Kemoterapi Hazırlayan ve Uygulayan Sağlık Çalışanlarının Korunmaya Yönelik Güvenlik Önlemleri Alma Durumları

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 3 - 12, 01.02.2017

Ayşe Önal Şeyda Seren İntepeler

Öz

Özet Giriş: Sağlık çalışanları kemoterapi hazırlama ve uygulamalarında yeterli güvenlik önlemi almamaktadır. Amaç: Bu araştırma, kemoterapi hazırlayan ve uygulayan sağlık çalışanlarının kendilerini ve çevreyi korumaya yönelik güvenlik önlemleri alma durumları incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Kesitsel ve tanımlayıcı türdeki araştırmanın örneklemine, İzmir’de bulunan üniversite ve eğitim-araştırma hastanelerinin kemoterapi hazırlanan ve uygulanan birimleri alınmıştır (n=200). Veriler araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu aracılığıyla Mart 2014- Ocak 2015 tarihleri arasında toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, aritmetik ortalama kullanılmıştır. Bulgular: Sağlık çalışanlarının %94,8’i hemşire, %3,2’si biyolog, %1,9’u ebedir. Çalışanların en çok aldığı koruyucu önlemler, ilaç hazırlamada luer lock bağlantılı enjektörler (%50), ilaç uygulamada kemoterapi uygulama setleridir (%88,3). Güvenlik önlemleri almayı etkileyen faktörler; iş yoğunluğu (%36,4), malzeme yetersizliği (%33,8) ve koruyucu ekipman kullanım zorluğudur (%32,5). Sonuç: Sağlık çalışanlarının kemoterapi hazırlama ve uygulamada aldıkları koruyucu önlemler yetersizdir. Bu kapsamda yöneticiler tarafından kemoterapotik ilaçların güvenli kullanımına yönelik güvenli kullanım standartlarının oluşturulması, güvenli kullanıma yönelik periyodik eğitim programlarının düzenlenmesi ve çalışanların katılımının desteklenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Kemoterapötik İlaç, Güvenli Kullanım, Koruyucu Önlem, Güvenlik Önlemleri

Adherence to Safety Measures for Protection in Health Professionals who Prepare and Administer Chemotherapeutics

Öz

Introduction: Health care personnel could be exposed to effects of chemotherapy drugs through inhalation, digestion or direct contact with skin during preparation, transportation, and application of such medicine as well as during waste disposal. Purpose: This study is conducted in order to investigate the conditions of health care personnel who prepare or apply chemotherapy drugs in relation to measures that they take to protect themselves and their environment. Method: The sampling of this cross-sectional and descriptive research is composed of the personnel working in departments where chemotherapy is prepared or applied at public and university hospitals (n=154). Eighty nine persons in the sampling work at university hospitals while 65 persons work at public hospitals. Numbers, percentages and arithmetic averages are used for the analysis of the data. Findings: Nurses and obstetrician, who prepare and apply chemotherapy, make up 96.7% of the health care personnel under consideration while the remaining 3.2% is made of biologists who only prepare chemotherapy. The most common measures taken by those personnel who only prepare chemotherapy, are leur lock injectors (50%) and chemotherapy application sets used during the application (88.3%). The factors preventing the application of protective measures are workload (36.4%), insufficiency of the material (33.8%) and difficulty of using safety equipment (32.5%). Conclusion: Protective measures taken by health care personnel preparing and applying chemotherapy are insufficient. In this context, it can be suggested that the managers set standards for safe use of chemotherapy drugs, regularly organize continuing training programs for safe use of these drugs and encourage and support participation of their personnel

Anahtar Kelimeler

Chemotherapy Drugs, Safe Use, Protective Measure, Safety Measures.

Kaynakça

• Acampora, A., Castiglia, L., Miraglia, N., Pieri, M., Soave, C., Liotti, F., et al (2005). A case study: Surface contamination of cyclophosphamide due to working practices and cleaning procedures in two Italian hospitals. The Annals of Occupational Hygiene, 49, 611-8.
• Anwar, W.A., Salama, S. I., El Serafy, M. M., Hemida, S. A., Hafez, A. S. (1994). Chromosomal aberrations and micronucleus frequency in nurses occupationally exposed to cytotoxic drugs. Oxford Journals, Medicine & Health & Science & Mathematics, Mutagenesis, 9 (4), 315–17.
• American Society of Health-System Pharmacist, ASHP, (2006). Guidelines on Handling Hazardous Drugs. American Journal of Health System Pharmasy, 63, 1172–93.
• Burgaz, S., Karahalil, B., Bayrak, P., Taşkın, L., Yavuzaslan, F., Bokesoy, I., Anzion, R. B. M., Bos, R. P., Platin, N. (1999). Urinary cyclophosphamide excretion and micronuclei frequencies in peripheral lymphocytes and in exfoliated buccal epithelial cells of nurses handling antineoplastics. Mutation Research, 439, 97-104.
• Brewer, N. T., Chapman, G. B., Gibbons, F. X., Gerrard, M., Mccaul, K. D., & Weinstein, N. D. (2007). Meta-analysis of the relationship between risk perception and health behavior: the example of the vaccination. Health Psychology, 26, 136-45.
• Castiglia, L, Miraglia, N, Pieri, M, Simonelli, A, Basilicata, P, Genovese, G et al. (2008). Evaluation of occupational exposure to antiblastic drugs in an Italian hospital oncological department. Journal of Occupational Health, 50, 48-56.
• Çalışan Güvenliği Genelgesi, (2012, Mayıs). Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim: 10.07.2015, http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-15642/calisan-guvenligi-genelgesi.html.
• Geer, L. A., Curbow, B. A., Anna, D. H., Lees, P. S. J., Buckley, T. J. (2006). Development of a questionnaire to assess worker knowledge, attitudes and perceptions underlying dermal exposure. Scandinavian Journal of Workand Environmental Health, 32, 209-18.
• Gershon, R. R. M., Vlahov, D., Felknor, S. A., Vesley, D., Johnson, P. C., Delclos, G. L., et al. (1995). Compliance with universal precautions among health care workers at three regional hospitals. American Journal of Infection Control, 23, 225-36.
• Gershon, R. R. M., Karkashian, C. D., Vlahov, D., Kummer, L., Kasting, C., Green-Mckenzie, J., et al. (1999). Compliance with universal precautions in correctional health care facilities. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 41(3), 181-89.
• Gündoğdu, F., Karadağ, A., Kav, S., Taşkın, L., Terzioğlu, F., Ünlü, H., Yavuzarslan, F. (2002). Onkoloji alanında çalışan hemşirelerin bireysel özellikleri, çalışma koşulları ve rollerine uygun işlevlerini belirlemek, 18. UICC Uluslararası Kanser Kongresi, Oslo.
• Hong, O., Lusk, S. L., & Ronis, D. L. (2005). Ethnic differences in predictors of hearing protection behavior between black and white workers. Research & Theory for Nursing Practice, 19 (1), 63-76.
• Köşgeroğlu, N., Ayrancı, U., Özerdoğan, N., Demirüstü, C., (2006). Turkish nurses information about and administration of chemotherapeutic drugs. Journal of Clinical Nursing, 15 (9): 1179-87.
• Kubilay, G., Fesci, H., Erdem, Y., Yurtsever, S., Kutlutürkan, S., Guner, P., Platin, N. (1997). Kemoterapi hazırlayan ve uygulayan hemşirelere ilişkin durum değerlendirmesi. Onkoloji Hemşireliği Derneği Bülteni, 6, 7-15.
• Levin, P. F. (1999). Test of Fishbein and Ajzen models as predictors of health care workers' glove use. Research in Nursing and Health, 22, 295-307.
• Lusk, S. L., Ronis, D. L., & Hogan, M. M. (1997). Test of the health promotion model as a causal model of construction workers' use of hearing protection. Research in Nursing & Health, 20 (3), 183-94.
• Mahon, S. M., Casperson, D. S., Yackzan, S., Goodner, S., Hasse, B., Hawkins, J., et al. (1994). Safe handling practices of cytotoxic drugs: The results of a chapter survey. Journal of Oncology Nursing Forum, 21, 1157-65.
• McGovern, P. M., Gershon, R. R. M., Rhame, F. S., & Anderson, E., (2000). Factors affecting universal precautions compliance. Journal of Business and Psychology, 15 (1), 149-61.
• Martin, S. & Larson, E., (2003). Chemotherapy-handling practices of outpatient and office-based oncology nurses. Journal of Oncology Nursing Forum, 30, 575-81.
• Martin, S. (2006). Outpatient nurses' perception of chemotherapy handling risks, Virginia Henderson International Nursing e-Repository, Erişim: 10.12.2013, http://www.nursinglibrary.org/vhl/handle/10755/165142
• Moore, D., Gamage, B., Bryce, E., Copes, R., Yassi, A., & other members of The, B. C. I. R. P. S. G., (2005). Protecting health care workers from SARS and other respiratory pathogens: Organizational and individual factors that affect adherence to infection control guidelines. American Journal of Infection Control, 33 (2), 88-96.
• National Institute for Occupational Safety and Health NIOSH, (2004 September). Preventing occupational exposures to antineoplastic and other hazardous drugs in health care settings, Erişim: 10.12.2013, http://www.cdc.gov/niosh/docs/2004-165/
• Nieweg, R. M., deBoer, M., Dubbleman, R. C., Gail, H. E., Hesselman, G. M., Lenssen, P. C., et al. (1994). Safe handling of antineoplastic drugs: Results of a survey. Cancer Nursing, 17, 501-11.
• Onkoloji Hemşireleri Derneği (2014). Antineoplastik ilaçların güvenli kullanım standartları rehberi, Onkoloji Hemşireleri Derneği Yayını.
• Occupational Safety and Health Administration, OSHA, (1999). Washington, DC: Occupational Safety and Health Administration, Office of Occupational Medicine.
• Occupational Health and Safety Administration, OSHA, (2001 March). Instruction TED 1.15. directorate of technical support. Controlling occupational exposure to hazardous drugs.
• Pınar, R. (2003). Hemşirelerin kemoterapi hazırlama ve uygulama sırasında çevreyi, kendilerini ve hastaları korumaya yönelik tutumları. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6, 1.
• Pollovich, M. & Martin, S. (2008). Nurses' use of hazardous drug handling precautions and awareness of national safety guidelines, Poster session presented at the southern nursing research association conference. Birmingham, AL.
• Pollovich, M. (2010). Nurses' use of hazardous drug safe handling precautions, georgia state university scholar works, Nursing dissertations, Georgia State University.
• Rajabi M., Shahrasbi A., Afshar, M., Shokraneh, F., Monji, F., Noroozi, M., Khojin, M., Madani, S., Barzoki, M. (2013). Risks to health professionals from hazardous drugs in Iran: A pilot study of understandıng of health care team to occupatıonal exposure to cytotoxics. Experimental and Clinical Sciences Journal, 13, 491-501.
• Sağlıkta Kalite Standartları Hastane (2016). Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim: 01.09.2016 https://kalite.saglik.gov.tr/content/files/Yayin2016/SKS_Hastane_Seti_V_5_R_1.pdf.
• Singleton, L. C., & Connor, T. H. (1999). An evaluation of the permeability of chemotherapy gloves to three cancer chemotherapy drugs. Oncology Nursing Forum, 26, 1491-1496.
• Stajicj, G. V., Barnett, C. W., Turner, S. V., & Henderson, C. A. (1986). Protective measures used by oncologic office nurses handling parenteral antineoplastic agents. Oncology Nursing Forum, 13, 47-49.
• Suspiro A, Prista J. (2011). Biomarkers of occupational exposure do anticancer agents: A minireview. Toxicology Letters Journal, 207, 42- 52.
• Şen S. (1989). Onkoloji servisinde kemoterapi amacıyla kullanılan ilaçları hazırlayan ve uygulayan hemşirelerin ilacın toksik etkilerinden kendilerini korumaları konusunda bilgi düzeyleri ve yaptıkları uygulamaların saptanması, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Programı Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara.
• Şimşek N. (2010). Kemoterapi hazırlayan ve uygulayan hemşirelerin önlem alma durumları ve etkileyen faktörler, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Tülek Z. (1999). Hemşirelerin kemoterapi uygulamalarına ilişkin koruyucu önlemleri alma durumlarının ve bunu etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Türkiye Onkoloji Hizmetleri Yeniden Yapılanma Programı (2010). Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim: 12.08.2016 http://www.kanser.org/saglik/userfiles/file/11Mayis2011/turkiye/onkoloji/hizmetleri/kitapcik.pdf
• Valanis, B., Vollmer, W. M., Labuhn, K., Glass, A., & Corelle, C. (1992). Antineoplastic drug handling protection after osha guidelines. Comparison by profession, handling activity, and work site. Journal of Occupational Medicine, 34, 149-155.
• Yılmazer S. (1998). Kemoterapi hazırlayan ve uygulayan hemşirelerin aldıkları koruyucu önlemler ve yeterince önlem alamama nedenleri. Hemşirelik Forumu, 1 (5), 215-220.
• Zohar, D. (2002). Modifying supervisory practices to improve subunit safety: A leadership-based intervention model. Journal of Applied Psychology, 87 (1), 156–163.