FUNCTIONALITY OF CURRENT LEGAL REMEDIES AND RECOMMENDATIONS FOR NEW MEASURES TO BE TAKEN IN PROTECTING THE CHILD'S PERSONAL DATA AGAINST ILLEGAL RECORDING AND GIVING FORTH OF CHILD’S PERSONAL DATA

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 1401 - 1457, 26.11.2024

Bedia Güleş

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1513683

Öz

The rapid development of technology adds many conveniences to social life, transactions that can not be performed due to obstacles such as distances and time constraints can be performed in short time. However, as a result of the processed data, people become more broken and as a disedvantage, it reaches a point of expansion and this accessibility poses a threat mostly to children. Because child content shares in dijital media are mostly made by the child’s relatives, the data can be used with malicious elements and the child remains unprotected against sharing.
In this study, child’s protection in digital media and solution suggestion against this problem has been examined. In this context in first chapter, the legal interests violated by the records and shares made about child has been examined. Afterwards, the legal remedies that can be used within the current legal system against these violations an how functional they are shown. In last chapter of study, solution suggestions regarding the measures to be taken for the stocks of ongoing violations and the legal changes that need to be made are presented.

Anahtar Kelimeler

Personal data of child, private life of child, recording and give forth of child’s personal data, best interests of the child, protective measures.

ÇOCUĞUN KİŞİSEL VERİLERİNİN HUKUKA AYKIRI KAYIT VE YAYINLARA KARŞI KORUNMASINDA MEVCUT HUKUKİ YOLLARIN İŞLEVSELLİĞİ VE ALINMASI GEREKLİ YENİ TEDBİR ÖNERİLERİ

Öz

Teknolojinin hızlı gelişimi sosyal hayata pek çok kolaylık katmakta, mesafeler ve zaman kısıtlılığı gibi engeller dolayısıyla yapılamayan işlemler, kısa zamanda gerçekleştirilebilir hâle gelmektedir. Ancak işlenen verileri dolayısıyla insanların daha ulaşılabilir hâle gelmesi de bir dezavantaj olarak korkutucu bir boyuta ulaşmakta, bu erişilebilirlik en çok da çocukları tehdit etmektedir. Zira dijital mecralardaki çocuk içerikli paylaşımlar, en çok çocuğun yakınları tarafından yapılmakta, söz konusu veriler kötü amaçlarla kullanılabilmekte ve çocuk paylaşımlara karşı korumasız kalmaktadır.
Çalışmada çocuğun dijital alanda korunması ve buna yönelik çözüm önerileri incelenmiştir. Bu doğrultuda ilk bölümde, çocuk hakkında yapılan kayıt ve paylaşımların ihlal ettiği hukuki yararlar irdelenmiştir. Sonrasında söz konusu ihlallere karşı mevcut hukuk sistem içerisinde başvurulabilecek hukuki yollar ve bunların ne kadar işlevsel olduğuna yer verilmiştir. Çalışmanın son bölümünde de devam eden ihlallerin durması için alınması gereken önlemler ve yapılması gereken kanuni değişikliklere dair çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çocuğun kişisel verileri, çocuğun özel hayatı, çocuğun kişisel verilerinin kaydı ve yayını, çocuğun yüksek yararı, koruma tedbirleri

Kaynakça

• Abik, Yıldız: “Türk Medeni Kanunundaki Hükümler ve Çocuk Hukukundaki Temel İlkeler Çerçevesinde Velayette Çocuğun Yararı”, Prof. Dr. Şener Akyol’a Armağan, Filiz Kitabevi, İstanbul 2011, s. 1-73.
• Acabey, Mehmet Beşir: “Basın Özgürlüğü ve Bu Özgürlüğün Bir Sınırı Olarak Kişilik Hakkı”, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, Cilt: 8, Sayı: Özel, Yıl: 2013, s. 1-54.
• Akdi, Murat: “Ana-Babanın Çocuğun Fotoğraf ve Görüntülerinin Sosyal Medyada Yayınlamasından Doğan Sorumluluğu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan Özel Sayısı, Cilt: 22, Sayı: 3, Yıl: 2016, s. 123-144.
• Akıncı, Şahin: Borçlar Hukuku Bilgisi Genel Hükümler, 12. Baskı, Sayram Yayınları, Konya 2021.
• Akıntürk, Turgut/Ateş, Derya: Türk Medeni Hukuku Aile Hukuku İkinci Cilt, 21. Bası, Beta Yayınları, İstanbul 2019.
• Akyüz, Emine: Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması, 8. Baskı, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2021.
• Algan, Müberra: Anayasa Hukukunda Çocuk Hakları, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2021.
• Anayurt, Ömer: Anayasa Hukuku: Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar), 6. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2023.
• Artuk, M. Emin/Gökcen, Ahmet/Alşahin, M. Emin/Çakır, Kerim: Ceza Hukuku Özel Hükümler, 19. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• Aydoğdu, Murat/Kahveci, Nalan (Bilimsel Katkılarıyla: Arş. Gör. Ö. Oğuzhan Meral/Arş. Gör. Şeyhmus Darcan): Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 5. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• Badur, Emel: Çocuğun Kişisel Verilerinin Korunması, KVKK, GVKT ve AİHM Kararları Çerçevesinde Bir İnceleme, Birinci Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2023, (Çocuğun Kişisel Verileri).
• Badur, Emel: “Kişisel Verilerin Kişiliğin Başlangıcı ve Sonu Ötesinde Korunması”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: XXVII, Sayı: 3, Yıl: 2023, (Kişiliğin Başlangıcı ve Sonu), s. 3-32.
• Baştemur, Şule/Borucu, Dilara Hatice/Bulut, Sezer: “Ebeveynlerin Çocuklarının Fotoğraflarını Sosyal Medyada Paylaşmasının (Sharenting) Psikolojik Sonuçları: Bir Sharenting Olgu İncelemesi”, Çocuk ve Genç Ruh Sağlığı Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 2, Yıl: 2021, s. 166-173, s. 171.
• Bazancir, Melis, Sosyal Medyada Kadın Bedeninin İnşası: Instagram Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli 2022.
• Binark, Mutlu: “Çocuk Hakları Odaklı Yeni Medya Kullanımı ve Etik”, Yeni Medya Eski İnsan programı 52. bölüm, TRT Radyo 1, Ankara, (Aktaran: Öztürk, Şerife: “Facebook’ta Çocuklarının Fotoğraflarını Yayınlayan Ebeveynler ve Çocuklarının Kişilik Hakları”, Yeni Medya Çalışmaları III. Ulusal Kongre İfade Özgürlüğü, s. 265-278).
• Deschenaux, Henri/Tercier, Pierre: (Çev. Salim Özdemir) Sorumluluk Hukuku, Kadıoğlu Matbaası, Ankara 1983.
• Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan: Türk Özel Hukuku Cilt: II Kişiler Hukuku, 23. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2022.
• Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan/Gümüş, Mustafa Alper: Türk Özel Hukuku Cilt: III Aile Hukuku, 14. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2019.
• Duygulu, Serap: “Sosyal Medyada Çocuk Fotoğrafı Paylaşımlarının Mahremiyet İhlali ve Çocuk İstismarı Açısından Değerlendirilmesi”, TRT Akademi Dergisi, Cilt: 04, Sayı: 08, Temmuz 2019, s. 428-487.
• Dülger, Murat Volkan/Kahraman, Cansu Ceren/Yalçın, Simay: “GDPR ve KVKK Bakımından Çocukların Kişisel Verilerinin Korunması ve Konuya İlişkin Kurul Kararının Değerlendirilmesi”, s. 7, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3792410 (Erişim Tarihi: 27.06.2024).
• Erdoğan, Canan: “Çocukların Kişisel Verilerinin Korunması (Sosyal Medya Örneği Kapsamında)”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, Cilt: 21, Özel Sayı, Yıl: 2019, s. 2445-2467.
• Eren, Abdurrahman: Anayasa Hukuku Dersleri, Genel Esaslar-Türk Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020 (Eren, A.).
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 27. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2022, (Eren, F.).
• Ertuğrul, Meltem: “Çocuğun Kişisel Verilerinin Velisi Tarafından Sosyal Medyada Kullanılmasının Kişilik Hakkı Bakımından Değerlendirilmesi”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, Sayı: 2, Yıl: 2021, s. 513-564.
• Furrer, Andreas/Muller-Chen, Markus/Çetiner, Bilgehan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2021.
• Girgin, Ömer Ali/Gönal, Seray: “Çocuğun Kişisel Verilerinin Sosyal Medyada Ebeveyn Tarafından Paylaşılmasının Hukuki Sonuçları”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı: 44, Yıl: 11 (Ekim 2020), s. 99-127.
• Götting, Peter-Horst/Schertz, Christian/Seitz, Walter (Herausgeben von): Handbuch des Persönlichkeitsrechts, Verlag C. H. Beck, München 2008.
• Götz, Isabell: Palandt Bürgerliches Gesetzbuch, (Kommentierung zu §§ 1616-1921 BGB), Band 7, 76. Auflage, C. H. Beck, Münih 2017.
• Gözler, Kemal: Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt: II, 1. Baskı, Ekin Basın Yayın Dağıtım, 1. Baskı, Bursa 2011.
• Grassinger, Gülçin Elçin: Türk Medeni Kanununda Yer Alan Velayet Hükümleri Kapsamında Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler, 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2009.
• Hatemi, Hüseyin: Aile Hukuku,7. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2019.
• Helvacı, Serap/Erlüle, Fulya: Medeni Hukuk (Medeni Hukuka Giriş-Kişiler Hukuku-Aile Hukuku), 5. Bası, Legal Yayıncılık, İstanbul 2018.
• İmamoğlu, S. Hülya: “Çocuğun Kişiliğinin Ana Babaya Karşı Korunması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 54, Sayı: 2, Yıl: 2005, s. 183-218.
• İnceoğlu, Sibel (Editör)/İnceoğlu, Sibel/Boyar, Oya/Karan, Ulaş/Akbulut, Olgun/Arslan Öncü, Gülay/Tokuzlu, Lami Bertan: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, 3. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2013.
• Kalabalık, Halil: İnsan Hakları Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2017.
• Keskin, A. Dilşad: Medeni Hukuk Açısından Bizzat Karar Verme Hakkı (Selbstbestimmungsrecht), Birinci Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 5. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.
• Kılıçoğlu, Ahmet M.: Aile Hukuku, 3. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2017, (Kılıçoğlu, Aile).
• Kılıçoğlu, Ahmet M.: Medeni Hukuk Temel Kavramlar Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2016, (Kılıçoğlu, Kişiler).
• Konanç, Esin: Türk Hukukunda Çocuğun Korunması, Ankara 1989.
• Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 20. Bası, Cilt-2, Vedat Kitabevi, İstanbul 2022.
• Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Bacaksız, Pınar: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2019.
• Özcan Büyüktanır, Burcu G.: Çocuğun Kişilik Hakkı ve Çocuğun Kişilik Hakkının Hukuka Aykırı Fiillere Karşı Korunması, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• Özdemir, Hayrunnisa/Ruhi, Ahmet Cemal: Çocuk Hukuku, 4. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2021.
• Özer, Hatice Duygu/Alpsoy, Fatma Nazlıcan: “Çocuk İşçiliğinin Yeni Görünümü: Kidfluencer”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, Yıl: 2024, s. 241-277.
• Öztürk, Şerife: “Facebook’ta Çocuklarının Fotoğraflarını Yayınlayan Ebeveynler ve Çocuklarının Kişilik Hakları”, Yeni Medya Çalışmaları III. Ulusal Kongre İfade Özgürlüğü, s. 265-278.
• Serozan, Rona: Çocuk Hukuku, 2. Basıdan Tıpkı Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2017.
• Serozan, Rona/Engin, B. İlkay/Atamer, Yeşim M.: Serozan Medeni Hukuk Genel Bölüm Kişiler Hukuku, 9. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2022.
• Shmueli, Benjamin/Blecher-Prigat, Ayelet: “Privacy For Children”, Columbia Human Rights Law Review, Volume: 42, Year: 2011, pp. 759-95.
• Soyaslan, Doğan: Ceza Hukuku Özel Hükümler, 12. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2018.
• Steinberg, Stacey B.: “Sharenting: Children’s Privacy in the Age of Social Media”, Emory Law Journal, Volume: 66, Issue: 4, Year: 2017, pp. 839-884.
• Staudingers, J. Von (Erläutert von: Coester, Michael/Frank, Rainer/Göppinger, Horst): Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Dr. Arthur L. Sellier & Co. - Walter de Gruyter & Co.,, 12. Auflage, Berlin 1992.
• Suntekin, Ceren: Medyada Çocuk Hakları, https://www.sivilsayfalar.org/wp-content/uploads/2022/01/Medyada-Cocuk-Haklari.pdf (Erişim Tarihi: 22.06.2024).
• Şengöz, Çağrı: “Çocuğun Kişilik Hakkının Korunması”, Prof. Dr. Ali Naim İnan Anısına Çocuk Hukuku Armağanı, (Editör: Doç. Dr. Yıldız Abik, Editör Yardımcısı: Arş. Gör. Seher Bağaç İçen), Filiz Kitabevi, İstanbul 2022, s. 69-102.
• Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Halûk/Altop, Atilla: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Filiz Yayınevi, İstanbul 1993.
• Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz/Önok, Rifat Murat: İnsan Hakları El kitabı, 10. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• Teziç, Erdoğan: Anayasa Hukuku, Tıpkı 25. Bası, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
• Turgut, Cemile: “Dijital Medya ve Haberlerdeki ‘Mağdur Çocuklar’ Üzerine Bir Değerlendirme”, https://hukukbulteni.khas.edu.tr/bulten/53 (Erişim Tarihi: 22.06.2024).
• Türk, Gül Dilek/Bayrakcı, Serkan, “Sosyal Medya ve Toplumda Değişen Estetik İşlem Yaptırma Algısı”, Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 39, Yıl: 2019, s. 118-135.
• von Tuhr, Andreas: (Çeviren: Cevat Edege) Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, Cilt: 1-2, Yargıtay Yayını No:15, Olgaç Matbaası, Ankara 1983.
• Yavuz, Can: “Sosyal Medya Ebeveynliği ve Çocukların Unutulma Hakkı”, İzmir Barosu Dergisi, Yıl: 85 (Ocak 2020), Sayı: 1, s. 15-51.
• Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/Özen, Burak: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, İkinci Cilt, 11. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2022.
• Zevkliler, Aydın/Gökyayla, K. Emre: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 21. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2021.
• Elektronik Kaynaklar
• AA haber ajansının 11.03.2021 tarihli haberi, https://www.aa.com.tr/tr/saglik/sosyal-medyadaki-guzellik-algisi-psikolojik-sorunlara-neden-olabiliyor/2172216 (Erişim Tarihi: 31.12.2023).
• https://www.aile.gov.tr/haberler/aileler-icin-cocuklari-dijital-tehlikelerden-koruma-rehberi/ (Erişim Tarihi: 23.06.2024).
• https://www.bbc.com/turkce/articles/c97m2n4y079o 25 Ekim 2023 tarihli haber (Erişim Tarihi: 29.10.2023).
• https://www.cbsnews.com/news/child-digitally-kidnapped-by-man-posing-as-father/ (Erişim Tarihi: 23.06.2024).
• https://www.confeuconstco.org/reports/rep-xiv/report_Turkey_tu.pdf (Erişim Tarihi: 27.06.2024).
• https://www.csmonitor.com/USA/Justice/2023/0515/Kidfluencers-are-on-the-rise.-But-who-is-cashing-in 15 Mayıs 2023 tarihli haber (Erişim Tarihi: 30.12.2023).
• https://www.cumhuriyet.com.tr/dunya/bir-pedofilinin-evinde-12-binden-fazla-uygunsuz-cocuk-goruntusu-ortaya-cikti-2023394 20 Ocak 2023 tarihli haber (Erişim Tarihi: 29.10.2023).
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407 (Erişim Tarihi: 31.12.2023).
• https://www.ecfr.gov/current/title-16/chapter-I/subchapter-C/part-312 (Erişim Tarihi: 30.12.2023).
• https://www.hurriyet.com.tr/dunya/avusturyada-ilginc-dava-ailesini-facebook-fotograflari-yuzunden-mahkemeye-verdi-40223889 15 Eylül 2016 tarihli haber (Erişim Tarihi: 1.1.2024).
• https://imdat.org/media/raporlar/COCUK_ISTISMARINA_YONELIK_RAPOR.pdf (Erişim Tarihi: 10.01.2024). https://karararama.yargitay.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 07.07.2024).
• https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1833.pdf (Erişim Tarihi: 30.06.2024).
• https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Dosyalar/Kararlar/KararPDF/2014-74-nrm.pdf (Erişim Tarihi: 10.6.2024).
• https://www.ntv.com.tr/turkiye/blogger-anne-mahkemede-cocuklarini-kaybetti,qS8Pj79Zc0SNNhjagnJu8A (Erişim Tarihi: 05.07.2024)
• https://www.nytimes.com/2019/09/04/technology/google-youtube-fine-ftc.html (Erişim Tarihi: 22.06.2024), (Çev: Koral, İlayda: “Büyük Medya Şirketlerinin Yeni Suç Dosyası: Çocuk Mahremiyeti”,öhttps://dijitalmedyavecocuk.bilgi.edu.tr/2020/02/26/buyuk-medya-sirketlerinin-yeni-suc-dosyasi-cocuk-mahremiyeti/ (Erişim Tarihi: 22.06.2024).
• https://www.refworld.org/legal/general/hrc/2004/en/52451 (Erişim Tarihi: 7.06.2024).
• https://sputniknews.com.tr/20230307/fransada-ebeveynlere-cocuklarin-fotografini-paylasma-yasagi-geliyor-1067934765.html 07.03.2023 tarihli haber (Erişim tarihi: 30.12.2023).
• https://www.trthaber.com/haber/cocuk/cocuklarin-internetteki-istismar-goruntulerinin-paylasimi-yuzde-1800-artti-798895.html (Erişim Tarihi: 29.10.2023).
• https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/medya-ve-cesitlilik-kilavuzu.html (Erişim Tarihi: 30.06.2024).
• https://www.youtube.com/watch?v=F4WZ_k0vUDM (Erişim Tarihi: 29.10.2023).
• 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununun Amacı ve Kapsamı, https://kvkk.gov.tr/SharedFolderServer/CMSFiles/8e9b520e-0581-4cfb-8535-f6d6fc2b8206.pdf (Erişim Tarihi: 10.03.2024).
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve Uygulaması, https://kvkk.gov.tr/yayinlar/K%C4%B0%C5%9E%C4%B0SEL%20VER%C4%B0LER%C4%B0N%20KORUNMASI%20KANUNU%20VE%20UYGULAMASI.pdf (Erişim Tarihi: 10.03.2024).
• Örneklerle Kişisel Verilerin Korunması, KVKK Yayınları No: 29, Haziran 2019 Ankara. https://kvkk.gov.tr/SharedFolderServer/CMSFiles/a23bfe08-9b3a-4c2f-8a97-a259dcc0e667.PDF (Erişim Tarihi: 10.03.2024)