Hemşirelerin Hastanede Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 3, 162 - 170, 01.08.2015

Meltem Saygılı Özlem Özer Özgür Uğurluoğlu

Öz

Giriş: Hastanelerde ilaçların akılcı kullanımı konusunda hemşireler önemli bir role sahiptir. Amaç: Bu çalışmanın amacı Kırıkkale ili merkezinde faaliyet gösteren bir kamu hastanesinde görevli hemşirelerin akılcı ilaç kullanımına ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarını incelemektir.Yöntem: Çalışmada örneklem seçilmeksizin araştırmaya katılmak isteyen tüm hemşirelere anket uygulanmış ve toplam 296 kullanılabilir anket elde edilmiştir. Böylece toplam evrenin (441) %67.1’ine ulaşılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve ki-kare analizi uygulanmıştır.Bulgular: Çalışmada elde edilen sonuçlara göre hemşirelerin uygulama yapacakları ilaçlar konusunda bilgi almak için en çok hekim-eczacıya (%78.7) ve ilaç kaynak kitaplara (%48) başvurdukları, en sık karşılaşılan ilaç uygulama hatalarının; ilacın yanlış zamanda verilmesi (%47.6) ve ilaç dozunun atlanması (%46.3) olduğu belirlenmiştir. Ki kare analizi sonuçlarına göre ise; çalışılan birim ve meslek içi eğitim alma değişkenleri hemşirelerin akılcı ilaç konusundaki tutum ve davranışlarını etkileyen önemli faktörler olarak saptanmıştır (p< .05).Sonuç: Hastanelerde ilaçların akılcı tüketimi konusunda hemşirelerin, sorumluluklarının farkında olduğu, ancak bir bütün olarak akılcı ilaç kullanımı ve özellikle advers etki bildirimi konusuyla ilgili eğitim ihtiyacının olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akılcı İlaç Kullanımı, Hemşire, Hastane

An Evaluation on Levels of Knowledge and Behavior of Nurse About Rational Drug Use In A Public Hospital

Öz

Introduction: On rational use of medicines in hospitals, nurse have an important role. Aim: The aim of this study is to examine the knowledge and behaviors related to rational drug use among the nurse working at a public hospital in central Kirikkale province and to determine the factors that influence the behavior of rational drug use. Method: The sample wasn’t selected in the study and the study questionnaire was applied to all the nurse who want to participate in the survey, and have obtained a total of 296 useable questionnaires. In this way, 67.1% of the study universe (441) has been reached. Descriptive statistics and chi-square test was used for analysis of the data. Results: According to the results obtained in the study, nurse refer to physician-pharmacist (78.7%) and drug resource books (48%) for the information about drugs and their most frequently encountered medication errors were drugs given at the wrong time (47.6%) and skipping the medication dosages (46.3%). According to chi-square test results, working unit and vocational training were determined to be important factors influencing the attitudes and behaviors of nurse related to rational drug use (p < .05). Conclusion: On rational consumption of medicines in hospitals nurse are aware of their responsibilities, but as a whole, rational drug use and especially on the subject of the adverse effects notification that the training needs have been identified

Anahtar Kelimeler

Rational Drug Use, Nurse, Hospital

Kaynakça

• Abacıoğlu, N. (2005). Akılcı (Rasyonel) ilaç kullanımı, Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 5 (4).
• Adimasu, A. (2014) Nurses knowledge related to adverse drug reaction reporting and associated factors at Felegehiwot Referral Hospital and University of Gondar Teaching Hospital, Northwest Ethiopia, American Journal of Health Research, 2(4), 164-170.
• Armitage, G., Knapman, H. (2003). Adverse events in drug administration: a literature review. Journal of Nursing Management, 11(2), 130-140.
• Ateş, Ç. (2010). Bir eğitim ve araştırma hastanesinde hemşirelerin ilaç uygulama hataları ve hata nedenlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Ankara, Türkiye.
• Aydın, B., Gelal, A. (2012). Akılcı ilaç kullanımı: yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin rolü, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 26 (1), 57-63.
• Aydınkarahaliloğlu, D. (2007). Farmokovijilansın önemi ve Türkiye’de farmakovijilans uygulamaları, Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, Sayı:4.
• Dağıstanlı, S. (2007). Bir tutam terminoloji, İyi Klinik Uygulamalar Dergisi, Sayı:18.
• Demirtaş, E., Soylu, M., Soylu, M., Ödevci, N. (2013). Akılcı ilaç uygulamalarında sağlık çalışanlarının farkındalık düzeyleri (uygulamalı bir örneği Yeşilyurt Hasan Çalık Devlet Hastanesi). IV. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi (Sözel Bildiriler Kitabı). 1.Cilt, Ankara. 02-04 Mayıs, 553-570.
• Erken Kılıç, L. (2013). Akılcı ilaç kullanımı, Ulusal Akciğer Kanseri (Kongre Kitabı), (Edt. Mandel MN., Ece T.), Kapadokya. 14-17 Mart,15-7.
• Keohane, C.A., Bane, A.D., Featherstone, E., Hayes, J., Woolf, S., Hurley, A., Bates, D.W., Gandhi, T.K. & Poon, E.G. (2008). Quantifying nursing workflow in medication administration. The Journal of Nursing Administration, 38(1),19-26.
• Liu, Y., Çelik, Y., Şahin, B. (2005). Türkiye’de sağlık ve ilaç harcamaları, Sağlıkta Umut Vakfı, Ankara.
• Oguz, E., Alaşehirli, B., Demiryürek, A.T. (2015). Evaluation of the attitudes of the nurses related to rational drug use in Gaziantep University Sahinbey Research and Practice Hospital in Turkey, Nurse Education Today, 35, 395-401.
• Ojo, M.A., Igwllo, C.I., Emodoh, T. (2014). Prescribing patterns and perceptions of health care professionals about rational drug use in a specialist hospital clinic, Journal of Public Health in Africa, 5(242),99-103. (2013). OECD, OECD health data 2012–frequently requested data.
• Erişim:13.04.2014.http://www.oecd.org/health/healthsystems/o ecdhealthdata2013frequentlyrequested data.htm
• Pınar, N. (2012). Ülkemizde ilaç harcamaları, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 19 (1), 59-65. SGK
• (2012). İstatistik Yıllıkları, http://www.sgk.gov
• tr/wps/portal/tr/ kurumsal/istatistikler Erişim:12.04.2014
• Şahingöz, M., Balcı, E. (2013). Hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı, TAF Preventive Medicine Bulletin, 12 (1), 57-64.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (1993). Sağlık projesi genel koordinatörlüğü, rasyonel ilaç kullanımı bölümü, Akılcı ilaç kullanımının alfabesi, Ankara.
• Turan, N. (2003). İlaca bağlı advers etki takibi ve Türkiye'de antibiyotiklerin kayıtlı advers etkileri, Antibiyotik ve Kemoterapi Dergisi, 17 (3), 326-328.
• World Health Organization. (1985). Conference of experts on the rational use of drugs, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, 25-9.
• World Health Organization, (2000). Essential medicines and health products information portal. Safety monitoring of medicinal products: guidelines for setting up and running a pharmacovigilance centre,http://apps.who.int/medicinedocs/e n/d/Jh2934e/ Erişim:10.06.2014.
• World Health Organization, (2007). Progress in the rational use of medicines, A60/24, 1-4.
• World Health Organization, (2010). The world health report, health systems financing, the path to universal coverage, achieving better health outcomes and efficiency gains through rational use of medicine technical brief series (Brief No 3). http://www.who.int/healthsystems/topics/financing/healthreport /whr_techbrief/en/ Erişim:24.07.2014