YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA YASAL ÖNALIM HAKKININ TAPUDA DÜŞÜK GÖSTERİLEN BEDEL ÜZERİNDEN KULLANILMASI

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 2, 1001 - 1056, 26.11.2021

Özge Erbek Odabaşı

https://doi.org/10.33717/deuhfd.998162

Öz

Tapu masraflarını azaltmak için tarafların satım sözleşmesinde bedeli
düşük göstermesi bedel muvazaası dediğimiz hallerden biridir. İki taraf da
edimini ifa ettiği zaman bir çekişme olarak mahkeme önüne gelmesi de söz
konusu olmaz. Ancak satım konusu taşınmaz paylı mülkiyete tabi ise, yasal
önalım hakkı ortaya çıkacaktır. Yargıtay, bu durumda, kural olarak önalım
hakkı sahibinin tapudaki düşük bedel üzerinden hakkını kullanabileceğini kabul
etmektedir. Bununla birlikte, yeni kararlarında davalı alıcının, dava açılmadan
önce harcı tamamlatması halinde, bu bedel üzerinden hakkın kullanılacağını
kabul ettiği de vakidir

Anahtar Kelimeler

Yasal önalım hakkı, Muvazaa, Bedelde muvazaa, Dürüstlük kuralı, Hakkın kötüye kullanımı

Kaynakça

• Acemoğlu, Kevork: Eşya Hukuku Meseleleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1970.
• Aday, Nejat: Taşınmaz Mülkiyetinin Naklinde Muvazaa, 1. Baskı, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1992.
• Akalp-Demirtabak, Didem: Yasal Önalım Hakkı, 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2010.
• Akipek, Jale/Akıntürk, Turgut/Ateş, Derya: Eşya Hukuku, 2. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2018.
• Akyol, Şener: Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
• Alaslan, Fatma: “Medeni Hukuk’da Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 2, Ekim 2016, s. 413-434.
• Altaş, Hüseyin: Medeni Hukuk Başlangıç Hükümleri (TMK m. 1-7), Yetkin Yayınevi, Ankara, 2014.
• Altaş, Hüseyin: Şekle Aykırılığın Olumsuz Sonuçlarının Düzeltilmesi, Yetkin Yayınevi, Ankara, 1998.
• Arık, K., Fikret: “Mirasçıya Satışta Suf’a Cereyan Eder mi?”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 4, s. 211-217.
• Arpacı, Abdülkadir: “Eşya Hukukumuzda Yeni Medeni Kanunla Yapılan Değişikliklerden Bazılarına Kısa Bir Bakış”, Prof. Dr. Necip KOCAYUSUFPAŞAOĞLU’na Armağan, Ankara, 2004, s. 89-113.
• Atamulu, İsmail: Türk Borçlar Hukukunda Muvazaa, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• Ateş, Derya: “Sözleşme Özgürlüğü Yönünden Dürüstlük Kuralları”, TBB Dergisi, S. 72, 2007, s. 75-93.
• Ayan, Mehmet: “Kanuni Şuf’a Hakkı” (Şuf’a), Prof. Dr. Halil CİN’e Selçuk Üniversitesinde 10. Hizmet Yılı Armağanı, Özel Sayı, Konya, 1995, s. 335-368.
• Ayan, Mehmet: Eşya Hukuku II, Mülkiyet, 9. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• Aybay, Aydın/Hatemi, Hüseyin: Eşya Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• Aydın Ünver, Tülay: “Yasal Önalım Hakkında Önalım Olayının Bildirilmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 145-146, Eylül Ekim 2016, Prof. Dr. Özer SELİÇİ’nin Anısına Armağan, s. 829-857.
• Aydoğdu, Murat: Yasadan ve Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.
• Başpınar, Veysel: Borç Sözleşmelerinin Kısmi Butlanı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1998.
• Baygın, Cem: “Yeni Borçlar Kanununun Satış İlişkisi Doğuran Haklar Konusunda Getirdiği Düzenlemelere Genel Bir Bakış”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Y. 2011, S. 79-80, s. 7-30.
• Burcuoğlu, Haluk: “4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun Önalım Hakkı Düzenlemesi ve Borçlar Kanunu’nun ve Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’nın Sözleşmesel Önalım Hakkına İlişkin Düzenlemeleri Hakkında Bazı Gözlemler”, Medeni Hukuk Hocalarına Saygı Günleri, Medeni Hukukta Güncel Sorunlar ve Önemli Gelişmeler Sempozyumu, 26-27 Haziran 2008, İstanbul, 2011, s. 285-298.
• Buz, Vedat: Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2005.
• Cihan, Ali Hulki: “Taşınmaz Devirlerinde Bedelde Muvazaanın Sözleşmeye Etkisi”, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Aralık 2013, S. 2, s. 101-106.
• Dural, Mustafa/Sarı, Suat: Türk Özel Hukuku, C. I, 12. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2017.
• Edis, Seyfullah: Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, 4. Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları Ankara, 1989.
• Erdem, Mehmet: “Yasal Önalım Bedeli ve Yargıtay İçtihatları Çerçevesinde Bedelin Güncellenmesi Meselesi”, Prof. Dr. Haluk BURCUOĞLU’NA Armağan, C. I, İstanbul, 2020, s. 789-832.
• Erel, Şafak: Eşyaya Bağlı Borç, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları Ankara, 1982.
• Eren, Fikret: “Türk Medeni Kanununa Göre Yasal Önalım Hakkı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, Y. 2008, S. 1-2, s. 103- 126.
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler (BG), 24. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Eren, Fikret: Mülkiyet Hukuku (Mülkiyet), Yetkin Yayınevi, Ankara, 2011.
• Erkan, Vehbi Umut: “Anayasa Mahkemesi’nin 12.12.2007 Tarihli E. 2003/ 34 ve K. 2007/ 94 Sayılı Kararı Üzerine: Türk Medeni Kanunu’nda Yasal Önalım Hakkının Hukuki Niteliği ve Kullanılması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 5, S. 1, Y. 2014, s. 269-294.
• Erkan, Vehbi Umut: Türk Medeni Kanunu’nda Yasal Önalım Hakkı (MK. md. 732, 733, 734), Ankara, 2006 (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Ertaş, Şeref: Eşya Hukuku, 11. Baskı, Fakülteler Yayınevi, İzmir, 2014.
• Esener, Turhan/Güven, Kudret: Eşya Hukuku, 8. Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Esener, Turhan: Türk Hususi Hukukunda Muvazaalı Muameleler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları İstanbul, 1956.
• Feyzioğlu, Feyzi Necmettin: Şuf’a Hakkı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1959.
• Gauch, Peter/Schluep, Walter R./Schmid, Jörg/Emmenegger, Susan: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Band I, Zürich, 2008.
• Gümüş, M. Alper: “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Akdi Önalım Hakkına İlişkin Hükümlerinin (TBK m. 237/III. 238, 239 ve 240-242) Değerlendirilmesi”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Erhan ADAL’a Armağan, Özel Sayı, C. VIII/2-IX/1, Y. 2011- 2012, S. 1-2, s. 435-453.
• Günay, Erhan: Önalım Hakkı, 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• Gürsoy, Kemal Tahir/Eren, Fikret/Cansel, Erol: Türk Eşya Hukuku, 2. Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1978.
• Karahasan, Mustafa Reşit: Türk Medeni Kanunu Eşya Hukuku, İki Cilt, Ankara, 1977.
• Karahasan, Mustafa Reşit: Yeni Türk Medeni Kanunu Eşya Hukuku, 1. Cilt, Arıkan Basım Yayım, İstanbul, 2007.
• Keller, Max/Schöbi, Christian: Das Schweizerische Schuldrecht, Band I, Allgemeine Lehren des Vertragsrechts, Basel, 1988.
• Kırca, Çiğdem: “Önalım Hakkı Konusunda Medeni Kanundaki Değişiklikler”, Prof. Dr. Ömer TEOMAN’a 55. Yaş Günü Armağanı, İstanbul,2002, s. 1179-1203.
• Kırkbeşoğlu, Nagehan: Önalım Hakkı, 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2020.
• Kırkbeşoğlu, Nagehan: Türk Özel Hukukunda Kısmi Hükümsüzlük, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2011.
• Kizir, Mahmut: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Satış İlişkisi Doğuran Haklar ve Özellikle Önalım Hakkına İlişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, S. 3, 2016, Prof. Dr. Cevdet YAVUZ’a Armağan, s. 1770-1792.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip/Hatemi, Hüseyin/Serozan, Rona/Arpacı, Abdülkadir: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Birinci Cilt, 6. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2014.
• Köylüoğlu, Egemen: Önalım Davası, Ankara, 2011 (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Kramer, Ernst A./Schmidlin, Bruno: Schweizerisches Zivilgesetzbuch Das Obligationenrecht, Band VI, 1. Abteilung Allgemeine Bestimmungen, Allgemeine Einleitung in das schweizerische Obligationenrecht und Kommentar zur Art. 1-18 OR, Bern 1986 (Kramer, Ber.Kom.). Meier-Hayoz, Arthur: Berner Kommentar, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Das Sachenrecht, Das Eigentum, Grundeigentum II, Art. 680-701, Bern, 1975.
• Oğuzman, Kemal/Barlas, Nami: Medeni Hukuk, 24. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2018.
• Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1, 16. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2018.
• Oğuzman, M. Kemal/Seliçi, Özer/Oktay-Özdemir, Saibe: Eşya Hukuku, 22. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
• Oğuzman, M. Kemal: “Dürüstlük Kuralına (MK m. 2) Başvurma Hususunda Bazı Yargıtay Kararlarının Eleştirilmesi”, Prof. Dr. Yaşar KARAYALÇIN’A 65. Yaş Armağanı, Ankara, 1988, s. 407-415.
• Okur, Sinan: “Önalım Olgusuna Dair Yeni Bir Kategori; Ekonomik Bakımdan Satışa Eşdeğer İşlem Kavramı Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme (TBK m. 240/Art. 216c OR)”, SDÜHFD C. 9, S. 1, Y. 2019, s. 101-258.
• Özbilen, Arif Barış: Sözleşmelerin Şekli ve Şekil Yönünden Hükümsüzlüğü, 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2016.
• Özçelik, Barış: “Fiili Taksim Halinde Yasal Önalım Hakkının Kullanılamayacağı Yönündeki Yargıtay Uygulamasının Değerlendirilmesi”, TBB Dergisi, Mart-Nisan 2019, Sayı 141, s. 253-264.
• Özdek, Yasemin: “Önalımda (Şuf’ada) Vazgeçme ve Bir Yargıtay Kararı”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 1985, C. 3, S. 3, s. 337- 369.
• Özenli, Soysal: Uygulamada Önalım (Şuf’a) Davaları, 2. Basım, Kazancı Yayınları, Ankara, 1990.
• Özkaya, Eraslan: Açıklamalı – İçtihatlı İnançlı İşlem ve Muvazaa Davaları, 7. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017.
• Rey, Heinz/Strebel, Lorenz: Honsell, Heinrich/Vogt, Nedim Peter/Geiser, Thomas: Basler Kommentar (Bas.Kom.) Zivilgesetzbuch II, Art. 457- 977 ZBG, Art 1 - 61 SchlT ZGB, Basel, 2011.
• Rey, Heinz: Die Grundlagen des Sachenrechts und das Eigentum, Band I, Bern, 2000.
• Ruhi, Canan/Ruhi, Ahmet Cemal: Önalım Hakkına Dayalı Tapu İptali ve Tescil Davaları, Yenilenmiş 4. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara. 2020. Sayımlar, Zeynep: “Yasal Önalım Hakkının Kullanılmasını Etkileyen Bir Durum Olarak Fiili Taksim”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, Y. 2015, C. 1, s. 627-652.
• Saymen, Ferit Hakkı/Elbir, Halit Kemal: Türk Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1963.
• Sebük, Tahir M.: Türk Medeni Kanununda Şüf’a, Vefa ve İştira Hakları, Kader Basımevi, İstanbul, 1951.
• Serozan, Rona: Medeni Hukuk, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011.
• Sirmen, Lale: “Taşınmaz Satımlarında Bedelin Düşük Gösterilmesinin Hukuki Sonuçları” (Bedel), Prof. Dr. Jale G. AKİPEK’E Armağan, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Konya, 1991, s. 305-326.
• Sirmen, Lale: Eşya Hukuku, 8. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2020.
• Suata, İlay Zeynep: Kanuni Önalım Hakkı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2020.
• Sungurbey, İsmet: Medeni Hukuk Sorunları, Beşinci Cilt, İstanbul Üniversitesi Yayınlarından, İstanbul, 1984.
• Şans Uçaryılmaz, Talya: Bono Fides (Dürüstlük Kuralı), Yetkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Şenol, Nilay: “Taşınmaz Satış Sözleşmelerinde Bedelde Muvazaa ve Sonuçları”, YÜHFD, C. XV, 2020/1, s. 305-337.
• Şıpka, Şükran: “Yargıtay Kararları Doğrultusunda Taşınmazdaki Değer Artışlarının Kanuni Önalım (Şuf’a) Bedeline Yansıtılması”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, 1996, C. 20, s. 31-39.
• Taman Şıpka, Şükran: Türk Hukukunda Kanunî Önalım (Şuf’a) Hakkı (MK.m.659) Hukuki Niteliği ve Kullanma Koşulları, Alfa Basım Yayım, İstanbul, 1994.
• Tandoğan, Haluk; Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri C. I/1, 6. Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2008.
• Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla: TEKİNAY Eşya Hukuku, C. 1, (TEKİNAY Eşya), 5. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1989.
• Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla: TEKİNAY Borçlar Hukuku (TEKİNAY Borçlar), 7. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
• Tekinay, Selahattin Sulhi: Taşınmaz Mülkiyetinin Takyitleri II/1, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1988.
• Tunaboylu, Müslim: Önalım (Şuf’a) Davaları, 5. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2013.
• Tuor, Peter/Schnyder, Bernhard/Schmid, Jörg/Rumo-Jungo, Alexandra: Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 2009.
• Uyar, Talih: “Yargıtay Kararlarında “Dürüstlük (Objektif İyiniyet)” Kuralı (MK.2/I) ve “Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı” (MK.2/II)”, Prof. Dr. SEYFULLAH EDİS’E ARMAĞAN, İzmir, 2000, s. 439-465.
• Von Fischer Lehmann, Marie: ZGB Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, OFK - Orell Füssli Kommentar, 2016, Art. 681 (https://www.swisslex.ch/).
• Wiegand, Wolfgang: Honsell, Heinrich/Vogt, Nedim Peter/Wiegand, Wolfgang: Basler Kommentar (Bas.Kom.) Obligationenrecht (OR) I, Art. 1-529, Basel, 2011.
• Yıldız, Ekrem: Önalım Davaları, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2008. Zevkliler, Aydın/Acabey, Beşir/Gökyayla, Emre: Zevkliler Medeni Hukuk, 6. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 1999.