Diyabetli Bireylerin İnsülin Uygulama Bilgi-Beceri Düzeyleri: Doğru ve Yanlışlar

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 1, 18 - 26, 01.02.2015

Ümran Aslan Medet Korkmaz

Öz

ÖzetGiriş: Diyabet, bireylerin ve ailelerinin yaşamları­nın tüm yönlerini etkileyen, yaşam kalitesini azaltan ve yaşam boyu süren bir hastalıktır. Tip 2 diyabet erişkin toplumda en yaygın görülen metabolizma hastalığıdır. TURDEP-II sonuçlarına göre Türk erişkin toplumunda diyabet sıklığı %13,7’dir. Amerikan Diyabet Birliği, diyabetin doğrudan tıbbi ve dolaylı maliyetinin 132 milyar dolar olduğunu bildirmektedir. Uygun enjeksiyon tekniğinin kullanılması, iyi diyabet kontrolü sağlamak ve komplikasyonları önlemek açısından büyük önem taşır. Amaç: Bu çalışma, diyabetli hastaların insülin kullanım bilgi-becerileri ve yanlışlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı tipte planlanan bu çalışma, Endokrinoloji Anabilim Dalı Polikliniğinde ve Dahiliye kliniğinde tedavi gören 110 diyabetli hasta ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak “Hasta Bilgi Formu” ve “İnsülin Uygulaması Gözlem Formu” kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma yöntemleri kullanılmıştır. Bulgular: Hastaların %68.2’si günde 4 kez insülin kullanmakta ve kullandığı insülinin adını bilmemekte, %97.3’ünün diyabetle ilgili herhangi bir dergi/derneğe üyeliği bulunmamaktadır. İnsülin kullananların %10’u oruç tutmaktadır. Hastaların %32.7’si insülin bölgesinde sertlik/şişlik, %54.5’i morluk, %79.1’i hipoglisemi, %66.4’ü hiperglisemi yaşadığını söylemiştir. Hastaların %59.1’i insülin yapmayı unutmakta, %31.8’i insülini bilerek atlamaktadır. Hastaların %56.4’ü insülin bölgeleri arasında rotasyon yapmamaktadır. Sonuç: Kapsamlı ve düzenli bir diyabet ve insülin uygulama eğitimi ile hastaların yanlış yapma oranları azaltılabilir.

Anahtar Kelimeler

Diyabetes mellitus, insülin kullanımı, uygulama becerisi

Insulin Application Information Skill Levels in Diyabetic Individuals: Errors

Öz

Background: Diabetes is an illness affecting all ways of lives of individuals and their families, reducing quality of life and lasting lifelong.
Type 2 diabetes is a metabolic illness seen extensively in adult society. The prevalence of diabetes is 13.7% in Turkish adult society
according to TURDEP II study. American Diabetes Association declares that diabetes costs 132 billion dollars in medicine directly and
indirectly in general. Using the proper injection techniques, to ensure a good control of the diabetes and prevention of its complications is
great importance. Objectives: This study was done to evaluate the insulin application knowledge-skills and errors of diabetic patients.
Methods: This study planned as descriptive type was done on 110 outpatient and inpatient diabetics in Endocrinology Department. Patient
Information Form and Insulin Application Observation Form were used as data collecting means. Number, percentage, ratio and standard
deviation methods were used. Results: 68.2% of patients were using insulin and didn't know the name of the insulin. 97.3% wasn't the
members of any associations related to diabetes. 10% of patients was sawm. Patients said that 32.7% had puffiness, 54.5% had bruise, 79.1%
had hypoglycemia and 66.4% had hyperglycemia. 59.1 was forgetting doing insulin, 31.8% was skipping insulin purposely, 56.4% wasn't
rotating between the insulin region. Conclusion: The rates of making mistakes may lessen with a comprehensive and regular education on
diabetes and insulin application

Anahtar Kelimeler

Diabetes Mellitus, Use of Insulin, Application Skills.

Kaynakça

• Abi, A. (2009). Diyabetiklerde insülin uygulama tekniklerinin ve hatalarının metabolik kontrol üzerine etkilerinin incelenmesi. İç Hastalıkları Uzmanlık Programı, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2. İç Hastalıkları Kliniği. İstanbul, Türkiye.
• American Diabetes Association (2004). Position statements, insulin administration. Diyabetes Care, Vol: 27, Suppl1, p. 106-107.
• American Diabetes Association (2012). Standards of medical care in diyabetes, Diyabetes Care, 35: 6 p. 11-63.
• Arda, H. (2009). Diyabetes mellitusu olan bireylerin kendi kendilerine insülin uygulama hatalarının incelenmesi, Hemşirelik Programı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Türkiye.
• Beaser, R.S., Weinger, K., Bolduc-Bissell, L.M. (2008). Diyabet tedavisinde eğitim, (Ç: Yıldız E.) Yumuk V. Ç. Ed. Joslin’s Diyabetes Mellitus, (s. 597-610) İstanbul, Medikal Yayıncılık, 1. Baskı.
• Broadway, C.A. (1991). Prevention of insulin leakage after subcutaneous injection. Diyabetes Educator, Vol 17 : p. 2-90.
• Cheng, A.Y.Y., Zinman, B. (2008). İnsülin tedavisinin prensipleri, (Ç: Güney E.) Yumuk V. Ç. Ed: Joslin’s Diyabetes Mellitus, (s. 659-670), İstanbul, Medikal Yayıncılık, 1. Baskı.
• Coninck, D.E., Frid, A., Gaspar, R., Hicks, D., Hirsch, L., Kreugel, G., Liersch, J., Letondeur, C., Sauvanet, JP., Tubiana, N., Strauss, K. (2010). Results and analysis of the 2008–2009 Insulin injection technique questionnaire survey, Journal of Diabetes 2, 168–179.
• Coşansu, G.K. (2009). Tip 2 Diyabetlilerde özbakım aktiviteleri ve diyabete ilişkin bilişsel-sosyal faktörler, Yayınlanmamaış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, Türkiye.
• Croix, N.M., Hensbergen, J.F., Stueten, V.C.J.J. L.M.G. (2010). EADV Rehberi, insülin kalemiyle insülin uygulanması, (Ç: Çelik S.) Ç.Ed. Diyabet Hemşireliği Derneği.
• Eisenberg, D.M., Davis, R.B., Ettner, S.L., Apel, S., Wilkey, S., Rompay V.M., Kesler, R.C. (1998). Trends in alternative medicine use in the United States 1990-1997: Results of a follow-up national survey, The Journal of the American Medical Association, 11; 280(18), p.1569-1575.
• Ekim, A. (2007). Tip 1 diyabetli çocukların yaş dönemlerine göre insülin uygulama becerileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hemşirelik Programı. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Erol, Ö. (2003). İnsülin kullanan diyabetlilerde bireysel izlem ile diyabet kontrolü ve hipoglisemi arasındaki ilişki, Hemşirelik Programı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Erol, Ö. (2009). İnsülin kullanan diyabetlilerde hipoglisemi korkusu ve öz-etkililik, Hemşirelik Programı, Yayınlanmamış Doktora Tezi. İÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Fleming, D.R. (2000). Mightier than the syringe, American Journal of Nursing, Vol: 100, No: 11 p. 44-48.
• Frid, A.L., Hirsch, R., Gaspar, D., Hicks, G., Kreugel, J., Liersch, C., Letondeur, J.P., Sauvanet, N., Tubiana-Rufi, K., Strauss. (2011). Ç. Edi: Olgun N. Diyabetli bireyler için enjeksiyon önerileri, Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu, Cilt:3 Sayı:1: s. 55-75.
• Gagliardino, J.J., González, C., Caporale, J.E. (2007). Diyabetes Education Study Group of Argentina, The diyabetes related attitudes of health care professionals and persons with diyabetes in Argentina, Revista Panamericana de Salud Pública, 22(5), p. 304–307.
• Hansen, B., Kirketerp, G., Ehlers. G., Nordentoft, E., Hansen, G. (2007). Evidence-based clinical guidelines for injection of insulin for adults with diyabetes mellitus. Danish Nurses Organization.
• Hauner, H., Stockamp, B., Haastert, B. (1996). Prevalence of lipohypertrophy in insulin-treated diabetic patients and predisposing factors, Experimental and Clinical Endocrinology & Diabetes, 104(2): 106-110.
• International Diyabetes Federation, (2008). Diyabet sağlık profesyonelleri için uluslar arası eğitim rehberi, Ç: Özcan Ş. Kızmaz E.C. Erişim: 14.05.2012, www.idf.org
• Iversen, M.M. Hanestad, B.R. (2005). Educational needs, metabolic control and self-reported quality of life, Europen Diyabetes Nursing, 2 (1): s. 11-16.
• Jama, R.D., ROSS, S.A., Parkes, J.L., Pardo, S., Ginsberg, B.H. (1999). Role of injection techniqje in use of insulin pens: prospective evaluation of a 31-gauge, 8-mm insulin pen needle, Endocrine Practice, Vol: 5, No: 5. p. 245-250.
• Javanshir, M. (2006). Tip 1 ve Tip 2 Diyabetli hastaların diyabet tutumlarının değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, (Prof. Dr. Zehra Durna).
• Jung, R.T. (1997). Obesity and nutritional factors in the pathogenesis of non-insülin dependent diyabetes mellitus. In: Textbook of diyabetes. Vol: 1. Second Edition, Pickup JC., Williams G., eds. Oxford: Blackwell Science Ltd., 19.1- 19.23. Berlin, Germany.
• King, L. (2003). Continuing professional development: injection management, subcutaneous insulin injection technique. Nursing Standard, Vol: 17. No 34, p. 45-55.
• Larçin, A., Polat. G., Karadağ, B. (2009). Diyabetlilerde insülin enjeksiyon uygulama tekniklerinin ve hatalarının metabolik kontrol üzerine etkilerinin incelenmesi, Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu, Cilt:2 Sayı:2 s. 64-72.
• Oksel, E., Şişman, F.N. (2009). Diyabetes Mellitus’lu hastaların kullandıkları tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemleri, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 25 (3): s. 27- 36.
• Özcan, Ş. (2001). Diyabet yönetimi ve hemşirelik. Yenigün M. Altuntaş M. Eds. Her yönüyle diyabetes mellitus, (s. 969- 996), İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi.
• Özen, A.T., Bayram, Ş.A. (2009). İnsülin kullanan diyabetes mellituslu hastaların uygulamada yaptıkları hatalar, Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu, Cilt: 2 Sayı: 2: s. 36-41.
• Rosenzweig, J.L. (2008). Diyabet ve sağlık hizmeti sistemi ekonomik ve sosyal maliyetler, (Ç: Köksal G. Özel H.G.) Yumuk V. Ç.Ed. Joslin’s Diyabetes Mellitus, 1. Baskı, (s. 777-792), İstanbul. İstanbul Medikal Yayıncılık.
• Satman, İ. (2010). (Proje Yürütücüsü), TURDEP-II Sonuçlarının Özeti, Erişim: 05.05.2012, www.istanbul.edu.tr
• Satman İ. (2009). Diyabetes mellitus epidemiyolojisi, Satman İ. Bölüm (Ed.), Diyabetes mellitus multidisipliner yaklaşımla tanı, tedavi ve izlem, İmamoğlu Ş. (Ed.), Deomed (s. 11-35), İstanbul, İstanbul Medikal Yayıncılık, 3. Baskı.
• SPSS Inc. Software Products, SPSS for Windows 98/2000/XP Version 17.00, 233 South Wacker Drive, 11th Flor Chicago, IL 60606-6412: 2008 Patent No: 7, 023, 453.
• Stratton, M.I., Adler, I.A., Neil, W.A., Mattheus, N.D., Manley, E.S., Cull, A.C. (2000). On behalf of the UK Prospective Diyabete Group Study. Association of glycemia macrovascular andmicrovascular complications of type 2 diyabetes (UKPDS 35). BMJ 321: p. 405-412.
• Talaz, A. (2007). Diyabetik ayak gelişen ve gelişmeyen hastalarda kan şekeri kontrolünün ve psikososyal uyumun değerlendirilmesi, Hemşirelik Programı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği, (2011). Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu, Satman İ. Yılmaz C. İmamoğlu Ş. (Editörler), Diyabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem klavuzu, 5. Baskı, Bayt Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Tanıtım, Ankara.
• Uçan, Ö. (2007). Ovayolu N. Torun S. Diyabetes mellitus’lu hastaların kan şekeri ve insülin kullanımına yönelik bilgilerinin belirlenmesi, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10: 1 s. 89-96.
• Yeh, G.Y., Eisenberg, D.M., Davis. R.B., Phillips. R.S. (2002). Use of complementary and alternative medicine among persons with diyabetes mellitus: results of a national survey. American Journal of Public Health, Vol 92, No. 10, p.1648- 1652.