TÜRKİYE’DE UYGULANAN KÜRTAJDA EŞİN RIZASINI ALMA ZORUNLULUĞU VE AMERİKAN YARGISINDAN BİR ÖRNEK: PLANNED PARENTHOOD OF SOUTHEASTERN PENNSYLVANİA V. CASEY KARARI

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 1, 321 - 349, 20.07.2018

Tansu Sayar , Yasemin Kılıç Öztürk

Öz

Türk Hukuk Sistemi gebeliğin onuncu haftasının sonuna kadar, başka bir

sebep aranmaksızın, salt gebe kadının kürtaj yaptırma yönündeki talebi ile

kürtaj yapılmasına izin vermektedir. Mevzuat uyarınca gebeliğin onuncu haftasının

sonuna kadar salt kadının kürtaj yaptırmak yönündeki talebi nedeniyle

kürtaj yapılabilmesi için, kadın evli ise eşinin rızasının da alınması şarttır.

Günümüzde dünyadaki hukuk sistemleri arasında kürtajda eş rızası alınması

şartını yalnızca birkaç hukuk sistemi aramaktadır. Amerikan Yüksek Mahkemesi’nin

Planned Parenthood of Southeastern Pennsylvania v. Casey Kararı,

kürtaj için eşin rızasını arayan kanun hükmünün Anayasa’ya aykırı bulunduğu

kararlara örnektir. Kararda, eşinden şiddet gördüğü için veya eşinin cinsel

saldırısı sonucu gebe kaldığı için kürtaj yaptırmak isteyen kadınların, eşlerinin

rızasını alma zorunluluğunu, şiddet görme korkusuyla yerine getiremediklerinden

bahisle eş rızası şartının kadınların kürtaj haklarını kullanmalarına

engel olduğu anlatılmaktadır. Ayrıca evli kadın ile evli olmayan kadın arasında

günümüz evlilik anlayışına aykırı bir statü farkı oluşturması, eşin rızasını alma

zorunluluğunun Anayasa’ya aykırı olduğuna karar verilmesine gerekçe olarak

verilmiştir. Hacettepe Üniversitesi tarafından hazırlanan 2015 tarihli Türkiye'de

Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması’na göre ülkemizde de eşlerinden

veya birlikte oldukları erkeklerden şiddet gören kadın sayısı oldukça fazladır.

Kürtajda eşin rızasını alma zorunluluğu, dünyadaki örneklerinin birkaç ülke

haricinde ortadan kalkmış olması, şiddet gören kadınların kürtaj haklarını kullanmalarına engel olması ve evli olmayan kadın ile evli kadın arasında eşitsizlik

yaratması nedenleriyle günümüz koşullarına ve hukuka aykırıdır.

Anahtar Kelimeler

Kürtaj, Eşin Rızası, Nüfus Planlanması Hakkında Kanun, İnsan Hakları, Kadına Yönelik Şiddet

Kaynakça

• Altıparmak, Saliha/Çiçeklioğlu, Meltem/Yıldırım, Gülay: “Abortus ve Etik”, Cumhuriyet Tıp Dergisi, 2009, S. 31.
• Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi: “505 U.S. 833 Planned Parenthood of Southeastern Pennsylvania v. Casey. (Nos. 91-744, 91- 902)”, June 29, 1992, https://www.law.cornell.edu/supremecourt/text/ 505/833 (Erişim Tarihi: 19.11.2016).
• Çakmut Yenerer, Özlem: Tıbbi Müdahaleye Rızanın Ceza Hukuku Açısından İncelenmesi, Legal Yayıncılık, İstanbul, Ocak 2003.
• Çokar, Muhtar: “İsteyerek Düşük Yapmak-Tıp Etiği ve Yasalar”, http://www.turkhukuksitesi.com/makale_1004.htm (Erişim Tarihi: 05.09.2017)
• Committee on the Elimination of Discrimination against Women, Concluding Observations on the Seventh Periodic Report of Turkey, CEDAW/C/TUR/CO/7, 25.06.2016, http://tbinternet.ohchr.org/_ layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CEDAW%2fC %2fTUR%2fCO%2f7&Lang=en, (Erişim Tarihi: 20.09.2017). Cook, Rebecca/Dickens, J./Bernard, M.: “International Developments in Abortion Laws: 1977-88”, American Journal of Public Health, Sayı 78, No: 10, Kasım 1988.
• Dölen, İsmail: “Tıbbi Açıdan Fetüs, Embriyo, Kürtaj ve Düşük (Abortus) Nedir?”, (Ed. Cahid Doğan, Pınar Aksoy Gülaslan), Ankara Barosu V. Sağlık Hukuku Kurultayı, Ankara, 1-2 Kasım 2013.
• Erez, S.: “Kürtaj ile İlgili Etik Sorunlar”, (Ed. A. Terzioğlu), Tıbbi Deontoloji ve Biyomedikal Etik’in Ana Hatları. s. 213-217, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1998’den aktaran; Çokar, http://www.turkhukuksitesi.com/makale_1004.htm, (Erişim Tarihi: 15.08.2017).
• European Court of Human Rights: “Case of R. H. v. Norway”, Başvuru no: 17004/90, Karar Tarihi: 19 Mayıs 1992, hudoc.echr.coe.int/app/ conversion/pdf/?library=ECHR&id=001-1759&filename=001-1759. pdf, (Erişim Tarihi: 03.11.2016).
• European Court of Human Rights: “Case of W.P. v. United Kingdom”, Başvuru no: 8416/78, Karar Tarihi: 13 Mayıs 1980, http://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22documentcollectionid2%22:[%22G RANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22,%22DECCOMMISSIO N%22],%22kpdate%22:[%221980-05-13T00:00:00.0Z%22,%221980- 05-13T00:00:00.0Z%22]}, (Erişim Tarihi: 03.08.2016).
• Foucault, Michel; Hapishanenin Doğuşu Gözetim Altında Tutma ve Cezalandırma, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, 6. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, Temmuz 2015.
• Gencer, Zafer Adem: Ceza Hukuku Kapsamında Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu, Bilge Yayınevi, Ankara 2014.
• Gökcan, Hasan Tahsin: Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Ekim 2014.
• Gözübüyük, A. Şeref: Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, 24. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2005.
• Güven, Kudret. “Evli Kadının Gebeliğinin Sona Erdirilmesinde (Kürtajında) Eşinin Rızası Sorunu”, https://jurix.com.tr/article/5372, (Erişim Tarihi: 17.07.2017).
• Hafızoğulları, Zeki/Özen, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Kişilere Karşı Suçlar, 4. Baskı, US-A Yayıncılık, Ankara, Ocak 2015.
• Hakeri, Hakan: Tıp Hukuku, 10. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Eylül 2015.
• Hung, David Sho-Chao: “Abortion Rights in the United States and Taiwan”, http://scholarship.kentlaw.iit.edu/ckjicl/vol4/iss1/2/, 2004, (Erişim Tarihi: 22.08.2017).
• Keskin, İçten: Amerika ve Türkiye’de Kürtaj Politikaları ve Feminizm, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Temmuz 2014.
• Kırımlıoğlu, Nurdan: “Aile Planlaması, Gebeliğin Sonlandırılması ve Türkiye’deki Nüfus Politikaları Hakkında Yasalar ve Etik Yaklaşımlar”, Türkiye Klinikleri Tıbbi Etik Dergisi, 1998, S. 6, s. 24-32.
• Kuwait Ministerial Decree 55/1984: https://www.hsph.harvard.edu/ population/abortion/KUWAIT.abo.htm, (Erişim Tarihi: 20.07.2017).
• Kuwait Penal Code 16/1960: https://www.hsph.harvard.edu/population/ abortion/KUWAIT.abo.htm, (Erişim Tarihi: 20.07.2017).
• Kuwait Penal Code 25/1981: https://www.hsph.harvard.edu/population/ abortion/KUWAIT.abo.htm, (Erişim Tarihi: 20.07.2017).
• Nüfus Planlaması Hakkında Kanun: http://www.mevzuat.gov.tr/Mevzuat Metin/1.5.2827.pdf, (Erişim Tarihi: 19.11.2016).
• O’Neil, Mary Lou/Aldanmaz, Bahar/Quirant Quiles, Rosa Maria/Kılınç, Fatih Resul: Yasal Ancak Ulaşılabilir Değil: Türkiye’deki Devlet Hastanelerinde Kürtaj Hizmetleri, Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi, İstanbul, Ekim, 2016.
• Özalp, Tuba/Özalp, Faruk: Hekimin Cezai Sorumluluğu, Adalet Yayınevi, Ankara 2014.
• Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Bacaksız, Pınar/Tepe, İlker: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 12. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Eylül 2017.
• Özçelik, Fehmi: Gebelik ve Gebeliğin Sonlandırılması Kararına Kadın ve Erkeklerin Cinsiyet Farklılığı Açısından Bakışları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Haziran 2010.
• Sung, Woong Kyu: “Abortion in South Korea: The Law and the Reality”. Int J Law Policy Family, (2012), S. 26 (3), s. 278-305, https://academic.oup.com/lawfam/article/26/3/278/1746184/Abortionin- South-Korea-The-Law-and-the-Reality, (Erişim Tarihi: 21.07.2017). The World’s Abortion Laws 20: http://worldabortionlaws.com/map/, (Erişim Tarihi: 19.11.2016).
• Tüzük: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/2.5.837395.pdf, (Erişim Tarihi: 19.11.2016).
• United Nations: Abortion policies. Global Review. United Nations New York, 2001, http://www.un.org/esa/population/publications/abortion/ profiles.htm, s. 91. (Erişim Tarihi: 20.07.2017).
• Uyumaz, Alper/Avcı, Yasemin: “Türk Hukuku’nda Gebeliğin Sonlandırılması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 7, S. 1, 2016.
• Yüksel-Kaptanoğlu, İlknur/Çavlin, Alanur/Ergöçmen Akadlı, Banu ve diğerleri: Türkiye'de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması, Elma Teknik Basım Matbaacılık, Ankara 2015.
• Yurtcan, Erdener: Türk Hukukunda Kürtaj ve Uygulaması, 2. Baskı, Kazancı Matbaacılık, İstanbul 1990.
• https://academic.oup.com/lawfam/article/26/3/278/1746184/Abortion-in- South-Korea-The-Law-and-the-Reality