Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 1697 - 1756, 27.11.2025
https://doi.org/10.33717/deuhfd.1755639

Öz

Kaynakça

  • Abanoz Öztürk, Buket/Aksakal, Umur/Hepvar, Metehan: Yapay Zekâ ve Ceza Hukuku Uygulama Kitabı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2024.
  • Abbott, Ryan/Sarch, Alex: “Punishing Artificial Intelligence: Legal Fiction or Science Fiction”, UC Davis Law Review, Cilt 53, Sayı 1, 2019, s. 323-384.
  • Akbulut, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2025.
  • Aksoy Retornaz, Eylem: “Otonom Araçlar ve Ceza Hukuku”, Gelişen Teknolojiler ve Hukuk II: Yapay Zeka, (Ed., E. Eylem Aksoy Retornaz / Osman Gazi Güçlütürk), 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2021, s. 332-345.
  • Ateş, Hüseyin/Tırtır, Mustafa: “An Evaluation of the Uber’s Autonomous Car Crash in the Scope of Turkish Criminal Law”, Adalet Dergisi, Sayı 66, Yıl 2021, s. 315-332.
  • Barisic, Ankica/Sigrist, Pierre/Oliver, Sylvian/Sciarra, Aurélien/ Winckler, Marco: “Driver Model for Take-Over-Request in Autonomous Vehicles” UMAP '23 Adjunct: Adjunct Proceedings of the 31st ACM Conference on User Modeling, Adaptation and Personalization, 2023, https://doi.org/10.1145/3563359.3596994, s. 317-324.
  • Beck, Susanne: “Intelligent agents and criminal law—Negligence, diffusion of liability and electronic personhood”, Robotics and Autonomous Systems, Cilt 86, 2016, (Intelligent agents), s. 138-143.
  • Beck, Susanne: “Selbstfahrende Kraftfahrzeuge – aktuelle Probleme der (strafrechtlichen) Fahrlässigkeitshaftung”, Autonomes Fahren, (Ed. Oppermann, Bernd H. /Stender-Vorwachs, Jutta), 2. Baskı, Verlag C. H. Beck, 2020, s. 439-454, (Fahrlässigkeitshaftung).
  • Buck-Heeb, Petra/ Dieckmann, Andreas: “Die Fahrerhaftung nach § 18 I StVG bei (teil-) automatisiertem Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2019, s. 113-119.
  • Bundesministerium für Digitales und Verkehr, “Die Zukunft fährt autonom”, 2024, https://www.bmv.de/SharedDocs/DE/Publikationen/DG/die-zukunft-faehrt-autonom.html, (E.T. 26.09.2025).
  • Burmann, Micheal/Heß, Rainer/Hühnermann, Katrin/Jahnke, Jürgen: Straßenverkehrsrecht, Verlag C.H. Beck, 28. Baskı, 2024.
  • Cornelius, Kai: “Künstliche Intelligenz, Compliance und sanktionsrechtliche Verantwortlichkeit”, Zeitschrift für Internationale Strafrechtsdogmatik, Sayı 2, 2020, s. 51-64.
  • Cramer, Theresa: Strafrechtsdogmatische Auflösung dilemmatischer Situationen beim autonomen Fahren, Nomos Verlag, 2022.
  • Çekin, Mesut Serdar: “Otonom Araçlar ve Hukuki Sorumluluk”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt 9, Sayı 33, Yıl 2018, s. 283-345.
  • Danley, John R.: “Polishing up the Pinto: Legal Liability, Moral Blame, and Risk, Business Ethics Quarterly”, Cilt. 15, Sayı 2, April 2005, s. 205-236.
  • Demirbaş, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, Ankara 2023.
  • Demirel, Muhammed: “Otonom Araçlarla Gerçekleşen Kazalarda Araç Sürücülerinin ve Üreticilerinin Ceza Sorumluluğu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 32 Sayı 3, s. 1231–1295.
  • Demirkol, Neslihan: Otonom Kara Araçları ve Cezai Sorumluluk, Seçin Yayıncılık, Ankara 2024.
  • Doğan, Koray/Meraklı, Serkan: Trafik Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, Ankara 2024.
  • Doğan, Koray: “Sürücüsüz Araçlar, Robotik Cerrahi, Endüstriyel Robotlar ve Cezai Sorumluluk”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı Durmuş Tezcan’a Armağan, Yıl 2019, s. 3219-3251.
  • Dülger, Murat Volkan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara, 2023.
  • Eckel, Philipp: “Die Nutzung von Mobiltelefonen beim hoch- und vollautomatisierten Fahren Zur Anwendung von § 23 I a StVO”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 7, 2019, s. 336-338.
  • Eriksson, Alexander/Stanton, Neville A.: “Takeover Time in Highly Automated Vehicles: Noncritical Transitions to and From Manual Control”, Human Factors: The Journal of the Human Factors and Ergonomics Society, Cilt 59, Sayı 4, 2017, s. 689-705.
  • Filippo, Santoni de Sio/Giulio, Mecacci: “Four Responsibility Gaps with Artificial Intelligence: Why they Matter and How to Address them” Philosophy & Technology, 2021, Cilt 34, s. 1057–1084.
  • Galvani, Marco: “History and Future of Driver Assistance”, IEEE Instrumentation & Measurement Magazine, Cilt 22, Sayı 1, 2019, s. 11-16.
  • Giannini, Alice/Kwik, Jonathan: "Negligence Failures and Negligence Fixes. A Comparative Analysis of Criminal Regulation of AI and Autonomous Vehicles", Criminal Law Forum, Cilt 34, 2023, s. 43–85.
  • Gless, Sabine/Di, Xuan/Silverman, Emily: "Ca(r)veat Emptor: Crowdsourcing Data to Challenge the Testimony of in-Car Technology" JURIMETRICS, Cilt 62, Sayı 3, 2022, s. 285-302.
  • Gless, Sabine/Ligeti, Katalin: “Regulating driving automation in the European Union – criminal liability on the road ahead?”, New Journal of European Criminal Law, Cilt 15, Sayı 1, s. 33-57.
  • Gless, Sabine/Weigend, Thomas: “Intelligente Agenten und das Strafrecht”, Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, Cilt 126, Sayı 3, 2014, s. 561-591.
  • Gless, Sabine/Wohlers Wolfgang: “Strafrechtliche Verantwortlichkeit für «smarte» Produkte am Beispiel der Fahrautomatisierung”, ZStrR, Sayı 137, 2019, s. 366-399.
  • Gless, Sabine: “Mein Auto fuhr zu schnell, nicht ich! – Strafrechtliche Verantwortung für hochautomatisiertes Fahren”, Intelligente Agenten und das Recht, (Ed. Sabine Gless/ Kurt Seelmann), Nomos Verlag, 2016, s. 225-251, (Mein Auto).
  • Gless, Sabine: “Strafrechtliche Aspekte der Fahrautomatisierung (Beispiel Parkassistenz) Wird der Mensch zur Knautschzone für das Auto?”, Jahrbuch zum Strassenverkehrsrecht, 2022, s. 337-358, (Beispiel Parkassistenz).
  • Gless, Sabine: “Strafrechtliche Produkthaftung”, Recht Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis, 2013, Cilt 31, Sayı 2, s. 54-64, (Strafrechtliche Produkthaftung).
  • Greger, Reinhard: “Haftungsfragen beim automatisierten Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 1, 2018, s. 1-5.
  • Grundmann, Stefann: “BGB § 276 Verantwortlichkeit des Schuldners”, MüKoBGB, (Ed. Wolfgang Krüger), Verlag C. H. BECK, 9. Baskı, 2022 München, Rn. 138-148.
  • Haupt, Tino: “Auf dem Weg zum autonomen Fahren Der Entwurf eines Gesetzes zum autonomen Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 4, 2021, s. 172-177, (Autonomen Fahren).
  • Haupt, Tino: “Die Verordnung zum Gesetz zum autonomen Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 4, 2022, s. 166-169, (Verordnung).
  • Heinrich, Bernd: Otonom Araç Sürmekte Olası Cezalandırılabilirlik Riskleri, (Çev. Yener Ünver), Rechtsbrücke/Hukuk Köprüsü Dergisi, Sayı 16, Haziran 2019, s. 23-35.
  • Hilgendorf, Eric: “Automated Driving and the Law”, Robotics, Autonomics, and the Law, (Ed. Eric Hilgendorf/Uwe Seidel), Nomos Yayınevi, 1. Baskı, 2017, s. 171-194, (Robotics).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren als Herausforderung für Ethik und Rechtswissenschaft”, Handbuch Maschinenethik, Oliver Bendel (Editör), Springer, 2019, s. 355-372, (Herausforderung).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren und Recht – ein Überblick”, Juristische Arbeitsblätter, Sayı 11, 2018, s. 801-807, (Überblick).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren und Recht”, 53. Deutscher Verkehrsgerichtstag, Luchterhand Verlag, Köln 2015, s. 55–72, (Recht).
  • Hilgendorf, Eric: “Dilemma-Probleme beim automatisierten Fahren”, ZSTW, Cilt 130, Sayı 3, 2018, s. 674–703, (Dilemma).
  • Hilgendorf, Eric: “Straßenverkehrsrecht der Zukunft”, Juristen Zeitung, Sayı 9, 2021, s. 444-454, (Straßenverkehrsrecht).
  • Hinze, Jonathan: Haftungsrisiken des automatisierten und autonomen Fahrens, Fachmedien Recht und Wirtschaft Verlag, Frankfurt 2021.
  • Hoeren, Thomas /Sieber, Ulrich /Holznagel, Bernd: Handbuch Multimedia-Recht, Verlag C. H. Beck, 62. Baskı, 2024.
  • Hohenleitner, Ferdinand: Die strafrechtliche Verantwortung der Hersteller automatisierter und autonomer Fahrzeuge, Duncker & Humblot, Berlin 2024.
  • Kabak Yüce, Emine/Demiral, Mustafa Uğur: “Criminal Law Aspects of Triage in Times of Covid-19 Pandemic”, Human Rights in the Regime Covid-19, (Ed. Salvo Andò, Refik Korkusuz, Paola Todini), eCampus University Press, İtalya 2021, s. 319-335.
  • Kapoor, Arun: Produkthaftungsgesetz Kommentar, (Ed. Arun Kapoor), C. H. Beck Verlag, 2023.
  • Karaaslan, Reşit: Şirket Yöneticilerinin Ceza Sorumlulukları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2024.
  • Kelep Pekmez, Tuğba: “Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezaî Sorumluluk: Türk Hukuku Bakımından Genel Bir Değerlendirme”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, Yıl 2015, s. 173-196.
  • Klink-Straub, Judith/Keber, Tobias: “Aktuelle Gesetzeslage zum automatisierten Fahren – eine Rechtsvergleichung”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Cilt 33, Sayı 3, 2020, s. 113-119.
  • Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, Ankara 2025. Kuhlen, Lothar: “Sorgfaltspflichten beim Inverkehrbringen autonomer Fahrzeuge”, Schweizerische Zeitschrift für Strafrecht, Cilt 4, Yıl, 2019, s. 353-365.
  • Lenz, Tobias: “Die strafrechtliche Produktverantwortung als Damokles-Schwert für die Geschäftsleitung”, Produkthaftung, (Ed. Tobias Lenz), C. H. Beck Verlag, Nördlingen 2022, s. 3-45.
  • Linja, Anne/Mamun, Tauseef Ibne/Mueller, Shane T: "When Self-Driving Fails: Evaluating Social Media Posts Regarding Problems and Misconceptions about Tesla’s FSD Mode", Multimodal Technologies and Interaction, Cilt 6, Sayı 10, s. 1-17.
  • Liu Peng/Yang Run/Xu Zhigang: “How Safe Is Safe Enough for Self-Driving Vehicles?”, Risk Analysis, Cilt 39, Sayı 2, 2019, s. 315, 325.
  • Lutz, Lennart S.: “Autonome Fahrzeuge als rechtliche Herausforderung”, Neue Juristische Wochenschrift, Sayı 3, 2015, s. 119-124, (Autonome).
  • Lutz, Lennart S.: “Neue Vorschriften für das automatisierte und autonome Fahren – ein Überblick”, Deutsches Autorecht, Sayı 4, 2021, s. 182-185, (Neue Vorschriften).
  • M. Atamer, Yeşim/Kurtulan Güner, Gökçe: “Ürün Güvenliği Ve Teknik Düzenlemeler Kanunu İle İmalatçının Sorumluluğu Konusu Türk Hukuku Açısından Çözülmüş Müdür?”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 70, Sayı 2, Yıl 2021, s. 543-588.
  • Meraklı, Serkan: Şirket Faaliyetleri Kapsamında İşlenen Suçlarda Şirket Yetkililerinin Ceza Hukuku Sorumluluğunun Esasları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2024.
  • Nehm, Kay: “Autonomes Fahren – Bremsen Ethik und Recht den Fortschritt aus”, Juristenzeitung, Cilt 73, Sayı 8, 2018, s. 398-402.
  • Nissenbaum, Helen: “Accountability in a Computerized Society”, Science and Engineering Ethics, Cilt 2, 1996, s. 25-42.
  • Özbek, Ceren/Özbek, Veli Özer: “Yapay Zekânın Dâhil Olduğu Suçlar Bakımından Ceza Hukuku Sorumluluğunun Belirlenmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 14, Sayı 41, Aralık 2019, s. 603-622.
  • Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Meraklı, Serkan/Bacaksız, Pınar/Başbüyük, İsa: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, Ankara, 2023.
  • Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 19 Baskı, Ankara, 2023.
  • Özkan, Salih: Ceza Hukukunda Sürüş Otomasyon Sistemi İkilemleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2024.
  • Öztürk, Bahri/Erdem, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 25. Baskı, Ankara 2025.
  • Paret Dominique/Rebaine Hassina: Autonomous and Connected Vehicles: Network Architectures from Legacy Networks to Automotive Ethernet, (Çev. Benjamin A. Engel), Wiley Publishing, 2022.
  • Pekmez, Cüneyt: “Alman Karayolları Trafik Kanunu’nda 20 Haziran 2017’de Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde Türk/ İsviçre Hukuku’nda Araçların Otonomlaştırılmasının İşletenin Sorumluluğuna Etkisi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, Cilt 77, Sayı 1, s. 153-184.
  • Roxin, Claus/Greco, Luís: Strafrecht Allgemeiner Teil Band 1, 5. Baskı, Verlag C. H. Beck, 2020.
  • Sachoulidou, Athina: “AI Systems and Criminal Liability”, Oslo Law Review, Cilt 11, Sayı 1, 2024, s. 1-10.
  • Sander, Günther M./Hollering, Jörg: "Strafrechtliche Verantwortlichkeit im Zusammenhang mit automatisiertem Fahren", NStZ, Sayı 4, 2017, s. 193-206.
  • Schirmer, Jan-Erik: “Augen auf beim automatisierten Fahren! Die StVG-Novelle ist ein Montagsstück” Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 6, 2017, s. 253-257.
  • Schmidt, Dominik/Schäfer, Christian: "Es ist schuld?! – Strafrechtliche Verantwortlichkeit beim Einsatz autonomer Systeme im Rahmen unternehmerischer Tätigkeiten" NZWiSt, Sayı 11, 2021, s. 413-420.
  • Schulz, Thomas: “Sicherheit im Straßenverkehr und autonomes Fahren” Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 12, 2017, s. 548-553.
  • Schuster, Frank Peter: "Strafrechtliche Verantwortlichkeit der Hersteller beim automatisierten Fahren", Deutsches Autorecht, Sayı 1, 2019, s. 6-11, (Hersteller).
  • Schuster, Frank Peter: “StGB § 15 Vorsätzliches und fahrlässiges Handeln”, Tübinger Kommentar Strafgesetzbuch, (Ed. Jörg Eisele), 31. Baskı, C.H. Beck Verlag, Münih 2025, (StGB § 15).
  • Seufert, Julia: “Wer fährt – Mensch oder Maschine?”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, 2022, s. 319-329.
  • Simmler, Monika/Markwalder, Nora: "Roboter in der Verantwortung? – Zur Neuauflage der Debatte um den funktionalen Schuldbegriff" Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, Cilt 129, Sayı 1, 2017, s. 20-47.
  • Simmler, Monika: “Automation”, Elgar Encyclopedia of Crime and Criminal Justice, (Ed. Pedro Caeiro, Sabine Gless, Valsamis Mitsilegas, Miguel João Costa, Janneke de Snaijer, Georgia Theodorakakou), Edward Elgar Publishing, 2024, s. 192-204, (Automation).
  • Simmler, Monika: “Responsibility Gap or Responsibility Shift? The Attribution of Criminal Responsibility in Human–Machine Interaction”, Information, Communication & Society, Cilt 27, Sayı 6, 2023, s. 1142-1162, (Responsibility).
  • Staub, Carsten: “Strafrechtliche Fragen zum Automatisierten Fahren der Hersteller als strafrechtlicher Verantwortlicher der Zukunft? – Umfang der Sorgfaltspflicht – Datenschutz versus Aufklärungspflicht”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 8, 2019, s. 392-398.
  • Steege, Hans: “Gesetzesentwurf zum autonomen Fahren (Level 4)”, Straßenverkehrsrecht, Sayı 4, 2021, s. 128-136.
  • Steinert, Philippt: “Automatisiertes Fahren (Strafrechtliche Fragen)”, Straßenverkehrsrecht, Yıl 2019, Sayı 1, s. 5-7.
  • Stöber, Michael/Möller, Annelie/Willmer, Dominik: “Das Gesetz zum autonomen Fahren und seine Auswirkungen auf die zivilrechtliche Haftung im Straßenverkehr”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2024, s. 117-124.
  • Şahin, Asena Damla, “Otonom Araçların Hukuki Sorumluluğunun Türk ve Alman Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi”, Suç ve Ceza, Cilt 13, Sayı 4, Yıl 2020, s. 977-1026.
  • Tavallaey Shiva Sander/Ganz, Christopher: “Automation to Autonomy”, 2019 24th IEEE International Conference on Emerging Technologies and Factory Automation (ETFA), Zaragoza, Spain, 2019, s. 31-34.
  • Thompson, Dennis F.: "Moral Responsibility of Public Officials: The Problem of Many Hands, The American Political Science Review", Cilt. 74, Sayı 4, 1980, s. 905-916.
  • Ünver, Yener: Ceza Hukukunda İzin Verilen Risk, 1. Baskı, Beta Basım, İstanbul 1998.
  • Valerius, Brian: “Sorgfaltspflichten beim autonomen Fahren”, Autonome Systeme und neue Mobilität, (Editör Eric Hilgendorf), Nomos Yayınevi, 2017, s 9-23.
  • von Bodungen, Benjamin/Hoffmann, Martin: “Hoch- und vollautomatisiertes Fahren ante portas – Auswirkungen des 8. StVG-Änderungsgesetzes auf die Herstellerhaftung”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2018, s. 97-102.
  • Wagner, Bernd/Goeble, Thilo: “Freie Fahrt für das Auto der Zukunft?”, Zeitschrift für Datenschutz, 2017, s. 263-269.
  • Wagner, Gerhard: “Produkthaftung für autonome Fahrzeuge – die zweite Spur der Straßenverkehrshaftung”, Neue Juristische Wochenschrift, Sayı 19, 2023, s. 1313-1319.
  • Weigend, Thomas: “Forms of Robot Liability Criminal Robots and Corporate Criminal Responsibility”, Human–Robot Legal Blame, Procedure and Criminal Law in Law and Its Narratives Interaction, (Ed. Sabine Gless/Helena Whalen-Bridge), Cambridge University Press, 2024, s. 73-86.
  • Wigger, Dominika: Automatisiertes Fahren und strafrechtliche Verantwortlichkeit wegen Fahrlässigkeit, 1. Baskı, Nomos Verlag, 2020.
  • Yazıcılar, Tarık T.: Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezai Sorumluluk, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
  • Yetim, Servet: “Sürücüsüz Araçlar ve Getirdiği / Getireceği Hukuki Sorunlar”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, Yıl 2016, s. 126-184.

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 1697 - 1756, 27.11.2025
https://doi.org/10.33717/deuhfd.1755639

Öz

Kaynakça

  • Abanoz Öztürk, Buket/Aksakal, Umur/Hepvar, Metehan: Yapay Zekâ ve Ceza Hukuku Uygulama Kitabı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2024.
  • Abbott, Ryan/Sarch, Alex: “Punishing Artificial Intelligence: Legal Fiction or Science Fiction”, UC Davis Law Review, Cilt 53, Sayı 1, 2019, s. 323-384.
  • Akbulut, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2025.
  • Aksoy Retornaz, Eylem: “Otonom Araçlar ve Ceza Hukuku”, Gelişen Teknolojiler ve Hukuk II: Yapay Zeka, (Ed., E. Eylem Aksoy Retornaz / Osman Gazi Güçlütürk), 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2021, s. 332-345.
  • Ateş, Hüseyin/Tırtır, Mustafa: “An Evaluation of the Uber’s Autonomous Car Crash in the Scope of Turkish Criminal Law”, Adalet Dergisi, Sayı 66, Yıl 2021, s. 315-332.
  • Barisic, Ankica/Sigrist, Pierre/Oliver, Sylvian/Sciarra, Aurélien/ Winckler, Marco: “Driver Model for Take-Over-Request in Autonomous Vehicles” UMAP '23 Adjunct: Adjunct Proceedings of the 31st ACM Conference on User Modeling, Adaptation and Personalization, 2023, https://doi.org/10.1145/3563359.3596994, s. 317-324.
  • Beck, Susanne: “Intelligent agents and criminal law—Negligence, diffusion of liability and electronic personhood”, Robotics and Autonomous Systems, Cilt 86, 2016, (Intelligent agents), s. 138-143.
  • Beck, Susanne: “Selbstfahrende Kraftfahrzeuge – aktuelle Probleme der (strafrechtlichen) Fahrlässigkeitshaftung”, Autonomes Fahren, (Ed. Oppermann, Bernd H. /Stender-Vorwachs, Jutta), 2. Baskı, Verlag C. H. Beck, 2020, s. 439-454, (Fahrlässigkeitshaftung).
  • Buck-Heeb, Petra/ Dieckmann, Andreas: “Die Fahrerhaftung nach § 18 I StVG bei (teil-) automatisiertem Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2019, s. 113-119.
  • Bundesministerium für Digitales und Verkehr, “Die Zukunft fährt autonom”, 2024, https://www.bmv.de/SharedDocs/DE/Publikationen/DG/die-zukunft-faehrt-autonom.html, (E.T. 26.09.2025).
  • Burmann, Micheal/Heß, Rainer/Hühnermann, Katrin/Jahnke, Jürgen: Straßenverkehrsrecht, Verlag C.H. Beck, 28. Baskı, 2024.
  • Cornelius, Kai: “Künstliche Intelligenz, Compliance und sanktionsrechtliche Verantwortlichkeit”, Zeitschrift für Internationale Strafrechtsdogmatik, Sayı 2, 2020, s. 51-64.
  • Cramer, Theresa: Strafrechtsdogmatische Auflösung dilemmatischer Situationen beim autonomen Fahren, Nomos Verlag, 2022.
  • Çekin, Mesut Serdar: “Otonom Araçlar ve Hukuki Sorumluluk”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt 9, Sayı 33, Yıl 2018, s. 283-345.
  • Danley, John R.: “Polishing up the Pinto: Legal Liability, Moral Blame, and Risk, Business Ethics Quarterly”, Cilt. 15, Sayı 2, April 2005, s. 205-236.
  • Demirbaş, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, Ankara 2023.
  • Demirel, Muhammed: “Otonom Araçlarla Gerçekleşen Kazalarda Araç Sürücülerinin ve Üreticilerinin Ceza Sorumluluğu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 32 Sayı 3, s. 1231–1295.
  • Demirkol, Neslihan: Otonom Kara Araçları ve Cezai Sorumluluk, Seçin Yayıncılık, Ankara 2024.
  • Doğan, Koray/Meraklı, Serkan: Trafik Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, Ankara 2024.
  • Doğan, Koray: “Sürücüsüz Araçlar, Robotik Cerrahi, Endüstriyel Robotlar ve Cezai Sorumluluk”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı Durmuş Tezcan’a Armağan, Yıl 2019, s. 3219-3251.
  • Dülger, Murat Volkan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara, 2023.
  • Eckel, Philipp: “Die Nutzung von Mobiltelefonen beim hoch- und vollautomatisierten Fahren Zur Anwendung von § 23 I a StVO”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 7, 2019, s. 336-338.
  • Eriksson, Alexander/Stanton, Neville A.: “Takeover Time in Highly Automated Vehicles: Noncritical Transitions to and From Manual Control”, Human Factors: The Journal of the Human Factors and Ergonomics Society, Cilt 59, Sayı 4, 2017, s. 689-705.
  • Filippo, Santoni de Sio/Giulio, Mecacci: “Four Responsibility Gaps with Artificial Intelligence: Why they Matter and How to Address them” Philosophy & Technology, 2021, Cilt 34, s. 1057–1084.
  • Galvani, Marco: “History and Future of Driver Assistance”, IEEE Instrumentation & Measurement Magazine, Cilt 22, Sayı 1, 2019, s. 11-16.
  • Giannini, Alice/Kwik, Jonathan: "Negligence Failures and Negligence Fixes. A Comparative Analysis of Criminal Regulation of AI and Autonomous Vehicles", Criminal Law Forum, Cilt 34, 2023, s. 43–85.
  • Gless, Sabine/Di, Xuan/Silverman, Emily: "Ca(r)veat Emptor: Crowdsourcing Data to Challenge the Testimony of in-Car Technology" JURIMETRICS, Cilt 62, Sayı 3, 2022, s. 285-302.
  • Gless, Sabine/Ligeti, Katalin: “Regulating driving automation in the European Union – criminal liability on the road ahead?”, New Journal of European Criminal Law, Cilt 15, Sayı 1, s. 33-57.
  • Gless, Sabine/Weigend, Thomas: “Intelligente Agenten und das Strafrecht”, Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, Cilt 126, Sayı 3, 2014, s. 561-591.
  • Gless, Sabine/Wohlers Wolfgang: “Strafrechtliche Verantwortlichkeit für «smarte» Produkte am Beispiel der Fahrautomatisierung”, ZStrR, Sayı 137, 2019, s. 366-399.
  • Gless, Sabine: “Mein Auto fuhr zu schnell, nicht ich! – Strafrechtliche Verantwortung für hochautomatisiertes Fahren”, Intelligente Agenten und das Recht, (Ed. Sabine Gless/ Kurt Seelmann), Nomos Verlag, 2016, s. 225-251, (Mein Auto).
  • Gless, Sabine: “Strafrechtliche Aspekte der Fahrautomatisierung (Beispiel Parkassistenz) Wird der Mensch zur Knautschzone für das Auto?”, Jahrbuch zum Strassenverkehrsrecht, 2022, s. 337-358, (Beispiel Parkassistenz).
  • Gless, Sabine: “Strafrechtliche Produkthaftung”, Recht Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis, 2013, Cilt 31, Sayı 2, s. 54-64, (Strafrechtliche Produkthaftung).
  • Greger, Reinhard: “Haftungsfragen beim automatisierten Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 1, 2018, s. 1-5.
  • Grundmann, Stefann: “BGB § 276 Verantwortlichkeit des Schuldners”, MüKoBGB, (Ed. Wolfgang Krüger), Verlag C. H. BECK, 9. Baskı, 2022 München, Rn. 138-148.
  • Haupt, Tino: “Auf dem Weg zum autonomen Fahren Der Entwurf eines Gesetzes zum autonomen Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 4, 2021, s. 172-177, (Autonomen Fahren).
  • Haupt, Tino: “Die Verordnung zum Gesetz zum autonomen Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 4, 2022, s. 166-169, (Verordnung).
  • Heinrich, Bernd: Otonom Araç Sürmekte Olası Cezalandırılabilirlik Riskleri, (Çev. Yener Ünver), Rechtsbrücke/Hukuk Köprüsü Dergisi, Sayı 16, Haziran 2019, s. 23-35.
  • Hilgendorf, Eric: “Automated Driving and the Law”, Robotics, Autonomics, and the Law, (Ed. Eric Hilgendorf/Uwe Seidel), Nomos Yayınevi, 1. Baskı, 2017, s. 171-194, (Robotics).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren als Herausforderung für Ethik und Rechtswissenschaft”, Handbuch Maschinenethik, Oliver Bendel (Editör), Springer, 2019, s. 355-372, (Herausforderung).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren und Recht – ein Überblick”, Juristische Arbeitsblätter, Sayı 11, 2018, s. 801-807, (Überblick).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren und Recht”, 53. Deutscher Verkehrsgerichtstag, Luchterhand Verlag, Köln 2015, s. 55–72, (Recht).
  • Hilgendorf, Eric: “Dilemma-Probleme beim automatisierten Fahren”, ZSTW, Cilt 130, Sayı 3, 2018, s. 674–703, (Dilemma).
  • Hilgendorf, Eric: “Straßenverkehrsrecht der Zukunft”, Juristen Zeitung, Sayı 9, 2021, s. 444-454, (Straßenverkehrsrecht).
  • Hinze, Jonathan: Haftungsrisiken des automatisierten und autonomen Fahrens, Fachmedien Recht und Wirtschaft Verlag, Frankfurt 2021.
  • Hoeren, Thomas /Sieber, Ulrich /Holznagel, Bernd: Handbuch Multimedia-Recht, Verlag C. H. Beck, 62. Baskı, 2024.
  • Hohenleitner, Ferdinand: Die strafrechtliche Verantwortung der Hersteller automatisierter und autonomer Fahrzeuge, Duncker & Humblot, Berlin 2024.
  • Kabak Yüce, Emine/Demiral, Mustafa Uğur: “Criminal Law Aspects of Triage in Times of Covid-19 Pandemic”, Human Rights in the Regime Covid-19, (Ed. Salvo Andò, Refik Korkusuz, Paola Todini), eCampus University Press, İtalya 2021, s. 319-335.
  • Kapoor, Arun: Produkthaftungsgesetz Kommentar, (Ed. Arun Kapoor), C. H. Beck Verlag, 2023.
  • Karaaslan, Reşit: Şirket Yöneticilerinin Ceza Sorumlulukları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2024.
  • Kelep Pekmez, Tuğba: “Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezaî Sorumluluk: Türk Hukuku Bakımından Genel Bir Değerlendirme”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, Yıl 2015, s. 173-196.
  • Klink-Straub, Judith/Keber, Tobias: “Aktuelle Gesetzeslage zum automatisierten Fahren – eine Rechtsvergleichung”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Cilt 33, Sayı 3, 2020, s. 113-119.
  • Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, Ankara 2025. Kuhlen, Lothar: “Sorgfaltspflichten beim Inverkehrbringen autonomer Fahrzeuge”, Schweizerische Zeitschrift für Strafrecht, Cilt 4, Yıl, 2019, s. 353-365.
  • Lenz, Tobias: “Die strafrechtliche Produktverantwortung als Damokles-Schwert für die Geschäftsleitung”, Produkthaftung, (Ed. Tobias Lenz), C. H. Beck Verlag, Nördlingen 2022, s. 3-45.
  • Linja, Anne/Mamun, Tauseef Ibne/Mueller, Shane T: "When Self-Driving Fails: Evaluating Social Media Posts Regarding Problems and Misconceptions about Tesla’s FSD Mode", Multimodal Technologies and Interaction, Cilt 6, Sayı 10, s. 1-17.
  • Liu Peng/Yang Run/Xu Zhigang: “How Safe Is Safe Enough for Self-Driving Vehicles?”, Risk Analysis, Cilt 39, Sayı 2, 2019, s. 315, 325.
  • Lutz, Lennart S.: “Autonome Fahrzeuge als rechtliche Herausforderung”, Neue Juristische Wochenschrift, Sayı 3, 2015, s. 119-124, (Autonome).
  • Lutz, Lennart S.: “Neue Vorschriften für das automatisierte und autonome Fahren – ein Überblick”, Deutsches Autorecht, Sayı 4, 2021, s. 182-185, (Neue Vorschriften).
  • M. Atamer, Yeşim/Kurtulan Güner, Gökçe: “Ürün Güvenliği Ve Teknik Düzenlemeler Kanunu İle İmalatçının Sorumluluğu Konusu Türk Hukuku Açısından Çözülmüş Müdür?”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 70, Sayı 2, Yıl 2021, s. 543-588.
  • Meraklı, Serkan: Şirket Faaliyetleri Kapsamında İşlenen Suçlarda Şirket Yetkililerinin Ceza Hukuku Sorumluluğunun Esasları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2024.
  • Nehm, Kay: “Autonomes Fahren – Bremsen Ethik und Recht den Fortschritt aus”, Juristenzeitung, Cilt 73, Sayı 8, 2018, s. 398-402.
  • Nissenbaum, Helen: “Accountability in a Computerized Society”, Science and Engineering Ethics, Cilt 2, 1996, s. 25-42.
  • Özbek, Ceren/Özbek, Veli Özer: “Yapay Zekânın Dâhil Olduğu Suçlar Bakımından Ceza Hukuku Sorumluluğunun Belirlenmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 14, Sayı 41, Aralık 2019, s. 603-622.
  • Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Meraklı, Serkan/Bacaksız, Pınar/Başbüyük, İsa: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, Ankara, 2023.
  • Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 19 Baskı, Ankara, 2023.
  • Özkan, Salih: Ceza Hukukunda Sürüş Otomasyon Sistemi İkilemleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2024.
  • Öztürk, Bahri/Erdem, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 25. Baskı, Ankara 2025.
  • Paret Dominique/Rebaine Hassina: Autonomous and Connected Vehicles: Network Architectures from Legacy Networks to Automotive Ethernet, (Çev. Benjamin A. Engel), Wiley Publishing, 2022.
  • Pekmez, Cüneyt: “Alman Karayolları Trafik Kanunu’nda 20 Haziran 2017’de Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde Türk/ İsviçre Hukuku’nda Araçların Otonomlaştırılmasının İşletenin Sorumluluğuna Etkisi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, Cilt 77, Sayı 1, s. 153-184.
  • Roxin, Claus/Greco, Luís: Strafrecht Allgemeiner Teil Band 1, 5. Baskı, Verlag C. H. Beck, 2020.
  • Sachoulidou, Athina: “AI Systems and Criminal Liability”, Oslo Law Review, Cilt 11, Sayı 1, 2024, s. 1-10.
  • Sander, Günther M./Hollering, Jörg: "Strafrechtliche Verantwortlichkeit im Zusammenhang mit automatisiertem Fahren", NStZ, Sayı 4, 2017, s. 193-206.
  • Schirmer, Jan-Erik: “Augen auf beim automatisierten Fahren! Die StVG-Novelle ist ein Montagsstück” Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 6, 2017, s. 253-257.
  • Schmidt, Dominik/Schäfer, Christian: "Es ist schuld?! – Strafrechtliche Verantwortlichkeit beim Einsatz autonomer Systeme im Rahmen unternehmerischer Tätigkeiten" NZWiSt, Sayı 11, 2021, s. 413-420.
  • Schulz, Thomas: “Sicherheit im Straßenverkehr und autonomes Fahren” Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 12, 2017, s. 548-553.
  • Schuster, Frank Peter: "Strafrechtliche Verantwortlichkeit der Hersteller beim automatisierten Fahren", Deutsches Autorecht, Sayı 1, 2019, s. 6-11, (Hersteller).
  • Schuster, Frank Peter: “StGB § 15 Vorsätzliches und fahrlässiges Handeln”, Tübinger Kommentar Strafgesetzbuch, (Ed. Jörg Eisele), 31. Baskı, C.H. Beck Verlag, Münih 2025, (StGB § 15).
  • Seufert, Julia: “Wer fährt – Mensch oder Maschine?”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, 2022, s. 319-329.
  • Simmler, Monika/Markwalder, Nora: "Roboter in der Verantwortung? – Zur Neuauflage der Debatte um den funktionalen Schuldbegriff" Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, Cilt 129, Sayı 1, 2017, s. 20-47.
  • Simmler, Monika: “Automation”, Elgar Encyclopedia of Crime and Criminal Justice, (Ed. Pedro Caeiro, Sabine Gless, Valsamis Mitsilegas, Miguel João Costa, Janneke de Snaijer, Georgia Theodorakakou), Edward Elgar Publishing, 2024, s. 192-204, (Automation).
  • Simmler, Monika: “Responsibility Gap or Responsibility Shift? The Attribution of Criminal Responsibility in Human–Machine Interaction”, Information, Communication & Society, Cilt 27, Sayı 6, 2023, s. 1142-1162, (Responsibility).
  • Staub, Carsten: “Strafrechtliche Fragen zum Automatisierten Fahren der Hersteller als strafrechtlicher Verantwortlicher der Zukunft? – Umfang der Sorgfaltspflicht – Datenschutz versus Aufklärungspflicht”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 8, 2019, s. 392-398.
  • Steege, Hans: “Gesetzesentwurf zum autonomen Fahren (Level 4)”, Straßenverkehrsrecht, Sayı 4, 2021, s. 128-136.
  • Steinert, Philippt: “Automatisiertes Fahren (Strafrechtliche Fragen)”, Straßenverkehrsrecht, Yıl 2019, Sayı 1, s. 5-7.
  • Stöber, Michael/Möller, Annelie/Willmer, Dominik: “Das Gesetz zum autonomen Fahren und seine Auswirkungen auf die zivilrechtliche Haftung im Straßenverkehr”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2024, s. 117-124.
  • Şahin, Asena Damla, “Otonom Araçların Hukuki Sorumluluğunun Türk ve Alman Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi”, Suç ve Ceza, Cilt 13, Sayı 4, Yıl 2020, s. 977-1026.
  • Tavallaey Shiva Sander/Ganz, Christopher: “Automation to Autonomy”, 2019 24th IEEE International Conference on Emerging Technologies and Factory Automation (ETFA), Zaragoza, Spain, 2019, s. 31-34.
  • Thompson, Dennis F.: "Moral Responsibility of Public Officials: The Problem of Many Hands, The American Political Science Review", Cilt. 74, Sayı 4, 1980, s. 905-916.
  • Ünver, Yener: Ceza Hukukunda İzin Verilen Risk, 1. Baskı, Beta Basım, İstanbul 1998.
  • Valerius, Brian: “Sorgfaltspflichten beim autonomen Fahren”, Autonome Systeme und neue Mobilität, (Editör Eric Hilgendorf), Nomos Yayınevi, 2017, s 9-23.
  • von Bodungen, Benjamin/Hoffmann, Martin: “Hoch- und vollautomatisiertes Fahren ante portas – Auswirkungen des 8. StVG-Änderungsgesetzes auf die Herstellerhaftung”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2018, s. 97-102.
  • Wagner, Bernd/Goeble, Thilo: “Freie Fahrt für das Auto der Zukunft?”, Zeitschrift für Datenschutz, 2017, s. 263-269.
  • Wagner, Gerhard: “Produkthaftung für autonome Fahrzeuge – die zweite Spur der Straßenverkehrshaftung”, Neue Juristische Wochenschrift, Sayı 19, 2023, s. 1313-1319.
  • Weigend, Thomas: “Forms of Robot Liability Criminal Robots and Corporate Criminal Responsibility”, Human–Robot Legal Blame, Procedure and Criminal Law in Law and Its Narratives Interaction, (Ed. Sabine Gless/Helena Whalen-Bridge), Cambridge University Press, 2024, s. 73-86.
  • Wigger, Dominika: Automatisiertes Fahren und strafrechtliche Verantwortlichkeit wegen Fahrlässigkeit, 1. Baskı, Nomos Verlag, 2020.
  • Yazıcılar, Tarık T.: Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezai Sorumluluk, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
  • Yetim, Servet: “Sürücüsüz Araçlar ve Getirdiği / Getireceği Hukuki Sorunlar”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, Yıl 2016, s. 126-184.

CRIMINAL LIABILITY ARISING FROM AUTONOMOUS VEHICLE ACCIDENTS IN GERMAN LAW

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 1697 - 1756, 27.11.2025
https://doi.org/10.33717/deuhfd.1755639

Öz

This article addresses the issue of how to determine criminal liability in the event of an accident involving a vehicle equipped with an autonomous driving system while the system is in operation. This first requires the establishment of standards of care (due diligence) for autonomous driving, however there is currently no such regulation in Turkey. The German Highway Traffic Act plays a pioneering role in regulating the use of autonomous vehicles. Given the similarities between our legal systems, it has been deemed preferable to examine the German legal approach to this issue, as it serves as a guide for our country as well. First, we will discuss how autonomous vehicles differ from conventional vehicles, followed by how this affects criminal liability. In our article, the criminal responsibilities of the autonomous vehicle manufacturer, the autonomous vehicle operator, and the autonomous vehicle user will be addressed from a holistic view. The fundamental issue encountered in this regard is the determination of the duty of care obligations of the manufacturer, the user, and the vehicle owner. Doctrine's and jurisprudence’s approach to the matter will be examined.

Kaynakça

  • Abanoz Öztürk, Buket/Aksakal, Umur/Hepvar, Metehan: Yapay Zekâ ve Ceza Hukuku Uygulama Kitabı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2024.
  • Abbott, Ryan/Sarch, Alex: “Punishing Artificial Intelligence: Legal Fiction or Science Fiction”, UC Davis Law Review, Cilt 53, Sayı 1, 2019, s. 323-384.
  • Akbulut, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2025.
  • Aksoy Retornaz, Eylem: “Otonom Araçlar ve Ceza Hukuku”, Gelişen Teknolojiler ve Hukuk II: Yapay Zeka, (Ed., E. Eylem Aksoy Retornaz / Osman Gazi Güçlütürk), 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2021, s. 332-345.
  • Ateş, Hüseyin/Tırtır, Mustafa: “An Evaluation of the Uber’s Autonomous Car Crash in the Scope of Turkish Criminal Law”, Adalet Dergisi, Sayı 66, Yıl 2021, s. 315-332.
  • Barisic, Ankica/Sigrist, Pierre/Oliver, Sylvian/Sciarra, Aurélien/ Winckler, Marco: “Driver Model for Take-Over-Request in Autonomous Vehicles” UMAP '23 Adjunct: Adjunct Proceedings of the 31st ACM Conference on User Modeling, Adaptation and Personalization, 2023, https://doi.org/10.1145/3563359.3596994, s. 317-324.
  • Beck, Susanne: “Intelligent agents and criminal law—Negligence, diffusion of liability and electronic personhood”, Robotics and Autonomous Systems, Cilt 86, 2016, (Intelligent agents), s. 138-143.
  • Beck, Susanne: “Selbstfahrende Kraftfahrzeuge – aktuelle Probleme der (strafrechtlichen) Fahrlässigkeitshaftung”, Autonomes Fahren, (Ed. Oppermann, Bernd H. /Stender-Vorwachs, Jutta), 2. Baskı, Verlag C. H. Beck, 2020, s. 439-454, (Fahrlässigkeitshaftung).
  • Buck-Heeb, Petra/ Dieckmann, Andreas: “Die Fahrerhaftung nach § 18 I StVG bei (teil-) automatisiertem Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2019, s. 113-119.
  • Bundesministerium für Digitales und Verkehr, “Die Zukunft fährt autonom”, 2024, https://www.bmv.de/SharedDocs/DE/Publikationen/DG/die-zukunft-faehrt-autonom.html, (E.T. 26.09.2025).
  • Burmann, Micheal/Heß, Rainer/Hühnermann, Katrin/Jahnke, Jürgen: Straßenverkehrsrecht, Verlag C.H. Beck, 28. Baskı, 2024.
  • Cornelius, Kai: “Künstliche Intelligenz, Compliance und sanktionsrechtliche Verantwortlichkeit”, Zeitschrift für Internationale Strafrechtsdogmatik, Sayı 2, 2020, s. 51-64.
  • Cramer, Theresa: Strafrechtsdogmatische Auflösung dilemmatischer Situationen beim autonomen Fahren, Nomos Verlag, 2022.
  • Çekin, Mesut Serdar: “Otonom Araçlar ve Hukuki Sorumluluk”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt 9, Sayı 33, Yıl 2018, s. 283-345.
  • Danley, John R.: “Polishing up the Pinto: Legal Liability, Moral Blame, and Risk, Business Ethics Quarterly”, Cilt. 15, Sayı 2, April 2005, s. 205-236.
  • Demirbaş, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, Ankara 2023.
  • Demirel, Muhammed: “Otonom Araçlarla Gerçekleşen Kazalarda Araç Sürücülerinin ve Üreticilerinin Ceza Sorumluluğu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 32 Sayı 3, s. 1231–1295.
  • Demirkol, Neslihan: Otonom Kara Araçları ve Cezai Sorumluluk, Seçin Yayıncılık, Ankara 2024.
  • Doğan, Koray/Meraklı, Serkan: Trafik Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, Ankara 2024.
  • Doğan, Koray: “Sürücüsüz Araçlar, Robotik Cerrahi, Endüstriyel Robotlar ve Cezai Sorumluluk”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı Durmuş Tezcan’a Armağan, Yıl 2019, s. 3219-3251.
  • Dülger, Murat Volkan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara, 2023.
  • Eckel, Philipp: “Die Nutzung von Mobiltelefonen beim hoch- und vollautomatisierten Fahren Zur Anwendung von § 23 I a StVO”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 7, 2019, s. 336-338.
  • Eriksson, Alexander/Stanton, Neville A.: “Takeover Time in Highly Automated Vehicles: Noncritical Transitions to and From Manual Control”, Human Factors: The Journal of the Human Factors and Ergonomics Society, Cilt 59, Sayı 4, 2017, s. 689-705.
  • Filippo, Santoni de Sio/Giulio, Mecacci: “Four Responsibility Gaps with Artificial Intelligence: Why they Matter and How to Address them” Philosophy & Technology, 2021, Cilt 34, s. 1057–1084.
  • Galvani, Marco: “History and Future of Driver Assistance”, IEEE Instrumentation & Measurement Magazine, Cilt 22, Sayı 1, 2019, s. 11-16.
  • Giannini, Alice/Kwik, Jonathan: "Negligence Failures and Negligence Fixes. A Comparative Analysis of Criminal Regulation of AI and Autonomous Vehicles", Criminal Law Forum, Cilt 34, 2023, s. 43–85.
  • Gless, Sabine/Di, Xuan/Silverman, Emily: "Ca(r)veat Emptor: Crowdsourcing Data to Challenge the Testimony of in-Car Technology" JURIMETRICS, Cilt 62, Sayı 3, 2022, s. 285-302.
  • Gless, Sabine/Ligeti, Katalin: “Regulating driving automation in the European Union – criminal liability on the road ahead?”, New Journal of European Criminal Law, Cilt 15, Sayı 1, s. 33-57.
  • Gless, Sabine/Weigend, Thomas: “Intelligente Agenten und das Strafrecht”, Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, Cilt 126, Sayı 3, 2014, s. 561-591.
  • Gless, Sabine/Wohlers Wolfgang: “Strafrechtliche Verantwortlichkeit für «smarte» Produkte am Beispiel der Fahrautomatisierung”, ZStrR, Sayı 137, 2019, s. 366-399.
  • Gless, Sabine: “Mein Auto fuhr zu schnell, nicht ich! – Strafrechtliche Verantwortung für hochautomatisiertes Fahren”, Intelligente Agenten und das Recht, (Ed. Sabine Gless/ Kurt Seelmann), Nomos Verlag, 2016, s. 225-251, (Mein Auto).
  • Gless, Sabine: “Strafrechtliche Aspekte der Fahrautomatisierung (Beispiel Parkassistenz) Wird der Mensch zur Knautschzone für das Auto?”, Jahrbuch zum Strassenverkehrsrecht, 2022, s. 337-358, (Beispiel Parkassistenz).
  • Gless, Sabine: “Strafrechtliche Produkthaftung”, Recht Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis, 2013, Cilt 31, Sayı 2, s. 54-64, (Strafrechtliche Produkthaftung).
  • Greger, Reinhard: “Haftungsfragen beim automatisierten Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 1, 2018, s. 1-5.
  • Grundmann, Stefann: “BGB § 276 Verantwortlichkeit des Schuldners”, MüKoBGB, (Ed. Wolfgang Krüger), Verlag C. H. BECK, 9. Baskı, 2022 München, Rn. 138-148.
  • Haupt, Tino: “Auf dem Weg zum autonomen Fahren Der Entwurf eines Gesetzes zum autonomen Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 4, 2021, s. 172-177, (Autonomen Fahren).
  • Haupt, Tino: “Die Verordnung zum Gesetz zum autonomen Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 4, 2022, s. 166-169, (Verordnung).
  • Heinrich, Bernd: Otonom Araç Sürmekte Olası Cezalandırılabilirlik Riskleri, (Çev. Yener Ünver), Rechtsbrücke/Hukuk Köprüsü Dergisi, Sayı 16, Haziran 2019, s. 23-35.
  • Hilgendorf, Eric: “Automated Driving and the Law”, Robotics, Autonomics, and the Law, (Ed. Eric Hilgendorf/Uwe Seidel), Nomos Yayınevi, 1. Baskı, 2017, s. 171-194, (Robotics).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren als Herausforderung für Ethik und Rechtswissenschaft”, Handbuch Maschinenethik, Oliver Bendel (Editör), Springer, 2019, s. 355-372, (Herausforderung).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren und Recht – ein Überblick”, Juristische Arbeitsblätter, Sayı 11, 2018, s. 801-807, (Überblick).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren und Recht”, 53. Deutscher Verkehrsgerichtstag, Luchterhand Verlag, Köln 2015, s. 55–72, (Recht).
  • Hilgendorf, Eric: “Dilemma-Probleme beim automatisierten Fahren”, ZSTW, Cilt 130, Sayı 3, 2018, s. 674–703, (Dilemma).
  • Hilgendorf, Eric: “Straßenverkehrsrecht der Zukunft”, Juristen Zeitung, Sayı 9, 2021, s. 444-454, (Straßenverkehrsrecht).
  • Hinze, Jonathan: Haftungsrisiken des automatisierten und autonomen Fahrens, Fachmedien Recht und Wirtschaft Verlag, Frankfurt 2021.
  • Hoeren, Thomas /Sieber, Ulrich /Holznagel, Bernd: Handbuch Multimedia-Recht, Verlag C. H. Beck, 62. Baskı, 2024.
  • Hohenleitner, Ferdinand: Die strafrechtliche Verantwortung der Hersteller automatisierter und autonomer Fahrzeuge, Duncker & Humblot, Berlin 2024.
  • Kabak Yüce, Emine/Demiral, Mustafa Uğur: “Criminal Law Aspects of Triage in Times of Covid-19 Pandemic”, Human Rights in the Regime Covid-19, (Ed. Salvo Andò, Refik Korkusuz, Paola Todini), eCampus University Press, İtalya 2021, s. 319-335.
  • Kapoor, Arun: Produkthaftungsgesetz Kommentar, (Ed. Arun Kapoor), C. H. Beck Verlag, 2023.
  • Karaaslan, Reşit: Şirket Yöneticilerinin Ceza Sorumlulukları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2024.
  • Kelep Pekmez, Tuğba: “Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezaî Sorumluluk: Türk Hukuku Bakımından Genel Bir Değerlendirme”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, Yıl 2015, s. 173-196.
  • Klink-Straub, Judith/Keber, Tobias: “Aktuelle Gesetzeslage zum automatisierten Fahren – eine Rechtsvergleichung”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Cilt 33, Sayı 3, 2020, s. 113-119.
  • Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, Ankara 2025. Kuhlen, Lothar: “Sorgfaltspflichten beim Inverkehrbringen autonomer Fahrzeuge”, Schweizerische Zeitschrift für Strafrecht, Cilt 4, Yıl, 2019, s. 353-365.
  • Lenz, Tobias: “Die strafrechtliche Produktverantwortung als Damokles-Schwert für die Geschäftsleitung”, Produkthaftung, (Ed. Tobias Lenz), C. H. Beck Verlag, Nördlingen 2022, s. 3-45.
  • Linja, Anne/Mamun, Tauseef Ibne/Mueller, Shane T: "When Self-Driving Fails: Evaluating Social Media Posts Regarding Problems and Misconceptions about Tesla’s FSD Mode", Multimodal Technologies and Interaction, Cilt 6, Sayı 10, s. 1-17.
  • Liu Peng/Yang Run/Xu Zhigang: “How Safe Is Safe Enough for Self-Driving Vehicles?”, Risk Analysis, Cilt 39, Sayı 2, 2019, s. 315, 325.
  • Lutz, Lennart S.: “Autonome Fahrzeuge als rechtliche Herausforderung”, Neue Juristische Wochenschrift, Sayı 3, 2015, s. 119-124, (Autonome).
  • Lutz, Lennart S.: “Neue Vorschriften für das automatisierte und autonome Fahren – ein Überblick”, Deutsches Autorecht, Sayı 4, 2021, s. 182-185, (Neue Vorschriften).
  • M. Atamer, Yeşim/Kurtulan Güner, Gökçe: “Ürün Güvenliği Ve Teknik Düzenlemeler Kanunu İle İmalatçının Sorumluluğu Konusu Türk Hukuku Açısından Çözülmüş Müdür?”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 70, Sayı 2, Yıl 2021, s. 543-588.
  • Meraklı, Serkan: Şirket Faaliyetleri Kapsamında İşlenen Suçlarda Şirket Yetkililerinin Ceza Hukuku Sorumluluğunun Esasları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2024.
  • Nehm, Kay: “Autonomes Fahren – Bremsen Ethik und Recht den Fortschritt aus”, Juristenzeitung, Cilt 73, Sayı 8, 2018, s. 398-402.
  • Nissenbaum, Helen: “Accountability in a Computerized Society”, Science and Engineering Ethics, Cilt 2, 1996, s. 25-42.
  • Özbek, Ceren/Özbek, Veli Özer: “Yapay Zekânın Dâhil Olduğu Suçlar Bakımından Ceza Hukuku Sorumluluğunun Belirlenmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 14, Sayı 41, Aralık 2019, s. 603-622.
  • Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Meraklı, Serkan/Bacaksız, Pınar/Başbüyük, İsa: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, Ankara, 2023.
  • Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 19 Baskı, Ankara, 2023.
  • Özkan, Salih: Ceza Hukukunda Sürüş Otomasyon Sistemi İkilemleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2024.
  • Öztürk, Bahri/Erdem, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 25. Baskı, Ankara 2025.
  • Paret Dominique/Rebaine Hassina: Autonomous and Connected Vehicles: Network Architectures from Legacy Networks to Automotive Ethernet, (Çev. Benjamin A. Engel), Wiley Publishing, 2022.
  • Pekmez, Cüneyt: “Alman Karayolları Trafik Kanunu’nda 20 Haziran 2017’de Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde Türk/ İsviçre Hukuku’nda Araçların Otonomlaştırılmasının İşletenin Sorumluluğuna Etkisi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, Cilt 77, Sayı 1, s. 153-184.
  • Roxin, Claus/Greco, Luís: Strafrecht Allgemeiner Teil Band 1, 5. Baskı, Verlag C. H. Beck, 2020.
  • Sachoulidou, Athina: “AI Systems and Criminal Liability”, Oslo Law Review, Cilt 11, Sayı 1, 2024, s. 1-10.
  • Sander, Günther M./Hollering, Jörg: "Strafrechtliche Verantwortlichkeit im Zusammenhang mit automatisiertem Fahren", NStZ, Sayı 4, 2017, s. 193-206.
  • Schirmer, Jan-Erik: “Augen auf beim automatisierten Fahren! Die StVG-Novelle ist ein Montagsstück” Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 6, 2017, s. 253-257.
  • Schmidt, Dominik/Schäfer, Christian: "Es ist schuld?! – Strafrechtliche Verantwortlichkeit beim Einsatz autonomer Systeme im Rahmen unternehmerischer Tätigkeiten" NZWiSt, Sayı 11, 2021, s. 413-420.
  • Schulz, Thomas: “Sicherheit im Straßenverkehr und autonomes Fahren” Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 12, 2017, s. 548-553.
  • Schuster, Frank Peter: "Strafrechtliche Verantwortlichkeit der Hersteller beim automatisierten Fahren", Deutsches Autorecht, Sayı 1, 2019, s. 6-11, (Hersteller).
  • Schuster, Frank Peter: “StGB § 15 Vorsätzliches und fahrlässiges Handeln”, Tübinger Kommentar Strafgesetzbuch, (Ed. Jörg Eisele), 31. Baskı, C.H. Beck Verlag, Münih 2025, (StGB § 15).
  • Seufert, Julia: “Wer fährt – Mensch oder Maschine?”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, 2022, s. 319-329.
  • Simmler, Monika/Markwalder, Nora: "Roboter in der Verantwortung? – Zur Neuauflage der Debatte um den funktionalen Schuldbegriff" Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, Cilt 129, Sayı 1, 2017, s. 20-47.
  • Simmler, Monika: “Automation”, Elgar Encyclopedia of Crime and Criminal Justice, (Ed. Pedro Caeiro, Sabine Gless, Valsamis Mitsilegas, Miguel João Costa, Janneke de Snaijer, Georgia Theodorakakou), Edward Elgar Publishing, 2024, s. 192-204, (Automation).
  • Simmler, Monika: “Responsibility Gap or Responsibility Shift? The Attribution of Criminal Responsibility in Human–Machine Interaction”, Information, Communication & Society, Cilt 27, Sayı 6, 2023, s. 1142-1162, (Responsibility).
  • Staub, Carsten: “Strafrechtliche Fragen zum Automatisierten Fahren der Hersteller als strafrechtlicher Verantwortlicher der Zukunft? – Umfang der Sorgfaltspflicht – Datenschutz versus Aufklärungspflicht”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 8, 2019, s. 392-398.
  • Steege, Hans: “Gesetzesentwurf zum autonomen Fahren (Level 4)”, Straßenverkehrsrecht, Sayı 4, 2021, s. 128-136.
  • Steinert, Philippt: “Automatisiertes Fahren (Strafrechtliche Fragen)”, Straßenverkehrsrecht, Yıl 2019, Sayı 1, s. 5-7.
  • Stöber, Michael/Möller, Annelie/Willmer, Dominik: “Das Gesetz zum autonomen Fahren und seine Auswirkungen auf die zivilrechtliche Haftung im Straßenverkehr”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2024, s. 117-124.
  • Şahin, Asena Damla, “Otonom Araçların Hukuki Sorumluluğunun Türk ve Alman Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi”, Suç ve Ceza, Cilt 13, Sayı 4, Yıl 2020, s. 977-1026.
  • Tavallaey Shiva Sander/Ganz, Christopher: “Automation to Autonomy”, 2019 24th IEEE International Conference on Emerging Technologies and Factory Automation (ETFA), Zaragoza, Spain, 2019, s. 31-34.
  • Thompson, Dennis F.: "Moral Responsibility of Public Officials: The Problem of Many Hands, The American Political Science Review", Cilt. 74, Sayı 4, 1980, s. 905-916.
  • Ünver, Yener: Ceza Hukukunda İzin Verilen Risk, 1. Baskı, Beta Basım, İstanbul 1998.
  • Valerius, Brian: “Sorgfaltspflichten beim autonomen Fahren”, Autonome Systeme und neue Mobilität, (Editör Eric Hilgendorf), Nomos Yayınevi, 2017, s 9-23.
  • von Bodungen, Benjamin/Hoffmann, Martin: “Hoch- und vollautomatisiertes Fahren ante portas – Auswirkungen des 8. StVG-Änderungsgesetzes auf die Herstellerhaftung”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2018, s. 97-102.
  • Wagner, Bernd/Goeble, Thilo: “Freie Fahrt für das Auto der Zukunft?”, Zeitschrift für Datenschutz, 2017, s. 263-269.
  • Wagner, Gerhard: “Produkthaftung für autonome Fahrzeuge – die zweite Spur der Straßenverkehrshaftung”, Neue Juristische Wochenschrift, Sayı 19, 2023, s. 1313-1319.
  • Weigend, Thomas: “Forms of Robot Liability Criminal Robots and Corporate Criminal Responsibility”, Human–Robot Legal Blame, Procedure and Criminal Law in Law and Its Narratives Interaction, (Ed. Sabine Gless/Helena Whalen-Bridge), Cambridge University Press, 2024, s. 73-86.
  • Wigger, Dominika: Automatisiertes Fahren und strafrechtliche Verantwortlichkeit wegen Fahrlässigkeit, 1. Baskı, Nomos Verlag, 2020.
  • Yazıcılar, Tarık T.: Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezai Sorumluluk, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
  • Yetim, Servet: “Sürücüsüz Araçlar ve Getirdiği / Getireceği Hukuki Sorunlar”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, Yıl 2016, s. 126-184.

ALMAN HUKUKUNDA OTONOM ARAÇ KAZALARINDAN DOĞAN CEZA SORUMLULUĞU

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 1697 - 1756, 27.11.2025
https://doi.org/10.33717/deuhfd.1755639

Öz

Bu makalede çözümü aranan sorun, otonom sürüş sistemine sahip bir aracın otonom sürüş sırasında yapacağı bir kazada ceza sorumluluğunun nasıl belirleneceğidir. Bunun için öncelikle otonom sürüşte özen kurallarının belirlenmesi gerekir ancak ülkemizde bu konuda bir düzenleme yoktur. Alman Karayolları Trafik Kanunu (AKTK) ise otonom araçların kullanımının düzenlenmesi bakımından öncü bir rol oynamaktadır. Hukuk sistemlerimizin benzerliği sebebiyle ülkemiz bakımından da yol gösterici olduğundan Alman hukukunun bu konuya yaklaşımının incelenmesi tercih edilmiştir. Çalışmamızda öncelikle otonom araçların konvansiyonel araçlardan ne farkı olduğundan, ardından bu durumun ceza sorumluluğuna etkisinden bahsedilecektir. Makalemizde otonom araç üreticisi, otonom araç işleteni ve otonom araç kullanıcısının ceza hukuku sorumlulukları bütüncül bir yaklaşımla ele alınacaktır. Bu konuda karşılaşılan temel sorun olan üreticinin, kullanıcının ve araç sahibinin özen yükümlülüklerinin belirlenmesine dair öğretinin yaklaşımı incelenecektir.

Kaynakça

  • Abanoz Öztürk, Buket/Aksakal, Umur/Hepvar, Metehan: Yapay Zekâ ve Ceza Hukuku Uygulama Kitabı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2024.
  • Abbott, Ryan/Sarch, Alex: “Punishing Artificial Intelligence: Legal Fiction or Science Fiction”, UC Davis Law Review, Cilt 53, Sayı 1, 2019, s. 323-384.
  • Akbulut, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2025.
  • Aksoy Retornaz, Eylem: “Otonom Araçlar ve Ceza Hukuku”, Gelişen Teknolojiler ve Hukuk II: Yapay Zeka, (Ed., E. Eylem Aksoy Retornaz / Osman Gazi Güçlütürk), 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2021, s. 332-345.
  • Ateş, Hüseyin/Tırtır, Mustafa: “An Evaluation of the Uber’s Autonomous Car Crash in the Scope of Turkish Criminal Law”, Adalet Dergisi, Sayı 66, Yıl 2021, s. 315-332.
  • Barisic, Ankica/Sigrist, Pierre/Oliver, Sylvian/Sciarra, Aurélien/ Winckler, Marco: “Driver Model for Take-Over-Request in Autonomous Vehicles” UMAP '23 Adjunct: Adjunct Proceedings of the 31st ACM Conference on User Modeling, Adaptation and Personalization, 2023, https://doi.org/10.1145/3563359.3596994, s. 317-324.
  • Beck, Susanne: “Intelligent agents and criminal law—Negligence, diffusion of liability and electronic personhood”, Robotics and Autonomous Systems, Cilt 86, 2016, (Intelligent agents), s. 138-143.
  • Beck, Susanne: “Selbstfahrende Kraftfahrzeuge – aktuelle Probleme der (strafrechtlichen) Fahrlässigkeitshaftung”, Autonomes Fahren, (Ed. Oppermann, Bernd H. /Stender-Vorwachs, Jutta), 2. Baskı, Verlag C. H. Beck, 2020, s. 439-454, (Fahrlässigkeitshaftung).
  • Buck-Heeb, Petra/ Dieckmann, Andreas: “Die Fahrerhaftung nach § 18 I StVG bei (teil-) automatisiertem Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2019, s. 113-119.
  • Bundesministerium für Digitales und Verkehr, “Die Zukunft fährt autonom”, 2024, https://www.bmv.de/SharedDocs/DE/Publikationen/DG/die-zukunft-faehrt-autonom.html, (E.T. 26.09.2025).
  • Burmann, Micheal/Heß, Rainer/Hühnermann, Katrin/Jahnke, Jürgen: Straßenverkehrsrecht, Verlag C.H. Beck, 28. Baskı, 2024.
  • Cornelius, Kai: “Künstliche Intelligenz, Compliance und sanktionsrechtliche Verantwortlichkeit”, Zeitschrift für Internationale Strafrechtsdogmatik, Sayı 2, 2020, s. 51-64.
  • Cramer, Theresa: Strafrechtsdogmatische Auflösung dilemmatischer Situationen beim autonomen Fahren, Nomos Verlag, 2022.
  • Çekin, Mesut Serdar: “Otonom Araçlar ve Hukuki Sorumluluk”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt 9, Sayı 33, Yıl 2018, s. 283-345.
  • Danley, John R.: “Polishing up the Pinto: Legal Liability, Moral Blame, and Risk, Business Ethics Quarterly”, Cilt. 15, Sayı 2, April 2005, s. 205-236.
  • Demirbaş, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, Ankara 2023.
  • Demirel, Muhammed: “Otonom Araçlarla Gerçekleşen Kazalarda Araç Sürücülerinin ve Üreticilerinin Ceza Sorumluluğu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 32 Sayı 3, s. 1231–1295.
  • Demirkol, Neslihan: Otonom Kara Araçları ve Cezai Sorumluluk, Seçin Yayıncılık, Ankara 2024.
  • Doğan, Koray/Meraklı, Serkan: Trafik Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, Ankara 2024.
  • Doğan, Koray: “Sürücüsüz Araçlar, Robotik Cerrahi, Endüstriyel Robotlar ve Cezai Sorumluluk”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı Durmuş Tezcan’a Armağan, Yıl 2019, s. 3219-3251.
  • Dülger, Murat Volkan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara, 2023.
  • Eckel, Philipp: “Die Nutzung von Mobiltelefonen beim hoch- und vollautomatisierten Fahren Zur Anwendung von § 23 I a StVO”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 7, 2019, s. 336-338.
  • Eriksson, Alexander/Stanton, Neville A.: “Takeover Time in Highly Automated Vehicles: Noncritical Transitions to and From Manual Control”, Human Factors: The Journal of the Human Factors and Ergonomics Society, Cilt 59, Sayı 4, 2017, s. 689-705.
  • Filippo, Santoni de Sio/Giulio, Mecacci: “Four Responsibility Gaps with Artificial Intelligence: Why they Matter and How to Address them” Philosophy & Technology, 2021, Cilt 34, s. 1057–1084.
  • Galvani, Marco: “History and Future of Driver Assistance”, IEEE Instrumentation & Measurement Magazine, Cilt 22, Sayı 1, 2019, s. 11-16.
  • Giannini, Alice/Kwik, Jonathan: "Negligence Failures and Negligence Fixes. A Comparative Analysis of Criminal Regulation of AI and Autonomous Vehicles", Criminal Law Forum, Cilt 34, 2023, s. 43–85.
  • Gless, Sabine/Di, Xuan/Silverman, Emily: "Ca(r)veat Emptor: Crowdsourcing Data to Challenge the Testimony of in-Car Technology" JURIMETRICS, Cilt 62, Sayı 3, 2022, s. 285-302.
  • Gless, Sabine/Ligeti, Katalin: “Regulating driving automation in the European Union – criminal liability on the road ahead?”, New Journal of European Criminal Law, Cilt 15, Sayı 1, s. 33-57.
  • Gless, Sabine/Weigend, Thomas: “Intelligente Agenten und das Strafrecht”, Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, Cilt 126, Sayı 3, 2014, s. 561-591.
  • Gless, Sabine/Wohlers Wolfgang: “Strafrechtliche Verantwortlichkeit für «smarte» Produkte am Beispiel der Fahrautomatisierung”, ZStrR, Sayı 137, 2019, s. 366-399.
  • Gless, Sabine: “Mein Auto fuhr zu schnell, nicht ich! – Strafrechtliche Verantwortung für hochautomatisiertes Fahren”, Intelligente Agenten und das Recht, (Ed. Sabine Gless/ Kurt Seelmann), Nomos Verlag, 2016, s. 225-251, (Mein Auto).
  • Gless, Sabine: “Strafrechtliche Aspekte der Fahrautomatisierung (Beispiel Parkassistenz) Wird der Mensch zur Knautschzone für das Auto?”, Jahrbuch zum Strassenverkehrsrecht, 2022, s. 337-358, (Beispiel Parkassistenz).
  • Gless, Sabine: “Strafrechtliche Produkthaftung”, Recht Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis, 2013, Cilt 31, Sayı 2, s. 54-64, (Strafrechtliche Produkthaftung).
  • Greger, Reinhard: “Haftungsfragen beim automatisierten Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 1, 2018, s. 1-5.
  • Grundmann, Stefann: “BGB § 276 Verantwortlichkeit des Schuldners”, MüKoBGB, (Ed. Wolfgang Krüger), Verlag C. H. BECK, 9. Baskı, 2022 München, Rn. 138-148.
  • Haupt, Tino: “Auf dem Weg zum autonomen Fahren Der Entwurf eines Gesetzes zum autonomen Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 4, 2021, s. 172-177, (Autonomen Fahren).
  • Haupt, Tino: “Die Verordnung zum Gesetz zum autonomen Fahren”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 4, 2022, s. 166-169, (Verordnung).
  • Heinrich, Bernd: Otonom Araç Sürmekte Olası Cezalandırılabilirlik Riskleri, (Çev. Yener Ünver), Rechtsbrücke/Hukuk Köprüsü Dergisi, Sayı 16, Haziran 2019, s. 23-35.
  • Hilgendorf, Eric: “Automated Driving and the Law”, Robotics, Autonomics, and the Law, (Ed. Eric Hilgendorf/Uwe Seidel), Nomos Yayınevi, 1. Baskı, 2017, s. 171-194, (Robotics).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren als Herausforderung für Ethik und Rechtswissenschaft”, Handbuch Maschinenethik, Oliver Bendel (Editör), Springer, 2019, s. 355-372, (Herausforderung).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren und Recht – ein Überblick”, Juristische Arbeitsblätter, Sayı 11, 2018, s. 801-807, (Überblick).
  • Hilgendorf, Eric: “Automatisiertes Fahren und Recht”, 53. Deutscher Verkehrsgerichtstag, Luchterhand Verlag, Köln 2015, s. 55–72, (Recht).
  • Hilgendorf, Eric: “Dilemma-Probleme beim automatisierten Fahren”, ZSTW, Cilt 130, Sayı 3, 2018, s. 674–703, (Dilemma).
  • Hilgendorf, Eric: “Straßenverkehrsrecht der Zukunft”, Juristen Zeitung, Sayı 9, 2021, s. 444-454, (Straßenverkehrsrecht).
  • Hinze, Jonathan: Haftungsrisiken des automatisierten und autonomen Fahrens, Fachmedien Recht und Wirtschaft Verlag, Frankfurt 2021.
  • Hoeren, Thomas /Sieber, Ulrich /Holznagel, Bernd: Handbuch Multimedia-Recht, Verlag C. H. Beck, 62. Baskı, 2024.
  • Hohenleitner, Ferdinand: Die strafrechtliche Verantwortung der Hersteller automatisierter und autonomer Fahrzeuge, Duncker & Humblot, Berlin 2024.
  • Kabak Yüce, Emine/Demiral, Mustafa Uğur: “Criminal Law Aspects of Triage in Times of Covid-19 Pandemic”, Human Rights in the Regime Covid-19, (Ed. Salvo Andò, Refik Korkusuz, Paola Todini), eCampus University Press, İtalya 2021, s. 319-335.
  • Kapoor, Arun: Produkthaftungsgesetz Kommentar, (Ed. Arun Kapoor), C. H. Beck Verlag, 2023.
  • Karaaslan, Reşit: Şirket Yöneticilerinin Ceza Sorumlulukları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2024.
  • Kelep Pekmez, Tuğba: “Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezaî Sorumluluk: Türk Hukuku Bakımından Genel Bir Değerlendirme”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, Yıl 2015, s. 173-196.
  • Klink-Straub, Judith/Keber, Tobias: “Aktuelle Gesetzeslage zum automatisierten Fahren – eine Rechtsvergleichung”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Cilt 33, Sayı 3, 2020, s. 113-119.
  • Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, Ankara 2025. Kuhlen, Lothar: “Sorgfaltspflichten beim Inverkehrbringen autonomer Fahrzeuge”, Schweizerische Zeitschrift für Strafrecht, Cilt 4, Yıl, 2019, s. 353-365.
  • Lenz, Tobias: “Die strafrechtliche Produktverantwortung als Damokles-Schwert für die Geschäftsleitung”, Produkthaftung, (Ed. Tobias Lenz), C. H. Beck Verlag, Nördlingen 2022, s. 3-45.
  • Linja, Anne/Mamun, Tauseef Ibne/Mueller, Shane T: "When Self-Driving Fails: Evaluating Social Media Posts Regarding Problems and Misconceptions about Tesla’s FSD Mode", Multimodal Technologies and Interaction, Cilt 6, Sayı 10, s. 1-17.
  • Liu Peng/Yang Run/Xu Zhigang: “How Safe Is Safe Enough for Self-Driving Vehicles?”, Risk Analysis, Cilt 39, Sayı 2, 2019, s. 315, 325.
  • Lutz, Lennart S.: “Autonome Fahrzeuge als rechtliche Herausforderung”, Neue Juristische Wochenschrift, Sayı 3, 2015, s. 119-124, (Autonome).
  • Lutz, Lennart S.: “Neue Vorschriften für das automatisierte und autonome Fahren – ein Überblick”, Deutsches Autorecht, Sayı 4, 2021, s. 182-185, (Neue Vorschriften).
  • M. Atamer, Yeşim/Kurtulan Güner, Gökçe: “Ürün Güvenliği Ve Teknik Düzenlemeler Kanunu İle İmalatçının Sorumluluğu Konusu Türk Hukuku Açısından Çözülmüş Müdür?”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 70, Sayı 2, Yıl 2021, s. 543-588.
  • Meraklı, Serkan: Şirket Faaliyetleri Kapsamında İşlenen Suçlarda Şirket Yetkililerinin Ceza Hukuku Sorumluluğunun Esasları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2024.
  • Nehm, Kay: “Autonomes Fahren – Bremsen Ethik und Recht den Fortschritt aus”, Juristenzeitung, Cilt 73, Sayı 8, 2018, s. 398-402.
  • Nissenbaum, Helen: “Accountability in a Computerized Society”, Science and Engineering Ethics, Cilt 2, 1996, s. 25-42.
  • Özbek, Ceren/Özbek, Veli Özer: “Yapay Zekânın Dâhil Olduğu Suçlar Bakımından Ceza Hukuku Sorumluluğunun Belirlenmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 14, Sayı 41, Aralık 2019, s. 603-622.
  • Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Meraklı, Serkan/Bacaksız, Pınar/Başbüyük, İsa: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, Ankara, 2023.
  • Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 19 Baskı, Ankara, 2023.
  • Özkan, Salih: Ceza Hukukunda Sürüş Otomasyon Sistemi İkilemleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2024.
  • Öztürk, Bahri/Erdem, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 25. Baskı, Ankara 2025.
  • Paret Dominique/Rebaine Hassina: Autonomous and Connected Vehicles: Network Architectures from Legacy Networks to Automotive Ethernet, (Çev. Benjamin A. Engel), Wiley Publishing, 2022.
  • Pekmez, Cüneyt: “Alman Karayolları Trafik Kanunu’nda 20 Haziran 2017’de Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde Türk/ İsviçre Hukuku’nda Araçların Otonomlaştırılmasının İşletenin Sorumluluğuna Etkisi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, Cilt 77, Sayı 1, s. 153-184.
  • Roxin, Claus/Greco, Luís: Strafrecht Allgemeiner Teil Band 1, 5. Baskı, Verlag C. H. Beck, 2020.
  • Sachoulidou, Athina: “AI Systems and Criminal Liability”, Oslo Law Review, Cilt 11, Sayı 1, 2024, s. 1-10.
  • Sander, Günther M./Hollering, Jörg: "Strafrechtliche Verantwortlichkeit im Zusammenhang mit automatisiertem Fahren", NStZ, Sayı 4, 2017, s. 193-206.
  • Schirmer, Jan-Erik: “Augen auf beim automatisierten Fahren! Die StVG-Novelle ist ein Montagsstück” Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 6, 2017, s. 253-257.
  • Schmidt, Dominik/Schäfer, Christian: "Es ist schuld?! – Strafrechtliche Verantwortlichkeit beim Einsatz autonomer Systeme im Rahmen unternehmerischer Tätigkeiten" NZWiSt, Sayı 11, 2021, s. 413-420.
  • Schulz, Thomas: “Sicherheit im Straßenverkehr und autonomes Fahren” Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 12, 2017, s. 548-553.
  • Schuster, Frank Peter: "Strafrechtliche Verantwortlichkeit der Hersteller beim automatisierten Fahren", Deutsches Autorecht, Sayı 1, 2019, s. 6-11, (Hersteller).
  • Schuster, Frank Peter: “StGB § 15 Vorsätzliches und fahrlässiges Handeln”, Tübinger Kommentar Strafgesetzbuch, (Ed. Jörg Eisele), 31. Baskı, C.H. Beck Verlag, Münih 2025, (StGB § 15).
  • Seufert, Julia: “Wer fährt – Mensch oder Maschine?”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, 2022, s. 319-329.
  • Simmler, Monika/Markwalder, Nora: "Roboter in der Verantwortung? – Zur Neuauflage der Debatte um den funktionalen Schuldbegriff" Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, Cilt 129, Sayı 1, 2017, s. 20-47.
  • Simmler, Monika: “Automation”, Elgar Encyclopedia of Crime and Criminal Justice, (Ed. Pedro Caeiro, Sabine Gless, Valsamis Mitsilegas, Miguel João Costa, Janneke de Snaijer, Georgia Theodorakakou), Edward Elgar Publishing, 2024, s. 192-204, (Automation).
  • Simmler, Monika: “Responsibility Gap or Responsibility Shift? The Attribution of Criminal Responsibility in Human–Machine Interaction”, Information, Communication & Society, Cilt 27, Sayı 6, 2023, s. 1142-1162, (Responsibility).
  • Staub, Carsten: “Strafrechtliche Fragen zum Automatisierten Fahren der Hersteller als strafrechtlicher Verantwortlicher der Zukunft? – Umfang der Sorgfaltspflicht – Datenschutz versus Aufklärungspflicht”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 8, 2019, s. 392-398.
  • Steege, Hans: “Gesetzesentwurf zum autonomen Fahren (Level 4)”, Straßenverkehrsrecht, Sayı 4, 2021, s. 128-136.
  • Steinert, Philippt: “Automatisiertes Fahren (Strafrechtliche Fragen)”, Straßenverkehrsrecht, Yıl 2019, Sayı 1, s. 5-7.
  • Stöber, Michael/Möller, Annelie/Willmer, Dominik: “Das Gesetz zum autonomen Fahren und seine Auswirkungen auf die zivilrechtliche Haftung im Straßenverkehr”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2024, s. 117-124.
  • Şahin, Asena Damla, “Otonom Araçların Hukuki Sorumluluğunun Türk ve Alman Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi”, Suç ve Ceza, Cilt 13, Sayı 4, Yıl 2020, s. 977-1026.
  • Tavallaey Shiva Sander/Ganz, Christopher: “Automation to Autonomy”, 2019 24th IEEE International Conference on Emerging Technologies and Factory Automation (ETFA), Zaragoza, Spain, 2019, s. 31-34.
  • Thompson, Dennis F.: "Moral Responsibility of Public Officials: The Problem of Many Hands, The American Political Science Review", Cilt. 74, Sayı 4, 1980, s. 905-916.
  • Ünver, Yener: Ceza Hukukunda İzin Verilen Risk, 1. Baskı, Beta Basım, İstanbul 1998.
  • Valerius, Brian: “Sorgfaltspflichten beim autonomen Fahren”, Autonome Systeme und neue Mobilität, (Editör Eric Hilgendorf), Nomos Yayınevi, 2017, s 9-23.
  • von Bodungen, Benjamin/Hoffmann, Martin: “Hoch- und vollautomatisiertes Fahren ante portas – Auswirkungen des 8. StVG-Änderungsgesetzes auf die Herstellerhaftung”, Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht, Sayı 3, 2018, s. 97-102.
  • Wagner, Bernd/Goeble, Thilo: “Freie Fahrt für das Auto der Zukunft?”, Zeitschrift für Datenschutz, 2017, s. 263-269.
  • Wagner, Gerhard: “Produkthaftung für autonome Fahrzeuge – die zweite Spur der Straßenverkehrshaftung”, Neue Juristische Wochenschrift, Sayı 19, 2023, s. 1313-1319.
  • Weigend, Thomas: “Forms of Robot Liability Criminal Robots and Corporate Criminal Responsibility”, Human–Robot Legal Blame, Procedure and Criminal Law in Law and Its Narratives Interaction, (Ed. Sabine Gless/Helena Whalen-Bridge), Cambridge University Press, 2024, s. 73-86.
  • Wigger, Dominika: Automatisiertes Fahren und strafrechtliche Verantwortlichkeit wegen Fahrlässigkeit, 1. Baskı, Nomos Verlag, 2020.
  • Yazıcılar, Tarık T.: Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezai Sorumluluk, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
  • Yetim, Servet: “Sürücüsüz Araçlar ve Getirdiği / Getireceği Hukuki Sorunlar”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, Yıl 2016, s. 126-184.
Toplam 97 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Ceza Hukuku
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Mustafa Uğur Demiral 0000-0002-7572-5693

Yayımlanma Tarihi 27 Kasım 2025
Gönderilme Tarihi 31 Temmuz 2025
Kabul Tarihi 31 Ekim 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 27 Sayı: 2

Kaynak Göster

Chicago Demiral, Mustafa Uğur. “ALMAN HUKUKUNDA OTONOM ARAÇ KAZALARINDAN DOĞAN CEZA SORUMLULUĞU”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 27, sy. 2 (Kasım 2025): 1697-1756. https://doi.org/10.33717/deuhfd.1755639.

Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
TR-DİZİN, HeinOnline, GoogleScholar, Academindex, Sherpa Romeo, Ulrich’s Periodicals Directory ve Asos Index veri tabanlarında taranmaktadır.

Dergimiz 2024 Mayıs sayısından itibaren yalnızca elektronik ortamda yayınlanacaktır.

Dokuz Eylul University Publishing Web-Page
https://kutuphane.deu.edu.tr/yayinevi/

İletişim sayfamız
https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfd/contacts

open-access7532.logowik.com.webpby-nc.png