Sahnesi Seçme Yazılar 5. (I. Ergüden, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Gültekin, M. (2022). Selon Castel Des Changements De La Société Salariale En France: Collectif Dégradé Et Nouvelle Distinction. Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Dergisi, 4(2), 27-37. https://doi.org/10.54132/akaf.1205434
• Gözaydın, İ., & Ökten Gülsoy, N. (2011). Durkheim Sosyolojisinde Dinin Tarihsel Ve Güncel Olanakları. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(21), 1-15.
• Hayward, J. E. S. (1961). The Official Social Philosophy of the French Third Republic: Léon Bourgeois and Solidarism. International Review of Social History, Vol 6, issue 1, April, 19-48. https://doi.org/10.1017/S0020859000001759
• Huberman, L. (1995). Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla. (M. Belge, Çev.). İletişim Yayınları.
• Jones, S. S. (2012). Forms of Thought and Forms of Society: Durkheim and the Question of the Categories. L'Année sociologique, 62, 387-407. https://doi.org/10.3917/anso.122.0387
• Kardeş, M. E., & Turhan, Ö. (2011). Durkheim’da Süreklilik Ve Kopuş Olarak Felsefe Ve Sosyoloji İlişkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(21), 187-198.
• Lukes, S. (1973). Émile Durkheim: His Life and Work. A historical and Critical Study, Penguin Books.
• Meriç, C. (2006). Saint-Simon İlk Sosyolog, İlk Sosyalist. İletişim Yayıncılık.
• Nietzsche, F. (2010). Güç İstenci. (N. Epçeli, Çev.). Say Yayınları.
• Nietzsche, F. (2011). Şen Bilim. (A. İnam, Çev.). Say Yayınları.
• Paugam, S. (2018). 1995: Castel ve Ücretli Çalışanlar Dünyasındaki Aşınma, C. Lemieux (Ed.), (Çev. Zeynep Turan). Sosyal Bilimlerde 101 Temel Kitap içinde, (s. 247-249.) Sel Yayıncılık.
• Schmitt, C. (2005). Siyasi İlahiyat: Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm. (E. Zeybekoğlu, Çev.). Dost Kitabevi.
• Stauth, G. ve Turner, B. S. (2005). Nietzsche’nin Dansı Toplumsal Hayatta Hınç, Karşılıklılık ve Direniş. (M. Küçük, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Tatlıcan, Ü. (2011). Sosyoloji ve Sosyal Teori Yazıları. Sentez Yayınları.
• Tiryakian, E. (2002). Emile Durkheim. M. Tunçay, A. Uğur (Ed.), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi içinde, (s. 193-241). (C. Tokluoğlu, Çev.). Ayraç Yayınevi.
• Wacquant, L. (2003). Giriş. P. Bourdieu ve L. Wacquant (Ed.), Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar içinde, (s. 13-45). (N. Ökten, Çev.). İletişim Yayıncılık.