Dahili Kliniklerde Görev Yapan Hemşirelerin Etik Duyarlılıklarının ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi: Üniversite Hastanesi Örneği

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 2, 157 - 163, 01.05.2018

Dilek Yılmaz , Fatma Düzgün Derya Uzelli Yılmaz Esra Akın Korhan Yurdanur Dikmen

Öz

Giriş: Hemşirelerin etik duyarlılıklarının incelenmesi ve etik duyarlılıklarını etkileyen farklı değişkenlerin belirlenmesi son derece önemlidir.Amaç: Bu araştırmanın amacı, dahili kliniklerde görev yapan hemşirelerin etik duyarlılıklarını ve bunu etkileyen değişkenleri incelemektir.Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel olarak planlanan bu araştırma, bir üniversite hastanesinin dahili kliniklerinde yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini araştırmanın yapıldığı tarihlerde ulaşılabilen ve araştırmaya gönüllü olarak katılan 100 hemşire oluşturmuştur. Araştırma verileri; “Hemşire Tanıtım Formu” ve “Ahlaki Duyarlılık Anketi” ile toplanılmıştır.Bulgular: Araştırmaya katılan hemşirelerin yaş ortalaması 35.89±7.39 yıl olup, %83’ünün lisans mezunu, %74’ünün hemşirelik etiği ile ilgili ders aldığı, %70’inin mesleki bir derneğe üye olmadığı belirlenmiştir. Araştırma kapsamına alınan hemşirelerinin ahlaki duyarlılık anketinden aldığı toplam puan ortalaması 93.06±18.49 olarak saptanmıştır. Anketin alt boyutlarının puan ortalamaları; otonomi alt boyutu 19.25±5.59, yarar sağlama alt boyutu 12.52±4.28, bütüncül yaklaşım 13.09±4.30, çatışma alt boyutu 13.83± 3.48, uygulama alt boyutu 13.39±4.38, oryantasyon alt boyutu ise 8.47±3.72 olarak bulunmuştur. Hemşirelerin eğitim düzeyi, medeni durumu ve hemşirelik etiği ile ilgili ders alma durumları ile ahlaki duyarlılık toplam puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmazken (p> .05), herhangi bir mesleki derneğe üye olan hemşirelerin etik duyarlılıkları anlamlı derecede üye olmayanlardan yüksek bulunmuştur (p< .05).Sonuç: Sonuç olarak, araştırmaya katılan dahili kliniklerde çalışan hemşirelerin etik duyarlılıklarının orta düzeyde olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Etik Duyarlılık, Dahili Klinik, Hemşirelikte Etik.

Examination of Ethical Sensitivity and Related Factors of Nurses in Internal Clinics: An Example of University Hospital

Öz

Background: The examination of nurses’ ethical sensitivity and identification of the different variables affecting this are
extremely important. Objectives: The aim of this study is to examine the ethical sensitivities of nurses working in internal
clinics and the variables that affect them. Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted in the internal
clinics of a university hospital. The sample of the research was composed of 100 nurses who could be reached on the dates of
the research and voluntarily participated in the research. Research data was collected through "Nurse Promotion Form" and
"Moral Sensitivity Questionnaire". Results: The average age of the nurses was 35.89 ± 7.39 years, 83% were undergraduates,
74% have taken nursing ethic lectures during their undergraduate degree, 70% of them are not members of a professional
association. The total score obtained from the moral sensitivity questionnaire of the nurses included in the study was
determined as 93.06 ± 18.49. The questionnaire sub-dimensions; The autonomy was 19.25 ± 5.59, the utility was 12.52 ±
4.28, the holistic approach was 13.09 ± 4.30, the conflict was 13.83 ± 3.48, the application was 13.39 ± 4.38, and the
orientation was 8.47 ± 3.72. There was no statistically significant difference between the level of education of the nurses, age,
the marital status and the moral sensitivity total score of the nursing ethics (p > 0.05), a statistically significant difference was
found between the years of nurses' employment and the status of membership to any professional association and the total
score of ethical sensitivity (p < 0.05). Conclusion: As a conclusion, ethical sensitivity of the nurses participating in the
research are moderate

Anahtar Kelimeler

Ethical Sensitivity, Internal clinics, Nursing Ethics.

Kaynakça

• Aksu, T., & Akyol, A. (2011). İzmir’deki hemşirelerin etik duyarlılıklarının incelenmesi. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law and History, 19, 16-24.
• Alpar, Ş. E. (2013). Etik ilkeler. İçinde Ş.E., Bahçecik, N., & Karabacak, Ü. (Ed). Çağdaş hemşirelikte etik (1. Baskı, sy. 52-78). İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
• Aydın, Y., Dikmen, Y., & Kalkan, S.C. (2016). Ebelik öğrencilerinin hasta bakım uygulamalarında etik duyarlılıklarının incelenmesi. Journal of Contemporary Medicine, 7, 168-174.
• Azak, A., & Taşçı, S. (2009). Klinik karar verme ve hemşirelik. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 17, 178-180.
• Baykara, Z.G., Demir, S.G., & Yaman, S. (2015). The effect of ethics training on students recognizing ethical violations and developing moral sensitivity. Nursing Ethics, 22, 661-675.
• Başak, T., Uzun, Ş., & Arslan, F. (2010). Yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılıklarının incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 52, 76-81.
• Dalcalı, BK., & Şendir, M. (2016). Hemşirelerin kişisel değerleri ile etik duyarlılıkları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 24, 1-9.
• Daşbilek, F. (2016). Hemşirelerin kişisel değerleri ile etik duyarlılıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hemşirelik Programı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Erzurum, Türkiye.
• Dikmen, Y. (2013). Yoğun bakım hemşirelerinde etik duyarlılığın incelenmesi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 2 (1), 1-7.
• Elçigil, A., Bahar, Z., Beşer. A., Mızrak, B., Bahçelioğlu, D., Demirtaş, D., ve ark. (2011). Hemşirelerin karşılaştıkları etik ikilemlerin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14, 52-60.
• Erdoğan, S., Nahcivan, N.. & Esin, N. (2014). Hemşirelikte araştırma: süreç, uygulama ve kritik. (1. Baskı, ss. 206-207). İstanbul: Nobel Tıp Kitapları.
• Ersoy, N., & Aydın, E. (1994). Tıbbi etik’te “yararlılık ilkesi”. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 2, 57-60.
• Ersoy, N., & Gündoğmuş, Ü.N. (2003). A study of the ethical sensitivity of physicians in Turkey. Nursing Ethics, 10, 472-484.
• Filizöz, B., Aşcı, A., Mesci, G., & Bağcıvan, E. (2015). Hemşirelerde etik duyarlılık: Sivas ili merkez kamu hastanelerinde bir araştırma. İş Ahlakı Dergisi, 8, 47-66.
• Karaöz, S. (2000). Cerrahi hemşireliği ve etik. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 4, 1-8. Kelleci, M., Gölbaşı, Z., Yılmaz, M., & Doğan, S. (2008). Hemşirelerin araştırma yapma ve araştırma sonuçlarını bakımda kullanma ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 10, 1-16.
• Kim, Y.S., Park, J.W., You, M.A., Seo, Y.S., & Han, S.S. (2005). Sensitivity to ethical issues confronted by Korean hospital staff nurses. Nursing Ethics, 12, 595-605.
• Lützen, K., Johansson, A., & Nordström, G. (2000). Moral sensitivity: some differences between nurses and physicians. Nursing Ethics, 7, 520-530.
• Mancino, D.J. (2005). Professional associations. Proffessional nursing (4th ed.,). USA: Concepts & Challenges Elsevior Saunders.
• Milliken, A. (2016). Nurse ethical sensitivity: an integrative review. Nursing Ethics, 1-26.
• Nora, CRD., Zoboli, E., & Vieira, MM. (2017). Moral sensitivity of nurses assessed through scopıng review. Cogitare Enfermagem, 22, e47162.
• Noureddine, S. (2001). Development of the ethical dimension in nursing theory. International Journal of Nursing Practice, 7, 2-7.
• Öztürk, H., Hintistan, S., Kasım, S., & Candaş, B. (2009). Yoğun bakım ünitelerinde hekim ve hemşirelerin etik duyarlılığı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 13, 77-84.
• Pekcan, H.S. (2007). Yalova ili ve çevresinde görev yapan hekimlerin ve hemşirelerin etik duyarlılıkları. Hemşirelik Programı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, Türkiye.
• Şendir, M. (2012). Hemşirelik felsefesi. İçinde Atabek-Aştı, T., & Karadağ, A. (Ed.), Hemşirelik esasları/hemşirelik bilimi ve sanatı (1.
• Baskı, sy. 104-112). İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık.
• Tazegün, A., & Çelebioğlu, A. (2016). Çocuk hemşirelerinin etik duyarlılık düzeyleri ve etkileyen faktörler. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 6, 97-102.
• Tosun, H. (2005). Sağlık bakım uygulamalarında deneyimlenen etik ikilemlere karşı hekim ve hemşirelerin duyarlılıklarının belirlenmesi.
• Hemşirelik Programı Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, Türkiye.
• Vanlaere, L., & Gastmans, C. (2007). Ethics in nursing education: learning to reflect on care practices. Nursing Ethics, 14, 758-766.
• Vanlaere, L., Timmermann, M., Stevens, M., & Gastmans, C. (2012). An explorative study of experiences of healthcare providers posing as simulated care receivers in a ‘care-ethical’ lab. Nursing Ethics, 19, 68-79.
• Yava, A., Tosun, N., Çiçek, H., Yavan, T., Terakye, G., & Hatipoğlu, S. (2007). Hemşirelerin araştırma sonuçlarını kullanımında engeller ölçeği’nin geçerlilik ve güvenirliliği. Gülhane Tıp Dergisi, 49, 72-80.