ANONİM ŞİRKETTE GENEL KANUNİ YEDEK AKÇE KAVRAMINA BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇLAR

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 339 - 381, 24.05.2021

Raziye Aksu Özkan

https://doi.org/10.33717/deuhfd.899900

Öz

Bu çalışmada, anonim şirkette genel kanuni yedek akçe kavramına
bağlanan hukuki sonuçlar incelenmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)
madde 519’da anonim şirketin genel kanuni yedek akçe ayırma zorunluluğu
düzenlenmiştir; ancak öğretide genel kanuni yedek akçenin kapsamına dair
farklı görüşler bulunmaktadır. Bu sebeple, ilk olarak genel kanuni yedek akçe
kavramı ele alınmıştır. Bu belirlemeye göre, genel hatlarıyla genel kanuni yedek
akçenin kapsamına değinilmiştir. Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya
çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için
kullanılabilir (TTK m. 519/3). Hüküm bağlamında, genel kanuni yedek akçe
tutarının kanunda öngörülen sınırın altında kalıp kalmamasına göre genel
kanuni yedek akçenin kullanılabileceği hâller incelenmiştir. Burada özellikle
hükümde öngörülen kullanım yerlerinin yerindeliği sorgulanmıştır. Son olarak
hükme aykırı kullanımın hukuki sonuçları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anonim Şirket, Yedek Akçe, Genel Kanuni Yedek Akçe, Şirket Zararı, Finansal Tablolar

Kaynakça

• Akbulak, Yavuz: “Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler”, Bilgi Toplumunda Hukuk Ünal Tekinalp’e Armağan, C. I, İstanbul, 2003, s. 171-199.
• Akdağ Güney, Necla: Anonim Şirket Yönetim Kurulu, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
• Aksu Özkan, Raziye: Finansal Tabloların Tutulması ve Hukuksal Sonuçları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• Aksu Özkan, Raziye: “Türk Ticaret Kanunu ve Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları Bağlamında Usule Uygun Tutulmuş Bilanço İçin Aranan Nitelikler”, Mali Hukuk Dergisi, C. 15, S. 175, Y. 2019, s. 1461-1482 (Bilanço).
• Aksu Özkan, Raziye: “Türk Ticaret Kanunu ve Denetim Standartları Bağlamında Denetçinin Olumsuz Görüş Yazısının İncelenmesi”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, C. 5, S. 2, Y. 2019, s. 157- 169 (Olumsuz).
• Akyol, Mehmet Emin: “Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda Yedek Akçeler”, Yaklaşım Dergisi, S. 238, Y. 2012, s. 46-51.
• Altaş, Soner: Yedek Akçe Ayrımı ve Kullanımı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2010.
• Altaş, Soner: “Anonim Şirketlerde Kanuni ve İhtiyari Yedek Akçe Ayrımı”, Bankacılar Dergisi, S. 93, Y. 2015, s. 33-45 (Yedek Akçe).
• Altaş, Soner: “Eski TTK ve Yeni TTK Işığında Anonim ve Limited Şirketlerde Kanuni Yedek Akçe Ayrılması ve Kullanımı”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 7, S. 69, Y. 2012, s. 59-63 (Kanuni Yedek).
• Arı, Zekeriyya: Şirketler Hukuku, (der. Sami Karahan), Mimoza Yayınları, Konya 2012.
• Arslanlı, Halil: Anonim Şirketler, C. II-III Anonim Şirketin Organizasyonu ve Tahviller, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1960.
• Arslanlı, Halil: Anonim Şirketler, C. IV-V, Anonim Şirketin Hesapları, Anonim Şirketin İnfisahı ve Tasfiyesi, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1961 (C. IV-V).
• Ateşağaoğlu, Erdem: Vergi Hukuku Bakımından Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Aydın, Alihan: “Kanuni Yedek Akçelerin Tamamının İç Kaynaklardan Sermaye Artırımında Kullanılması Mümkün Müdür?”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXX, S. 2, Y. 2014, s. 79-88.
• Badak, Zehra: Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirkette Pay Sahibinin Kâr Payı Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• Bahtiyar, Mehmet: Ortaklıklar Hukuku, 14. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2020.
• Bayazıtlı, Erhan/Çelik, Orhan/Gürdal, Kadir: Genel Muhasebe, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2016.
• Bauen, Marc/Bernet, Robert: Schweizer Aktiengesellschaft, Schulthess Verlag, Zürich - Basel – Genf, 2007.
• Bilgili, Fatih/Demirkapı, Ertan: Şirketler Hukuku, 9. Baskı, Dora Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2013.
• Birsel, Mahmut T.: Anonim Şirketler Hukukunda Kâr Kavramı, C. 1, Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir 1973.
• Birsel, Mahmut T.: “İstikrarlı Kâr Dağıtımını Temin İçin Ayrılacak Yedek Akçeler ile İdare Meclisi Azalarının Kazanç Payları Arasındaki İlişki”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 3, S. 2, Y. 1965, s. 293- 297 (Yedek Akçeler).
• Böckli, Peter: Schweizer Aktienrecht, 4. Baskı, Schulthess Verlag, Zürich - Basel – Genf, 2009.
• Böckli, Peter: OR-Rechnungslegung, 2. Baskı, Schulthess Verlag, Zürich - Basel – Genf, 2019 (Rechnungslegung).
• Burçkin, Emre: “Yedek Akçeler ve Sermaye İlaveleri”, Prof. Dr. Mübeccel Kıray’a Armağan, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, Y. 1990, s. 431-442.
• Büren, Roland von/Stoffel, Walter A./Weber, Rolf H.: Grundriss des Aktienrechts, 3. Baskı, Schulthess Verlag, Zürich - Basel - Genf, 2011.
• Canözü, Salih: Anonim Şirketlerde Kâr Payının Tespiti ve Dağıtılması, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Çağırgan Tuncer, Senar/Ulusoy, Yasin: “Yedek Akçeler”, Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 19, Özel Sayı, Y. 2017, s. 1971-1996.
• Çelik, Aydın: Anonim Ortaklıklarda Yönetim Kurulu Üyelerinin İbrası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2007.
• Çevik, Orhan Nuri: Anonim Şirketler, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1988.
• Dekker, Stephan: Aktienrecht Kommentar Aktiengesellschaft, Rechnungslegungsrecht, VegüV, GeBüV, VASR, (her. Jeannette K. Wibmer), Orell Füssli Verlag, Zürich, 2016.
• Doğanay, İsmail: Türk Ticaret Kanunu Şerhi 2, Feryal Matbaası, Ankara, 1990.
• Erem, S. Turgut: “Anonim Ortaklıklarda Kâr Tevzii Nedeniyle Pratikte Karşılaşılan Bazı Meseleler”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 5, S. 2, Y. 1969, s. 179-194.
• Erimez, Rüştü: Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Yedek Akçeler ve Vergileme, Temel Yayınları, İstanbul, 1985.
• Erimez, Rüştü: Yedek Akçeler, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 1969, S. 18, s. 69-116 (Yedek Akçeler).
• Eryiğit, Harun: 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Anonim Ortaklıklarda Sermayenin Korunması İlkesi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 2019. Fahran, Fahrettin: “Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda Yedek Akçeler ve Yedek Akçe Ayrılması”, Yaklaşım Dergisi, S. 224, Y. 2011, s. 94-102.
• Forstmoser, Peter/Meier-Hayoz, Arthur/Nobel, Peter: Schweizerisches Aktienrecht, 2. Baskı, Stämpfli Verlag, Bern 1996.
• Glanzmann, Lukas: “Die Bilanzierung des Eigenkapitals im Einzelabschluss von Kapitalgesellschaften”, Schweizerische Zeitschrift für Wirtschafts- und Finanzmarktrecht, 2017, https://www.alexandria. unisg.ch/257247/1/SZW%20Bilanzierung%20des%20EK.pdf, ET. 01.12.2020.
• Glanzmann, Lukas: “Ausgewählte Fragen im Zusammenhang mit Dividendenausschüttungen”, in Entwicklungen im Gesellschaftsrecht XII, (her. Kunz, Peter V/Arter, Oliver/Jörg, Florian), Stämpfli Verlag, Bern 2017, s. 83-119 (Gesellschaftsrecht).
• Gökçen, Gürbüz: Genel Muhasebe, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• Gökgöz, Ahmet: Genel Muhasebe, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2015.
• Göktuna, H. D. Ege: Anonim Ortaklıklarda Kanuni Yedek Akçeler, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2010.
• Gürbüz Usluel, Aslı E.: Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Kâr Payı Alma Hakkı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2016.
• Hiçşaşmaz, Mazhar: Anonim Şirketlerde İhtiyat Tefriki ile Alakalı Meseleler, III. Ticaret ve Banka Hukuku Haftası, Ankara, 1964.
• Imark, Lukas/Lipp, Lorenz: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Personengesellschaften und Aktiengesellschaft Vergütungsverordnung, Art. 530-771 OR, (her. Riberto, Vito/Trüeb, Hans Rudolf), 3. Baskı, Schulthess Verlag, Zürich, 2016.
• Karayalçın, Yaşar: Muhasebe Hukuku, 2. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1988.
• Karayalçın, Yaşar: “Mecburi - Kanuni Yedek Akçeler ve Kullanılması”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 4, S. 3, Y. 1968, s. 407-419 (Mecburi Yedek).
• Karyağdı, Nazmi: Tüm Yönleriyle Kâr Dağıtımı, 4. Baskı, Oluş Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• Karslıoğlu, Hasan: Anonim Şirketlerde Örtülü Kâr Dağıtımı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• Kırca, İsmail/Şehirali Çelik, Feyzan Hayal/Manavgat, Çağlar: Anonim Şirketler Hukuku, Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, C. 2/2, 2. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2017.
• Kägi, Urs: Kapitalerhaltung als Ausschüttungsschranke Grundlagen, Regelung und Zukunft im Aktienrecht, (her. Peter Forstmoser), Dike Verlag, Zürich/St. Gallen, 2012.
• Küçüksavaş, Nihat: Finansal Muhasebe, 14. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Meister, Thomas: OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, (her. Kostkiewicz, Jolanta Kren/Wolf, Stephan/Amstutz, Marc/Fankhauser, Roland), 3. Baskı, Orell Füssli Verlag, Zürich, 2016.
• Meyer, Manuel: Die Sacheinlage im Aktienrecht Unter Berücksichtigung der aktuellen Aktienrechtsrevision, (her. Peter Forstmoser), Dike Verlag AG, Zürich/St. Gallen, 2015.
• Moroğlu, Erdoğan: Anonim Ortaklıklarda Sermaye Artırımı, 4. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• Neuhaus, Markus R./Balkanyi, Patrick: Basler Kommentar Obligationenrecht II Art. 530-964 OR, (her. Honsell, Heinrich/Vogt, Nedim Peter/Watter, Rolf), 5. Baskı, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2016.
• Özkorkut, Korkut: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Açısından Anonim Şirketlerde Bağımsız Denetim, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2013.
• Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal/Çamoğlu, Ersin: Ortaklıklar Hukuku II, 13. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal/Çamoğlu, Ersin: Ortaklıklar Hukuku I, 14. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019 (Ortaklıklar Hukuku I).
• Pulaşlı, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi, C. III, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• Sevilengül, Orhan: Genel Muhasebe, 18. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2016.
• Şener, Oruç Hami: Yargıtay Kararları Işığında Limited Ortaklıklar Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• Tanış, Veysi Naci: Genel Muhasebe İlkeler ve Uygulamalar, 9. Baskı, Karahan Kitabevi, Adana, 2016.
• Tekil, Fahiman: Şirketler Hukuku, C. 2, Anonim Şirketler, 2. Bası, Otağ Matbaası, İstanbul, 1978.
• Tekinalp, Ünal: Anonim Ortaklığın Bilançosu ve Yedek Akçeleri, 2. Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1979.
• Tekinalp, Ünal: “Anonim Ortaklıkta Sermayenin Korunması İlkesi”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C. II, İstanbul, 2010, s. 1681-1689 (Sermayenin Korunması).
• Tekinalp, Ünal: Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, 4. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015 (Sermaye).
• Tekinalp, Ünal: Fondaki Bankanın Hukuku, Lebib Yalkın Yayımları, İstanbul, 2003 (Fon).
• Uysal, Tolga/Şenlik, Mehmet: Genel Muhasebe, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Üçışık, Güzin/Çelik, Aydın: Anonim Ortaklıkta Finansal Tablolar Yedek Akçeler ve Kâr Dağıtımı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• Yalçın, Erhan: Uluslararası Finansal Raporlama, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015.
• Yanlı, Veliye: “Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXX, S. 1, Y. 2014, s. 5-32.
• Yıldız, Şükrü: “Anonim Ortaklıkta İhraç Primleri (Agio)”, Makalelerim 1988-2007, Ankara, 2008, s. 137-154.
• Yurtman Demir, Nevin: Anonim Ortaklıklar ve Vergi Hukuku Yönünden İç Kaynaklarda Sermaye Artırımı, Kazancı Yayıncılık, İstanbul, 1997.