Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalarının Uyku Kalitesinin Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 14 - 18, 01.02.2018

Ayşe Kacaroğlu Vicdan

Öz

Giriş: Uyku, tüm bireylerin fiziksel ve ruhsal yönden sağlıklı olması için gerekli yaşam aktivitelerindendir. Amaç: Bu çalışmanın amacı, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı olan bireylerin uyku kalitesini değerlendirmektir. Yöntem: Tanımlayıcı tipte planlanan araştırma 15 Ocak 2014-15 Nisan 2014 tarihleri arasında yapıldı. Araştırmaya en az bir yıl önce KOAH tanısı konulmuş, bilinci açık, sözel iletişim kurabilen ve araştırmaya katılmaya istekli 62 birey alındı. Verilerin toplanmasında hastaların tanıtıcı özelliklerini belirleyen form ve Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) kullanıldı. Araştırmadan elde edilen veriler SSPS 22.0 paket programında analiz edildi. Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 68.66±10.63’tür. %41.9’u kadın, %58.1’i erkektir. Hastaların %59.7’si ilkokulu mezunu, %62.9’u eşi ile birlikte yaşamakta, %64.5’i KOAH ile ilgili eğitim almamıştır. Bireylerin %43.5’nin KOAH süresi 1-5 yıldır. Araştırmaya katılan bireylerin %41.9’u sigarayı bırakmıştır. KOAH hastalarının uyku kalitesi düzeyleri değerlendirildiğinde %87.1’inin uyku kalitesinin kötü, %12.9’nun uyku kalitesinin iyi olduğu belirlendi. Hastaların toplam PUKİ puan ortalaması 8.44±3.49’dur. Sonuç: Araştırmaya katılan KOAH hastalarının uyku kalitesinin kötü olduğu belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı, Uyku Kalitesi, Hemşirelik

Assessment of Sleep Quality in Patients with Chronic Obstructive Pulmonary Disease

Öz

Background: Sleep is a crucial life activity necessary for all individuals to be healthy in the physical and spiritual direction. Objective: This study aims at assessing the sleep quality in patients with chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Method: This descriptive study was conducted between 15 January and 15 April 2014 with 62 patients at a public hospitals’ pulmonary clinic. Data were collected using the “Patient Identification Form” and “Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI)” using face - to - face interview technique. Frequency, percentage, arithmetic mean, t-test, one way variance analysis, and Tukey test were used at the evaluation of data. Findings: 79% of the patients participating in the research are at 61 and over, 58.1% are male, 75.8% are married, 59.7% are graduated from primary school, 62.9% are live with their spouses, 64.5% are not educated about COPD, 43.5% have COPD for 1-5 years, and 41.9% quitted smoking. The mean PSQI score of the patients was determined as 8.44 ± 3.49 in addition, 87.1% of the patients are reported to have poor sleep quality as for 12.9% of them have good quality of sleep. When patients’ sleep quality wasn’t significantly affected by age (p = .747), sex (p = .051), marital status (p = .635), education level (p = .735), the person they living with (p = .625), the status of have education about COPD (p = .830), the person they want to learn from (p = .569), and the duration of suffered from COPD; affected by smoking status significantly (p = .000). Conclusion: As a result of this study, it was shown COPD patients have a poor sleep quality. Recommended to apply nurse care to improve COPD patients’ quality

Anahtar Kelimeler

Chronic Obstructive Pulmonary Disease, Sleep Quality, Nursing.

Kaynakça

• Ağargün, M.Y., Kara, H., & Anlar, O. (1996). The validity and reliability of the Pittsburgh sleep quality index. Türk Psikiyatri Dergisi, 7, 107-15.
• Akça Ay, F. (2011). Kuram nedir? Mesleki kuramlar ve teorisyenler. In F. A. Ay (Ed.), Sağlık uygulamalarında temel kavramlar ve beceriler (3. Baskı, sy. 36-46). İstanbul: Nobel Tıp.
• Birol, L. (2005). Solunum sistemi hastalıkları ve hemşirelik bakımı. In N. Akdemir, L. Birol, (Eds.) İç hastalıkları ve hemşirelik bakımı (2. baskı, sy. 368-372). Ankara: Sistem.
• Bal Özkaptan, B., & Kapucu, S. (2016). Home nursing care with the self-care model improves self-efficacy of patients with chronic obstructive pulmonary disease. Japan Journal of Nursing Science, 13(3), 365-77.
• Batum, Ö., Batum, M., & Can, H. (2015). Kronik obstruktif akciğer hastalığında evrelere göre uyku yakınmalarının şiddetinin değerlendirilmesi. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi, 29 (1), 11-14.
• Birol, L. (2009). Hemşirelik süreci (9. Baskı, sy.355). İzmir: Etki. Budhiraja, R., Siddiqi, T.A., & Quan, S.F. (2015). Sleep disorders in chronic obstructive pulmonary disease: etiology, impact, and management. Journal of Clinical Sleep Medicine, 11(3), 259-270.
• Budhiraja, R., Parthasarathy, S., Budhiraja, P., Habib, M.P., Wendel, C., & Quan, S.F. (2012). Insomnia in patients with COPD. Sleep, 35(3), 369-375.
• Buysse, D.J., Reynolds, C.F., Monk, T.H., Berman, S.R., & Kupfer, D.J. (1989). The pittsburgh sleep quality index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Research, 28 (2), 193-213.
• Bülbül, Y. (2013). Kronik obstrüktif akciğer hastalığında uyku sorunları. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 1 (1), 80-85.
• Chaouat, A., Weitzenblum, E., Krieger, J., Ifounza, T., Oswald, M., & Kessler, R. (1995). Association of chronic obstructive pulmonary disease and sleep apnea syndrome. American Journal Respiratory Critical Care Medicine, 151(1), 82-86.
• Chang, C.H., Chuang, L.P., Lin, S.W, Lee, C.S., Tsai, Y.H., Wei, Y.F., et al. (2016). Factors responsible for poor sleep quality in patients with chronic obstructive pulmonary disease. BioMed Central Pulmonary Medicine, 16(1), 118.
• Çevik Akyıl, R. (2013). Solunum sistemi hastalıkları ve bakım. In Z. Durna (Ed.), İç hastalıkları hemşireliği (sy.131-134). İstanbul: Akademi.
• De, S. (2012). Subjective assessment of quality of sleep in chronic obstructive pulmonary disease patient and its relationship with associated depression. Lung India, 29 (4), 332-335.
• Demir, Y. (2011). Uyku ve uyku ile ilgili uygulamalar. In F. Akça Ay (Ed.), Sağlık uygulamalarında temel kavramlar ve beceriler (3. Baskı, sy. 688-694). İstanbul: Nobel Tıp.
• Doğan, B. (2013). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı tanısı alan hastalarda uyku kalitesi ve yorgunluğun belirlenmesi. Hemşirelik Programı Yüksek Lisans Tezi, KKTC Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, KKTC.
• Esen, H. (2008). KOAH hastalarında uyku kalitesi ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Hemşirelik Programı Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar, Türkiye.
• Görgülü, Ü. (2003). KOAH hastalarında uyku kalitesinin değerlendirilmesi. Bilim Uzmanlığı Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Programı, Ankara, Türkiye.
• Güner, A., & Atak, N. (2001). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan hastalarda sağlık eğitiminin yaşam kalitesi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 54 (2), 321-332.
• Jen, R., Li, Y., Owens, R.L., & Malhotra, A. (2016). Sleep in chronic obstructive pulmonary disease: evidence gaps and challenges. Canadian Respiratory Journal, Volume 2016 (8), 1-5.
• Karadağ, M. (2013). KOAH tedavisinde sigaranın bıraktırılması. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 1 (1), 98-104.
• Kaymak, S. U., Peker, S., Cankurtaran, E. Ş., & Soygür, A. H. (2010). Yaşlılarda uyku sorunları. Akad Geriatri, 2, 61-70.
• Kocabaş, A., Atış, S., Çöplü, L., Erdinç, E., Ergan, B., Köktürk, N. et al. (02.04.2014). Kronik obstrüktif akciğer (KOAH) hastalığı koruma, tanı ve tedavi raporu 2014. Erişim: 19.09.2016. http://toraks.org.tr/ebook.aspx?book=58149091
• Köktürk, N., Gürgün, A., Şen, E., Kocabaş, A., Polatlı, M., Naycı, S.A. et al. (Mart 2017) Türk Toraks Derneği’nin GOLD 2017 Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) raporuna bakışı. Erişim: 20.07.2017. toraks.org.tr/Download.aspx?book=2211
• Krishna Sharma, M.D., Choyal, T., Chaturvedi, H., & Pandey, P. (2016). Sleep quality and quality of life in patients with COPD. Chest, 150 (4), 895.
• Kuzu Okur, H. (2012). KOAH ve uyku bozuklukları. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimler Dergisi, 3 (2), 70-76.
• Malik, V., & Lee Chiong, T. (2015). Sleep medicine. In Chokroverty, S., Billiard, M. (Eds.), Restrictive and obstructive lung diseases and sleep disorders. (1st ed., pp. 368-372). New York: Springer. Moyet - Carpenito, L.J. (2012). Hemşirelik Tanıları El Kitabı (Çeviren: F, Erdemir) İstanbul: Nobel Tıp. (Orijinal yayının basın yılı 2010).
• Nunes, D.M., Mota, R.M., Pontes Neto, O.L., Pereira, E.D., Bruin, V.M., & Bruin, P.F. (2009). Impaired sleep reduces quality of life in chronic obstructive pulmonary disease. Lung, 187 (3), 15-63. Olgun, N., Eti Aslan, F., & Çil, A. (2010). Dahili ve cerrahi hastalıklarda bakım. In Karadakovan A, Eti Aslan F. (Eds.), Toraks ve alt solunum sistemi hastalıkları. (1. Baskı, sy.433-436) Adana: Nobel Kitabevi.
• Öztürk, Ö. (2011). Chronic obstructive pulmonary disease and sleep. Eurasian Journal of Pulmonolog, 13 (2), 67-77.
• Sevilla Berrios, R.A., & Gay, P.C. (2016). Advances and new approaches to managing sleep-disordered breathing related to chronic pulmonary disease. Sleep Medicine Clinics, 11 (2), 257-264. Scharf, S.M., Maimon, N., Simon- Tuval, T., Bernhard- Scharf, B.J., Reuveni, H., & Tarasiuk, A. (2010). Sleep quality predicts quality of life in chronic obstructive pulmonary disease. International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 22 (6), 1-12.
• Sharma, K., Choyal, T., & Pandey, R. (2014). Late-breaking abstract: sleep quality in chronic obstructive pulmonary disease patients and its relationship with general well being. European Respiratory Journal, 44, 2281.
• Şahin, D.S., Önal, Ö., & Mutluay, D. (2014). Geriatrik hastalarda KOAH evrelerine göre anemi ilişkisinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2 (2), 73-80. Tel, H., & Akdemir, N. (1998). KOAH’lı hastalara uygulanan planlı hasta öğretiminin ve hasta izleminin hastaların hastalıkla baş etme durumlarına etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2 (2), 44-52.
• Theorell-Haglöw, J., Sif Ólafsdóttir, I., Benediktsdóttir, B., Gíslason, T. Lindberg, E., & Janson, C. (2016). Sex differences in reported and objectively measured sleep in COPD.International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 11(1), 151-160.
• Uysal, H. (2014). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı. In N. Enç (Ed.), İç hastalıkları hemşireliği (1. Baskı, sy.138-147). İstanbul: Nobel.
• Üstünova, E., & Nahcivan, N. (2015). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylerin kronik hastalık yönetimine ilişkin değerlendirmeleri ve ilişkili faktörler. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 23 (1), 11-22.
• Zakrisson, A.B., Engfeldt, P., Hagglund, D., Odencrants, S., Hasselgren, M., Arne, M., & Theander, K. (2011). Nurse-led multidisciplinary programme for patients with COPD in primary health care, a controlled trial. Primary Care Respiratory Journal, 20 (4), 427-433.
• Zohal, M.A.,Yazdi, Z., Kazemifar, A.M., Mahjoob, P., & Ziaeeha, M. (2014). Sleep quality and quality of life in copd patients with and with out suspected obstructive sleep apnea. Sleep Disorder, Volume 2014 (22), 1-4.