KARŞILAŞTIRMALI BAŞKANLIK SİSTEMLERİNDE KARARNAME YETKİSİ ÜZERİNE BİR ANALİZ

Yıl 2022, , 167 - 191, 26.05.2022

Semih Batur Kaya

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1099361

Öz

Yasa gücünde kararname yetkisinin bir başkanlık rejiminin politika oluşturma süreci üzerindeki etkisi nedir? Bu soruyu yanıtlamaya yönelik çabalara rağmen, literatürde kararname yetkilerinin cumhurbaşkanının yasama sürecini kontrol etmesine ne ölçüde izin verebileceği konusunda hala çok fazla belirsizlik var. Bu çalışma, bir sert güçler ayrılığı sisteminde, kararname varlığının, yöneticilerin gündem belirleyici olarak hareket etme yeteneklerini etkili bir şekilde geliştirdiğini ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda aşağıda öncelikle başkanlık sisteminin genel özellikleri ve kararname kavramı ortaya konulacaktır. Ardından, karşılaştırmalı başkanlık sistemlerinde yasa gücünde kararname yetkisinin konumu ve etkileri tespit edilmeye çalışılacaktır. Nihayet, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde yer alan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Başkanlık Sistemi, Erkler Ayrılığı, Yasa Gücünde Kararname Yetkisi, Latin Amerika, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

Kaynakça

• Aslan, Volkan: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Kanunlara Uygunluğunun Denetimi ve Çeşitli Hususların Kararname İle Düzenleneceğinin Kanunlarda Belirtilmesi Üzerine”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 36, S. 1, 2019, 139-161.
• Aslan, Volkan: Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda ve Türkiye’de Kararname Yetkisi, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2020.
• Baranger, Denis/Murray, Christina: “Systems of Government”. Routledge Handbook of Constitutional Law, Ed. Mark Tushnet, Thomas Fleiner ve Cheryl Saunders, London and New York 2013.
• Bonvecchi, Alejandro/Scartascini, Carlos: The Presidency and the Executive Branch in Latin America. Inter American Development Bank, December 2011.
• Boyunsuz, Şule Özsoy: Dünyada Başkanlık Sistemleri, İmge Kitabevi, Ankara 2017.
• Carey, John M./Shugart, Matthew Soberg: “Calling out the Tanks or Filling out the Forms”. içinde Executive Decree Auhority, Ed. John M. Carey ve Matthew S. Shugart, Cambrdige University Press, New York 1998, 1-33.
• Carey, John M./Shugart, Matthew S.: “Institutional Design and Executive Decree”, içinde Executive Decree Auhority, Ed. John M. Carey ve Matthew Soberg Shugart, Cambridge University Press, New York 1998, 274-299.
• Chemerinsky, Erwin: Constitutional Law - Principles and Policies, Aspen Law & Business, 3. Baskı, New York ve Gaithersburg 2006.
• Cheibub, Jose Antonio/Elkins, Zachary/Ginsburg, Tom: “Latin Amrican Presidentialism in Comparative and Historical Perspective”, Texas Law Review, C. 89, 2011, 1707-1739.
• Cheibub, Jose Antonio/Limongi, Fernando: “Legislative-Executive Relations”, içinde Comparative Constitutional Law, Ed. Tom Ginsburg ve Rosalind Dixon, Edward Elgar, Northampton 2011, 211-234. Cox, Gary W./Morgenstern, Scott: “Latin Aemrica’s Reactive Assemblies and Proactive Presidents”, Comparative Politics, C. 33, S. 2, 2001, 171-189.
• Elgie, Robert: “Presidentialism, Parliamentarism and Semi-Presidentialism: Bringing Parties Back In”, Government and Opposition. C. 46, S. 3, 2011, 392-409.
• Eren, Abdurrahman: Anayasa Hukuku Ders Notları, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2018.
• Eren, Abdurrahman: “Anayasa Mahkemesinin Kanun Hükmünde Kararnamelere İlişkin İçtihadı Doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Değerlendirilmesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 36, S. 1, 2019, 1-72. Ertaş, Türker: Yasama, Yürütme ve Yargı Organları Arasındaki İlişkiler, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018.
• Ertaş, Türker: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Karşılaştırmalı Anayasal Düzenlerdeki Benzer İşlemlerle Kıyaslanması ve Türk Hükümet Sistemine Etkisi”, Kamu Hukukçuları Platformu. İstanbul 18-19 Ekim 2019, 1-30.
• Esen, Selin: “Başkanlık Rejimi Nedir?”, içinde Türkiye’nin Anayasa Gündemi, Ed. İbrahim Ö. Kaboğlu, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016, 84-88.
• Haggard, Stephan/Kaufman, Robert: The Political Economy of Democratic Transitions. Princeton University Press, Princeton ve New Jersey 1995.
• Jellinek, Georg: Gesetz und Verordnung: Staatsrechtliche Untersuchungen auf Rechtsgeschichtlicher und Rechtsverleichender Grundlage, Freiburg 1887.
• Locke, John: Second Treatise of Government, Cambridge University Press, Cambridge 1981.
• Linz, Juan J.: “The Perils of Presidentialism”, Journal of Democracy, C. 1, S. 1, 1990, 51-69.
• Mainwaring, Scott/Shugart, Matthew: “Juan Linz, Presidentialism, and Democracy: A Critical Appraisal”, Kellogg Institute Working Paper. July 1993, 1-26.
• Martinez, Jenny S.: “Horizontal Structuring”, içinde The Oxford Handbook of Comparative Constitutional Law, Ed. Michel Rosenfeld and Andras Sajó, Oxford University Press, Oxford 2012.
• O’Donnell, Guillermo: “Delegative Democracy”, Journal of Democracy, C. 5, S. 1, 1994, 55-69.
• Przeworski, Adam: Democracy and the Market: Political and Economic Reforms in Eastern Europe and Latin America, Cambridge University Press, New York 1991.
• Puente, J. Irizarry Y.: “Nature and Powers of a De Facto Government in Latin America”, Tulane Law Review, C. 30, 1995, 15-72.
• Rose-Ackerman, S./D. A. Desireto/N. Violosin: “Hyper-Presindetialism: Seperation of Powers without Check and Balances in Argentina and Philippines”, Berkeley Journal of International Law, C. 29, S. 1, 2011, 246-333. Sajo, Andras: Limiting Government: An Introduction to Constitutionalism, Central European University Press, Budapest 1999.
• Sala, Brian R.: “In Search of the Administrative President: Presidential Decree Powers and Policy Implementation in the United States”, içinde Executive Decree Authority, Ed. John M. Carey and Matthew Soberg Shugart, Cambridge University Press, New York 1998, 254-274.
• Sartori, Giovanni: Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği, (Çev. Ergun Özbudun), Yetkin Yayınları, Ankara 1997.
• Shugart, Matthew S./Carey, John M.: Presidents and Assemblies: Constitutional Design and Electoral Dynamics. Cambridge University Press, Cambridge 1992.
• Shugart, Matthew S./Mainwaring, Scott: “Presidentialism and Democracy in Latin America: Rethinking the Terms of the Debate”, içinde Presidentialism and Democracy in Latin America, Ed. Scott Mainwaring ve Matthew S. Shugart, Cambridge University Press, United States of America 1997, 12-54.
• Şirin, Tolga: “ ‘İşlemeyen Sistemlerin Fonksiyonel Olmayan Yanıtı’: Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 7, S. 14, 2018, 289-356.
• Yıldırım, Turan: “İdari İşlemler”, içinde İdare Hukuku, Ed. Turan Yıldırım, On İki Levha Yayınları, 7. Baskı, İstanbul 2018, 291-408.
• Yücel, Bülent: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Hakkında Bir Siyasal Niteleme: ‘Yasamasızlaştırma’ Sürecinin Son Halkası”, Kamu Hukukçuları Platformu, İstanbul 18-19 Ekim 2019, 1-36.