HUKUK VE DEĞİŞKEN DOĞRULUK: TOULMIN İZİNDE BİR İNCELEME

Yıl 2023, , 1011 - 1046, 29.11.2023

Meriç Seyhan Karaca

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1375606

Öz

Hukukî akıl yürütme hukukun her aşamasında içkindir ve her akıl yürütme gibi doğru değerlendirmeyi amaçlar. Hukukta doğruluk meşruluk, hukuka uygunluk veya haklılık olarak karşımıza çıkabilir. Meşruluk da hukuka uygunluk da haklılık da gerekçelerle gösterilir. Argümantasyon, fiilî veya potansiyel fikir çatışmaları ile yürüyen, fiilî veya potansiyel muhatabı gerekçelerle ikna etmeyi amaçlayan bir süreçtir. Dolayısıyla hukukun özel bir tür argümantasyon faaliyeti olduğu söylenebilir. Sağlam argümantasyonun koşul ve gerekleri bulunduğumuz konuma göre değişecektir. Bu çalışmada Stephen E. Toulmin’in argümantasyon teorisi, felsefî arka planı ile birlikte ortaya konmaya çalışılacaktır. Yazar pratik akıl yürütmelerin değerlendirilmesinde şeklî mantığın yetersiz olduğunu düşünür ve argümantasyonu “informel/şeklî olmayan” mantık olarak görür. Ona göre bir argümanın gücü hem geçerli hem de sağlam olmasından gelir. Toulmin’in düşüncesi, argümantasyonun ve hukukî argümanların değerlendirilmesi için kullanışlı bir çerçeve sağlar. Çalışmanın amacı bu çerçevede hukuk kavramını ve hukukî akıl yürütmeyi yeniden değerlendirmek ve argümantasyon ile hukuk, argümantasyon teorisi ile hukuk teorisi arasındaki değiş-tokuşa işaret etmektir.

Anahtar Kelimeler

Toulmin, Akıl yürütme, Argümantasyon, Hukuki argümantasyon, Gerekçelendirme

Kaynakça

• Alexy, Robert: A Theory of Legal Argumentation: The Theory of Rational Discourse as Theory of Legal Justification, 1st pbk. ed., Oxford University Press, Oxford, New York 2010, (A Theory of Legal Argumentation).
• Alexy, Robert: “On Necessary Relations Between Law and Morality”, Ratio Juris, C. 2, S. 2 (1989), s. 167-183.
• Alexy, Robert: “The Ideal Dimension of Law”, The Cambridge Companion to Natural Law Jurisprudence, ed. George Duke, Robert P. George, Cambridge University Press, 2017, s. 314-341.
• Aristoteles: Metafizik, (çev. Y. Gurur Sev); 5. Baskı, Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Aristoteles: Nikomakhos’a Etik, (çev. Saffet Babür); Bilgesu Yayıncılık, Ankara 2014.
• Aristoteles: Retorik, (çev. Ari Çokona); 5. Basım, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2021.
• Aristotle: Aristotle's Ethica Nicomachea, (ed. J. Bywater); Clarendon Press, Oxford 1894.
• Aristotle: Aristotle in 23 Volumes, Vols.17, 18, (trans. Hugh Tredennick); Harvard University Press, Cambridge, MA 1933, London 1989.
• Aristotle: Aristotle in 23 Volumes, Vol. 19, (trans. H. Rackham); Harvard University Press, Cambridge, MA 1934.
• Aristotle: Aristotle in 23 Volumes, Vol. 22, (trans. J. H. Freese), Harvard University Press, Cambridge, London 1926.
• Aristotle: Aristotle’s Metaphysics, (ed. W.D. Ross); Clarendon Press, Oxford 1924.
• Aristotle: Ars Rhetorica, (ed. W. D. Ross); Clarendon Press, Oxford 1959.
• Bermejo-Luque, Lilian: “Toulmin’s Model Of Argument and The Question of Relativism”, Arguing on The Toulmin Model: New Essays in Argument Analysis and Evaluation, (ed. David Hitchcock, Bart Verheij); Springer, Dordrecht 2006, s. 71-85.
• Feteris, Eveline T. (çev. Ertuğrul Uzun); Hukuki Argümantasyonun Temelleri: Yargı Kararlarının Gerekçelendirilmesi Teorileri Hakkında Bir Araştırma, Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Hart, H. L. A.: “The Ascription of Responsibility and Rights”, Proceedings of the Aristotelian Society, C. 49, 1948, s. 171-194.
• Hume, David: A Treatise of Human Nature, (ed. L. A. Selby-Bigge); Clarendon Press, Oxford, 1960.
• Ross, David: The Right and the Good, (ed. Philip Stratton-Lake); 2. Baskı, Clarendon Press, Oxford, 2007.
• Slob, Wouter H.: “The Voice of the Other: A Dialogico-rhetorical Understanding of Opponent and of Toulmin’s Rebuttal”, Arguing On The Toulmin Model: New Essays in Argument Analysis and Evaluation, (ed. David Hitchcock, Bart Verheij); Springer, Dordrecht 2006, s. 165-180.
• Toulmin, S.: “Rationality and The Changing Aims of Inquiry”, Studies in Logic and the Foundations of Mathematics (ed. Patrick Suppes, Leon Henkin, Joja Athanase, Gr C. Moisil), Proceedings of the Fourth International Congress for Logic, Methodology and Philosophy of Science, Bucharest 1971, Elsevier 1973, C. 74, ss. 885-903, doi:10.1016/S0049-237X(09)70406-9.
• Toulmin, S. E./Baier K.: “On Describing”, Mind, New Series, C. 61, S. 241, 1952, s. 13-38.
• Toulmin, Stephen: “Equity and Principles”, Osgoode Hall Law Journal, C. 20, S. 1, 1982), s. 1-17.
• Toulmin, Stephen: “From Logical Systems to Conceptual Populations”, PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association, C. 1970, 1970, s. 552-564, doi:10.1086/psaprocbienmeetp. 1970.495787, (“From Logical Systems”).
• Toulmin, Stephen: Human Understanding, I. Cilt, Clarendon Press, Oxford 1972, (Human Understanding).
• Toulmin, Stephen: Knowing and Acting: An Invitation to Philosophy, Macmillan, New York, London 1976, (Knowing and Acting).
• Toulmin, Stephen: “Rationality & Reasonabless: From Propositions to Utterances”, Revue Internationale de Philosophie, C. 50, S. 196 (2), 1996, s. 297-305.
• Toulmin, Stephen: “Rationality and Scientific Discovery”, PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association, C. 1972, 1972, s. 387-406.
• Toulmin, Stephen: “Reasoning in Theory and Practice”, Arguing On The Toulmin Model: New Essays in Argument Analysis and Evaluation, (ed. David Hitchcock, Bart Verheij); Springer, Dordrecht 2006, s. 25-29.
• Toulmin, Stephen: Return to Reason, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 2001.
• Toulmin, Stephen: “The Construal of Reality: Criticism in Modern and Postmodern Science”, Critical Inquiry, C. 9, S. 1, 1982, s. 93-111, doi:10.1086/448190, (“The Construal of Reality”).
• Toulmin, Stephen: “The Tyranny of Principles”, The Hastings Center Report, C. 11, S. 6, 1981, s. 31-39, doi:10.2307/3560542.
• Toulmin, Stephen: The Uses of Argument, Updated Edition., Cambridge University Press, Cambridge, New York 2003.
• Toulmin, Stephen E.: An Examination of The Place of Reason in Ethics, Cambridge University Press, Cambridge, 1953, (Reason in Ethics).
• Toulmin, Stephen/Rieke, Richard/Janik, Allan: An Introduction to Reasoning, 2nd b., Macmillan, New York, London 1984.
• Uzun, Ertuğrul: Hukuk Metodolojisinin Sorunları, 2. Baskı, Nora Kitap, İstanbul 2017.