HAKSIZ İHTİYATÎ TEDBİRDEN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVASININ NORMATİF ZARAR TEORİSİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 2, 805 - 841, 26.12.2019

Ramazan Korkmaz

https://doi.org/10.33717/deuhfd.642013

Cited By: 1

Öz

Haksız ihtiyatî tedbirden kaynaklanan tazminat davası Hukuk Muhakemeleri

Kanunu m. 399’da düzenlenmiştir. Haksız ihtiyatî tedbir nedeniyle zarara

uğradığını iddia eden taraf, maddede düzenlenen şartlar çerçevesinde zararının

tazminini talep edebilir. Davacının talebine konu olabilecek hususlardan biri de

ihtiyatî tedbir kararı nedeniyle karara konu malın bir süre kullanılamaması

nedeniyle zarara uğradığı iddiasıdır. Bir malın kullanımından bir müddet yoksun

kalma halinin zarar teşkil edip etmeyeceği ise normatif zarar teorisi bağlamında

ele alınmaktadır. Türk hukukunda pek kabul görmeyen normatif zarar

teorisi, haksız ihtiyatî tedbirden kaynaklanan tazminat davası bakımından uygulanmamalıdır.

Çünkü hukuk sistemimizde zararın varlığı açısından fark teorisi

kabul edilmekte olup kullanım imkânı tek başına mal varlığı değeri olarak

görülmemektedir. Ayrıca normatif zarar teorisi, Alman hukukunda manevî zararın

para ile tazmini konusundaki sınırlamayı aşmak amacıyla ortaya çıktığından

ve Türk hukukunda böyle bir sınırlama olmadığından, normatif zarar teorisi ile

ulaşılmak istenen sonuç, mevcut düzenlemeler ile elde edilebilecektir. Bu nedenle,

haksız ihtiyatî tedbirden kaynaklanan tazminat davasında zararın belirlenmesi

açısından normatif zarar teorisine başvurmaya gerek yoktur.

Anahtar Kelimeler

Haksız İhtiyatî Tedbir, Tazminat Davası, zarar, normatif zarar teorisi, Kullanım İmkânından Yoksun Kalma

ASSESSMENT OF ACTION FOR COMPENSATION BASED ON UNFAIR PRELIMINARY INJUNCTION IN THE CONTEXT OF THE THEORY OF NORMATIVE DAMAGE

Öz

Action for compensation based on unfair preliminary injunction is enacted

at the article 399 of Code of Civil Procedure. Party, who had suffered damage

due to unfair preliminary injunction, can claim for damages under the

conditions of this article. One of the issues that may be subject of claimant’s

requests is the damage which is due to not being used of subjected good for a

while. It will be the subject of the theory of normative damage whether situation

of not being used a good for a while will cause damage or not. The theory of

normative damage, which is not accepted in Turkish Law, shouldn’t be

considered in term of action for compensation based on unfair preliminary

injunction. Because, possibility of using a good isn’t an independent value of

property in our legal system, in which difference theory accepted. In addition,

the theory of normative damage has emerged in order to overcome the limitation

of moral damages in German Law. There is no limitation in Turkish Law, so the

same conclusion can be achieved by the existing rules. Therefore, there is no

need to resort the theory of normative damage for the action for compensation

based on unfair preliminary injunction.

Anahtar Kelimeler

Unfair Preliminary Injunction, Action for Compensation, Damage, Theory of Normative Damage, Lack of the Possibility of Use

Kaynakça

• Akil, Cenk, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Haksız İhtiyati Tedbir Nedeniyle Açılan Tazminat Davası, Ankara Barosu Dergisi, S. 2013/3, Ankara 2013, ss. 171-194.
• Arslan, Ramazan, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Geçici Hukuki Korumalar Konusunda Getirdiği Yenilikler”, Bankacılar Dergisi, Özel Sayı, Y. Ocak 2013, ss. 7-27.
• Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema/Hanağası, Emel, Medenî Usul Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2018. (Arslan/Yılmaz/Taşpınar Ayvaz/Hanağası, Medenî Usul)
• Baur, Fritz, Studien zum einstweiligen Rechtsschutz, Tübingen 1967.
• Brehm, Roland, Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Das Obligationenrecht, Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen, Art. 41-61 OR (Heraus.: Hausheer, Heinz/Walter, Hans Peter), 4. überarbeitete Auflage, Bern 2013.
• Brinker, Jürgen, Die Dogmatik zum Vermögensschadensersatz, Berlin 1982.
• Burcuoğlu, Halûk, “Haksız Eylem Sorumluluğu Çerçevesinde Bir Nesnenin Kullanım Olanağından Yoksun Kalınmasının Malvarlıksal Zarar Sayılması”, DÜHFD, C. 2, S. 2, Y. 1984, ss. 163-173.
• Büyüksağiş, Erdem: Yeni Sosyo-Ekonomik Boyutuyla Maddi Zarar Kavramı, İstanbul 2007.
• Deren Yıldırım, Nevhis: Haksız Rekabet Hukuku ile Fikri ve Sınai Mülkiyet Hukukunda İhtiyati Tedbirler, 2. Baskı, İstanbul 2002.
• Detlefsen, Peter: Schadensersatz für entgangene Gebrauchsvorteile, Karlsruhe 1969.
• Deutsch, Erwin/Ahrens, Hans-Jürgen: Deliktsrecht, 5., völlig überarbeitete und erweiterte Auflage, Köln 2009.
• Deutsch, Erwin: Allgemeines Haftungsrecht, 2., völlig neugestaltete und erweiterte Auflage, Köln-Berlin-Bonn-München 1996.
• Ehrenzweig, Albert A.: Die Schuldhaftung im Schadenersatzrecht, Wien 1936.
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Ankara 2014. (Eren, Borçlar Genel).
• Eren, Fikret: Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara 1975. (Eren, Uygun İlliyet)
• Erişir, Evrim: Geçici Hukukî Korumanın Temelleri ve İhtiyatî Tedbir Türleri, İstanbul 2013.
• Gauch, Peter: Grundbegriffe des ausservertraglichen Haftpflichtrechts, http://www.unifr.ch/ius/assets/files/chaires/CH_Stoekli/files/Peter%20 Gauch/Grundbegriffe_des_Haftpflichtrechts.pdf, E. T.: 25.12.2017.
• Grunsky, Wolfgang: “Entgangene Urlaubszeit als Vermögensschaden”, NJW 1975, H. 14, S. 609, ss. 609-612.
• Grüneberg, Christian: Palandt Bürgerliches Gesetzbuch, 77. neubearbeitete Auflage, München 2018.
• Gutmann, Christoph: Die Haftung des Gesuchstellers für ungerechtfertigte vorsorgliche Massnahmen, Basel-Genf-München 2006.
• Honsell, Heinrich: “Differenztheorie und normativer Schadensbegriff”, Schweizerische Gesellschaft für Haftpflicht- und Versicherungsrecht, FS für fünfzigjährigen Bestehen, Zürich-Basel-Genf 2010, (Heraus.: Stephan Fuhrer), ss. 255-272.
• Huber, Christian: Fragen der Schadensberechnung, Wien 1993.
• Huber, Ulrich: “Schadensersatz statt der Leistung”, AcP 210, Y. 2010, ss. 319-353.
• İmre, Zahit: Doktrinde ve Türk Hukukunda Kusursuz Mesuliyet Halleri, İstanbul 1949.
• Kapancı, Kadir Berk: Ahlaka Aykırı Bir Fiille Kasten Verilen Zararın Tazmini (TBK m. 49 f. 2), İstanbul 2016.
• Karakaş, Fatma Tülay: Eleştirel Bakış Açısıyla Normatif Zarar Kuramı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2004. (Karakaş, Normatif Zarar)
• Karakaş, Fatma Tülay: “Bedensel Bütünlüğü İhlâl Edilen Ev Kadınının Çalışma Gücünün Kaybı Nedeniyle Tazmin Talebi”, AÜHFD, C. 55, S. 2, Y. 2006, ss. 143-156. (Karakaş, Çalışma Gücünün Kaybı)
• Kaufmann, Karl: Die Schadenersatzpflicht bei Arrest und einstweiligen Verfügungen nach Art 945 ZPO, Breslau 1921.
• Kesici, Buğra: Rekabet Hukukunun İhlâlinden Kaynaklanan Haksız Fiil Sorumluluğu, İstanbul 2017.
• Keskin, A. Dilşad: Objektif Manevî Zarar Teorisi Açısından Manevî Tazminat, Ankara 2016.
• Köndgen, Johannes: “Ökonomische Aspekte des Schadensproblems Bemerkung zur Kommerzialisierungsmethode des Bundesgerichtshofs”, AcP 177, Y. 1977, H. 1, ss. 1-34.
• König, Bernhard, Einstweilige Verfügungen im Zivilverfahren, Wien 1994.
• Kuru, Baki: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflâs Hukuku, İstanbul 2016. (Kuru, İstinaflı İcra İflâs)
• Kuru, Baki: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2017. (Kuru, İcra Ders Kitabı)
• Kuru, Baki: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku, İstanbul 2016. (Kuru, İstinaflı Medenî Usul)
• Kuru, Baki: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2017. (Kuru, Usul Ders Kitabı)
• Lange, Hermann/Schiemann, Gottfried: Schadensersatz, 3., neubearbeitete Auflage, Tübingen 2003.
• Larenz, Karl: Lehrbuch des Schuldrechts, Erster Band Allgemeiner Teil, München und Berlin, 1953.
• Löwe, Walter: “Gebrauchsmöglichkeit einer Sache als selbständiger Vermögenswert?”, NJW 1964, H. 16, ss. 701-705.
• Magnus, Ulrich, Schaden und Ersatz, Tübingen 1987.
• Martens, Sebastian: “Schadensersatz für entgangene Theaterfreuden?”, AcP 209, Y. 2009, ss. 445-465.
• Meier, Isaak: Grundlagen des einstweiligen Rechtsschutzes, Zürich 1983.
• Meier, Isaak/Sogo, Miguel: Schweizerisches Zivilprozessrecht, Zürich 2010.
• Neuner, Robert: “Interesse und Vermögensschaden”, AcP 133, Y. 1931, ss. 277-314.
• Nomer, Haluk N.: Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddî Tazminatın Belirlenmesi, İstanbul 1996.
• Nörr, Dieter: “Zum Ersatz des immateriellen Schadens nach geltendem Recht”, AcP 158, H. 1, Y. 1959/1960, ss. 1-15.
• Oftinger, Karl/Stark, Emil W.: Schweizerisches Haftpflichtrecht, Erster Band: Allgemeiner Teil, 5. Auflage, Zürich 1995.
• Oğuzman, M. Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. II, 10. Bası, İstanbul 2013.
• Oral, Tuğçe: Tüzel Kişilerin Manevi Zararının Tazmini, İstanbul 2018.
• Özekes, Muhammet: İcra ve İflâs Hukukunda İhtiyati Haciz, Ankara 1999. (Özekes, İhtiyati Haciz)
• Özekes, Muhammet: Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. III, İstanbul 2017. (Özekes, Pekcanıtez Usûl)
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet: Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, 6. Bası, İstanbul 2018.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Sungurtekin Özkan, Meral/Özekes, Muhammet: İcra İflâs Hukuku Ders Kitabı, 5. Bası, İstanbul 2018.
• Pekdinçer, R. Tamer: “Haksız Rekabet Davalarında Davacı Sıfatının Belirlenmesi Açısından “Zarar” Kavramının Değerlendirilmesi (Y. 11. HD.sinin 23.01.2012 Tarih ve 2010/8615 E. 2012/611 K. sayılı kararı çerçevesinde)”, Prof. Dr. M. İlhan Ulusan’a Armağan, C. II, İKÜHFD, C. 15, S. 2, Temmuz 2016 (Özel Sayı), Ankara 2016, ss. 451-466.
• Roberto, Vito: Haftpflichtrecht, 2. Auflage, Bern 2018.
• Selb, Walter: Schadensbegriff und Regreßmethoden, Heidelberg 1963. Serozan, Rona: “Manevî Tazminat İstemine Değişik Bir Yaklaşım”, Prof. Dr. Halûk Tandoğan’ın Hâtırasına Armağan (1925-1988), Ankara 1990, ss. 67-101.
• Sprau, Hartwid: Palandt Bürgerliches Gesetzbuch, 77. neubearbeitete Auflage, München 2018
• Sprecher, Thomas: Basler Kommentar Schweizerische Zivilprozessordnung (Heraus.: Spühler, Karl/Tenchio, Luca/Infanger, Dominik), 3. Auflage, Zürich 2017.
• Stoll, Hans: Begriff und Grenzen des Vermögensschadens, Karlsruhe 1973.
• Türkel, Doğuş Taylan: Gemilerin İhtiyati Haczinde Borçlunun Korunması, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir 2017.
• Ulusan, İlhan: Medenî Hukukta Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesi ve Uygulama Alanı, İstanbul 1977.
• Umar, Bilge: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Ankara 2014. Üstündağ, Saim: Geçici Hukukî Himaye Tedbirleri, İstanbul 1981.
• Vrba, Karl/Lampelmayer, Manfred/Gegen-Baur, Wulf: Schadenersatz in der Praxis, Wien 1990.
• Yılmaz, Ejder: Geçici Hukuki Himaye Tedbirleri, C. I, Ankara 2001.
• Zeuner, Albrecht, “Schadensbegriff und Ersatz von Vermögensschäden”, AcP 163, Y. 1963, ss. 380-400.
• Zevkliler, Aydın: “Paket Tur Sözleşmeleri ve Normatif Zarar”, Prof. Dr. İlhan Ulusan’a Armağan, C. III, İstanbul 2016, ss. 799-819.
• Zöller, Richard/Vollkommer, Max: Zöller Zivilprozessordnung, 31. neubearbeitete Auflage, Köln 2016.