CONSIDERATIONS OF SOME REASONS THAT ALLOW TERMINATION OF THE EMPLOYMENT CONTRACT WITHIN THE FRAMEWORK OF THE “CAT DECISION” NUMBERED 2018/21783 OF THE 9TH CIVIL CHAMBER OF THE COURT OF CASSATION

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 297 - 355, 30.05.2024

Olcay Işık

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1416525

Öz

The bond established between pets such as cats, dogs, rabbits, birds, which are kept at home, at the workplace or in a field for special care and companionship, and the people who adopt them, has led to a change in the perspective towards these animals for some time. This change has shaped social values, and the fact that domestic animals have the ability to feel and suffer as living and sensitive beings has enabled their right to life to be protected by international and national legal norms. The emotional bond established between the pet and the person taking care of it also requires a focus on the interest of the adopter worthy of protection. Working life is an area where mutual interests are often harmonized and sometimes in conflict. The issue in dispute in the "cat decision", which is the subject of this study, is whether the employee, on his own initiative and without telling anyone, caused the death of the pet, which was taken care of, protected, and supervised by the employer at the workplace, by taking it out of its habitual environment. As a result of the judicial proceedings in the concrete case where the contract was terminated immediately by the employer, the local court ruled that the termination was unfair, and the Court of Cassation upheld the decision with a majority of votes. In this direction, legal regulations for the protection of animals, the nature of the right on the pet, some justified reasons that allow the termination of the employment contract within the framework of the rules of morality and good faith, and the judge's duty to enlighten the case will be discussed and analyzed on the axis of the concrete case and the decision.

Anahtar Kelimeler

Termination of the employment contract, Justified reason, Pets, Employee’s behavior incompatible with honesty and loyalty, Judge’s duty to enlighten the case

İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİNE İMKÂN TANIYAN BAZI NEDENLERİN YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ’NİN 2018/21783 SAYILI “KEDİ KARARI” ÇERÇEVESİNDE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Öz

Evde, işyerinde ya da bir arazide özel ilgi ve refakat amacıyla muhafaza edilen, bakımı ve sorumluluğu üstlenilen kedi, köpek, tavşan, kuş gibi ev hayvanları ile onları sahiplenen insanlar arasında kurulan bağ, bir süredir bu hayvanlara yönelik bakış açısında değişime yol açmıştır. Söz konusu değişim toplumsal değerleri biçimlendirmiş, ev hayvanlarının canlı ve duyarlı birer varlık olarak hissetme ve acı çekme vasfına sahip olmaları onların yaşam hakkının, uluslararası ve ulusal düzeyde hukuk normları ile korunmasına imkân vermiştir. Ev hayvanı ve onun bakımını üstlenen kişi arasında kurulan duygusal bağ ise aynı zamanda sahiplenenin korunmaya değer menfaatine odaklanılmasını gerektirmektedir. Çalışma hayatı karşılıklı menfaatlerin genellikle uyum gösterdiği, bazen de çatıştığı bir alandır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan “kedi kararında” ihtilaf teşkil eden husus ise işçinin kendi inisiyatifi ile kimseye söylemeden işverenin işyerinde bakımını üstlendiği, koruma ve gözetim altında bulundurduğu ev hayvanını, alışkın olduğu ortamın dışına çıkararak yaşamını yitirmesine sebebiyet verip vermediğidir. Sözleşmenin işverence derhal feshedildiği somut olayın yargıya intikal etmesi neticesinde yerel mahkeme feshin haksız olduğuna hükmetmiş, Yargıtay ise oy çokluğu ile kararı onamıştır. Bu doğrultuda hayvanları korumaya yönelik hukuki düzenlemeler, ev hayvanı üzerindeki hakkın niteliği, ahlak ve iyiniyet kuralları çerçevesinde iş sözleşmesinin feshine imkân veren bazı haklı nedenler ve hâkimin davayı aydınlatma ödevi gibi konular somut olay ve verilen karar ekseninde ele alınıp irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

İş sözleşmesinin feshi, Haklı neden, Ev hayvanı, İşçinin doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması, Hâkimin davayı aydınlatma ödevi

Etik Beyan

Yazar, sunulan makalenin kendi çalışması olduğunu ve makalede intihal yapılmadığını beyan eder.

Kaynakça

• Arı, Benan: “Türk ve Fransız Hukuklarında Hayvanların Saklama Sözleşmelerine Konu Edilmesi”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 2, 2020, s. 59-78.
• Arıcı, Kadir: Türk İş Hukuku-I Ferdi İş İlişkileri Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara 2022.
• Arslan, Ramazan: Medeni Usul Hukukunda Dürüstlük Kuralı, Sevinç Matbaası, Ankara 1989.
• Arslan, Seda: İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Akbulut, Onur/Çobanoğlu, Nesrin: “Türk Hukukunda Hayvanların Korunmasına İlişkin Yasal Mevzuat ve Bu Mevzuata Göre Hayvanların Hukuki Durumu”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 36, 2020/1, s.1-37.
• Aksoy, Hüseyin Can: “ Türk ve İsviçre Hukuklarında Evcil Hayvanlara Verilen Zararlara İlişkin Özel Hukuktan Doğan Sorumluluk”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 129, 2017, ss.161-194.
• Aksüt, Demirbaş Burcu: “Kamu İcra Hukukunda Menfaat Dengesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, S. 16 (Özel Sayı 2014), 2015, s. 4671-4735.
• Aktay, Nizamettin/Arıcı, Kadir/Senyen-Kaplan, E. Tuncay: İş Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara 2013.
• Akyiğit, Ercan: Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Akyiğit, Ercan: Kıdem Tazminatı, Seçkin Yayınları, Ankara 2010.
• Alpagut, Gülsevil: “İşçinin Sadakat Borcu ve Türk Borçlar Kanunu ile Getirilen Düzenlemeler”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 25, Mart 2012, s. 23-32.
• Alpagut, Gülsevil: “İş Sözleşmesinin Feshinde Haklı-Geçerli Neden Ayrımı ve Yargıtay’ın Konuya İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 1, Mart 2006, s. 71-83.
• Antalyalı, A. Ahmet: Avrupa Birliği ve Türkiye’de Hayvan Refahı Uygulamaları, Avrupa Birliği Uzmanlık Tezi, Ankara 2007.
• Antalya, O. Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.V/1, 2, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• Antalya, O. Gökhan/Topuz, Murat: Medeni Hukuk, Giriş-Temel Kavramlar-Başlangıç Hükümleri, C. I, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Başkan, Esra: “Haklı Nedenle Fesih Hakkının Kullanılmasına İlişkin Türk Borçlar Kanunu’nun Getirdiği Yeni Düzenlemeler ve İş Kanunu’na Etkisi”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C. 9, S. 35, s. 105-124.
• Başpınar, Veysel: “Eşya Hukuku Bakımından Hayvanların Hukuki Durumu”, 1926’dan Günümüze Türk İsviçre Medeni Hukuku, Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yılı Uluslararası Sempozyumu, Yetkin Yayınları, İstanbul 2016, s. 1343-1362.
• Baysal, Ulaş: “İşverenin Eşit Davranma Borcu ve İş Sözleşmesinin Feshinde Uygulanması”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, S. 25, 2010, s. 60-99.
• Bilgiç, Basri, Hasan: Medeni Usul Hukukunda Delillerin İleri Sürülmesi, T.C. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2018.
• Birben, Erhan: İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshinde Ölçülülük İlkesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir 2006.
• Bolayır, Nur: Hukuk Yargılamasında Delillerin Toplanmasında Tarafların ve Hâkimin Rolü, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2014.
• Bolliger, Gieri: “Legal Protection of Animal Dignity in Switzerland: Status Quo and Future Perspectives”, Animal Law Review, C. 22, 2016, s. 311-395.
• Börü, Levent: Medeni Usul Hukukunda İddia ve Somutlaştırma Yükü, Yetkin Yayınları, Ankara 2016.
• Bradshaw, Karen: “Animal Property Rights”, University of Colorado Law Review, C. 89, 2018, s. 809-861.
• Burgess Jackson, Keith: “Doing Right By Our Animal Companions”, The Journal of Ethics, C. 2, S. 2, 1998, s. 159-185.
• Cumalıoğlu, Emre: “Medeni Hukukta Hayvan Hakları ve Hayvanlar Üzerindeki Hak”, Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 19, Özel Sayı, 2017, s. 573-610.
• Çalık, Şefik: İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güvencesi, Legal Yayıncılık, İstanbul 2005.
• Çatalkaya Ugan, Deniz: “İş Hukukunda Eşitlik İlkesinin İki Bileşeni: İşverenin Dar Anlamda Eşit Davranma Borcu ve Ayrım Yasağı”, Çalışma ve Toplum, C. 2, S. 69, 2021, s. 859-898.
• Çatalkaya Ugan, Deniz: İş Hukukunda Ölçülülük İlkesi, Beta Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Çelebi, Özgün: “Kişi ve Eşya Ayrımı Bağlamında Hayvanların Hukuki Statüsü”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 76, S. 2, 2018, s. 559-622.
• Çelik, Nuri/Caniklioğlu, Nurşen/Canbolat, Talat/Özkaraca, Ercüment: İş Hukuku Dersleri, Beta Yayıncılık, İstanbul 2022.
• Çelik, Nuri: İş Hukuku Dersleri, Beta Yayıncılık, İstanbul 2004.
• Dambiec, Dieter: Enhancing the Legal Status of Animals-Part 1, https://proutglobe.org/2013/03/enhancing-the-legal-status-of-animals-part-1/ (Erişim Tarihi: 25.07.2023).
• Doğu, Hakkı Mert: “Futbolcu Menajerliği Sözleşmesinde Menfaat Çatışması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 24, S. 1, 2018, s. 400-414.
• Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan: Türk Özel Hukuku C. 2 - Kişiler Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2020.
• Dural, Mustafa/Sarı, Suat: Türk Özel Hukuku, C.I, Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, Filiz Kitabevi, İstanbul 2015.
• Elbir, Nazlı: Türk ve Fransız İş Hukuklarında Disiplin Cezaları, T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku) Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2010.
• Erdönmez, Güray: Medeni Usul Hukukunda Belgelerin İbrazı Mecburiyeti, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2014.
• Ergin, Hediye: “İşçinin İşyerinde Çalışan Diğer Bir İşçiye Sataşması Nedeniyle İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 34, 2015, s. 71-88.
• Ertaş, Şeref: Çevre Hukuku ve Hayvan Hakları Hukuku, İleri Kültür Merkezi, 2. Baskı, İzmir 2012.
• Ertürk Arslan, Arzu: Türk İş Hukukunda İşçinin Sadakat Borcu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• Eyrenci, Öner/Taşkent, Savaş/Ulucan, Devrim/Başkan, Esra: İş Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul 2020.
• Goodman, Ellen, P: “Animal Ethics and the Law”, Temple Law Review, C. 79, S. 1291, 2006, s. 1291-1314.
• Göktaş, Seracettin: “İşveren Vekilinin İş Güvencesi”, Çalışma ve Toplum, S.1, 2009, ss.61-74.
• Güloğlu, Yavuz: “Ahlak Kurallarının Türk Hukuk Sistemine Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, 2020, s. 1-18.
• Güven Ercan/Aydın Ufuk: Bireysel İş Hukuku, Nisan Kitabevi, Eskişehir 2020.
• Güzel, Ali/Çatalkaya, Deniz Ugan: “İş Sözleşmesinin Uygulanmasında ve İşverenin Yönetim Yetkisinin Sınırlanmasında Dürüstlük (Objektif İyiniyet) Kuralının İşlevi Üzerine”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, C. 20, S. 1, 2014, s. 17-66.
• Hatemi, Hüseyin/Serozan, Rona/Arpacı, Abdulkadir: Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 1991.
• Helvacı, Serap/Erlüle, Fulya: Medeni Hukuk, Legal Yayıncılık, İstanbul 2018.
• İnci Özen, Zekiye: “Güncel Gelişmeler Işığında Türkiye’de Hayvanların Ceza Hukuku Açısından Korunması”, İstanbul Saydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1, 2019, s. 1-24.
• Kar, Bektaş: İş Yargılaması Usulü, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• Kayıhan, Şaban/Ünlütepe, Mustafa: Medeni Hukuk Bilgisi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017.
• Kayırgan, Hasan: “İş Hukukunda Sadakat Borcunun Genel Bir Değerlendirmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, Özel Sayı, C. 20, S. 1, 2014, s. 459-478.
• Keleş, Ruşen/Hamamcı, Can/Çoban, Aykut: Çevre Politikası, İmge Kitabevi, Ankara 2012.
• Kemer, Nurten: İş Yargılamasında İspat ve Deliller, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• Keskin, A. Dilşat: Objektif Manevi Zarar Teorisi Açısından Manevi Tazminat, Yetkin Yayınları, Ankara 2016.
• Kılıç, Selim: “Modern Toplumda Hayvan Hakları Üzerine Felsefi Bir Yaklaşım”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 22, Temmuz 2015, s. 91-121.
• Kılıçoğlu, M. Ahmet: Medeni Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara 2018.
• Koçhisarlıoğlu, Cengiz/Erişgin Söğütlü, Özlem: “Hayvanın Hukuki Konumu”, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan (C. 8, Özel Sayı), C. 2, 2013, s. 1691-1725.
• Kuru, Baki: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Yetkin Yayınları, Ankara 2018.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi/Astarlı, Muhittin/Baysal, Ulaş: İş Hukuku, Lykeion Yayıncılık, Ankara 2022.
• Mueller, Megan, K./Gee, Nancy, R./Bures, Regina, M: “Humananimal Interaction As a Social Determinant of Health: Descriptive Findings From The Health and Retirement Study”, BMC Public Health, C. 18, S. 1, 2018, s. 2-7. Narmanlıoğlu, Ünal: İş Hukuku - Ferdi İş İlişkileri I, Beta Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Nart, Serdar: ”Ev ve Süs Hayvanlarının Konuttan Tahliye Edilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 22, S. 1, 2020, s. 123-170.
• Oğuzman, M. Kemal/Seliçi, Özer/Özdemir Oktay, Saibe: Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2018.
• Oğuzman, M. Kemal: Türk Borçlar Kanunu ve İş Mevzuatına Göre Hizmet “İş” Akdinin Feshi, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1955.
• Olgun, Hakan: “Batı Felsefesinde Hayvanın Ahlaki Statüsü: Francione’nin Abolisyonizmi Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, C. 15, S. 25, Mayıs 2020, s. 3916-3948.
• Öktem Songu, Sezgi: “Bir Haklı Fesih Sebebi Olarak “Sataşma”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 39, 2018, s. 113-145. Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet: Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2023.
• Robinson, Lawrence/Segal, Jeanne: “The Mood-Boosting Power of Pets”, https://www.helpguide.org/articles/mental-health/mood-boosting-power-of-dogs.htm (Erişim Tarihi: 07.04.2023).
• Sapontzis, Steve F.: “Moral Community and Animal Rights”, American Philosophical Quarterly, C. 22, S. 3, 1985, s. 251-257.
• Savaş, F. Burcu: İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Haklı Nedenle Feshi, Beta Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Savaş, Türker/Yurtman, İsmail Yaman/Tölü, Cemil: “Hayvan Hakları ve Hayvan Refahı: Felsefi Bakış - Nesnel Arayışlar”, Hayvansal Üretim, C. 50, S. 1, 2009, s. 54-61. Sevimli, K. Ahmet: “4857 Sayılı İş Yasası Çerçevesinde İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshine Genel Bakış ve Tekbiçim (Yeknesak) Fesih Usulü Bulunmayışının Yaratacağı Olası Sorunlar”, Çimento İşveren Dergisi, C. 18, S. 6, Kasım 2004, s. 4-22.
• Senyen-Kaplan, E. Tuncay: Bireysel İş Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara 2018.
• Sıddıq, Abu Bakar/Habib, Ahsan: “Antropolojide Ortaya Çıkan Çok - Disiplinli Güçlü Bir Alt Bilim: Antrozooloji”, Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, C. 2, S. 1, 2017, s. 22-35.
• Singer, Peter (Çeviren: Doğan, Hayrullah): Hayvan Özgürleşmesi, Ayrıntı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2018.
• Sözer, Ali Nazım: “İşçi İşyerinde Ev Hayvanı Bakabilir mi?”, Yaşar Hukuk Dergisi, C.1, S.1, Ocak 2019, s. 1-55.
• Sungurbey, İsmet: Hayvan Hakları (Bir İnsanlık Kitabı), İstanbul Üniversitesi Basımevi, İstanbul 1992.
• Sur, Melda: “İş İlişkisinde Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 37, 2017, s. 33-51.
• Sümer, Haluk Hadi: İş Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018.
• Sümer, Haluk Hadi: İş Hukuku Uygulamaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• Süzek, Sarper: İş Akdini Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, İş Güvencesi Konusunda Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Kazancı Yayınları, Ankara 1976.
• Süzek, Sarper: İş Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul 2020.
• Süzek, Sarper: “İş Hukukunda Disiplin Cezaları”, Çalışma ve Toplum, C. 1, S. 28, 2011, s. 9-18.
• Şahin, Özge/Kahya, Yasemin: “Evcil Hayvana Bağlanma Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Nesne Psikoloji Dergisi, C. 6, S. 12, 2018, s. 174-197.
• Taşkent, Savaş: “Geçerli Sebep Bağlamında Belirli İlkeler”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 21, 2011/1, s. 15-24.
• Tekinay, S. Sulhi: Medeni Hukuka Giriş Dersleri, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1973.
• Tuncay, A. Can: İş Hukukunda Eşit Davranma İlkesi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1982.
• Tunçomağ, Kenan/Centel, Tankut: İş Hukukunun Esasları, Beta Yayıncılık, İstanbul 2013.
• Türkdoğan Bolat, Elif: “Hayvanlar Üzerinde Sınırlı Ayni Hak Tesisi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 2, 2022, s. 287-314.
• Uşan, Fatih: “İş Sözleşmesinin Feshinde İşverenin Eşit Davranma Borcu Var mıdır? (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin Bir Kararı Üzerine Değerlendirme)”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, S. 8, 2005, s. 1624-1632.
• Uyumaz, Alper: ”Bir Hukuk Sorunsalı Olarak Güncel Gelişmeler Işığında Türkiye’de Hayvan Hakları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 20, S. 3, 2016, s. 133-184.
• Wise, M. Steven: “Nonhuman Rights to Personhood”, Pace Environmental Law Review, C. 30, S. 3, 2013, s. 1278-1290.
• Yardımcı, Emre Taner: Hukuk Yargılamasında Somutlaştırma Yükü, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
• Yenisey Doğan, Kübra: “Eşit Davranma İlkesinin Uygulanmasında Metodoloji ve Orantılılık İlkesi”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, S. 7, 2005, s. 974-1003.
• Yenisey Doğan, Kübra: “İşverenin Sözleşmenin Feshinde Eşit Davranma Borcuna İlişkin İki Yargıtay Kararının Düşündürdükleri”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 2, Haziran 2006, s. 60-65. Yıldız, Gaye Burcu: İşverenin Eşit İşlem Yapma Borcu, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2008.
• Yılmaz, Halil: “Hayvan Haklarına Bakış”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 62, 2006, s. 212-229.
• Zevkliler, Aydın: “Paket Tur Sözleşmeleri ve Normatif Zarar”, Prof. Dr. İlhan Ulusan’a Armağan (3. Cilt), İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 2, 2016, s. 799-819.