Türkiye’de Emzirme Sürecinde Uygulanan Nonfarmakolojik Yöntemler İle İlgili Yapılmış Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 1, 56 - 67, 15.01.2022

Resmiye Kaya Odabaş Yasemin Sökmen Ayten Taşpınar

https://doi.org/10.46483/deuhfed.942281

Öz

Giriş: Nonfarmakolojik yöntemler ile laktasyonun arttırılması ve meme sorunlarının giderilmesi emzirme ve emzirmenin devamlılığı açısından önemlidir. Amaç: Bu çalışma, Türkiye’de emzirme sürecinde uygulanan nonfarmakolojik yöntemler ile ilgili lisansüstü tezleri incelemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırma, 12 Ocak-22 Nisan 2021 tarihleri arasında, literatüre dayalı olarak tanımlayıcı nitelikte yapılmış olup, verilerin toplamasında doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Lisansüstü tezlere ulaşmak için, “laktasyon”, “anne sütü”, “meme”, ”emzirme” ve “nonfarmakolojik yöntem” anahtar kelimeleri ile Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi üzerinden tarama yapılmış ve 31 tez incelenmiştir. Veriler, Tez Değerlendirme Formu ile toplanmış, tanımlayıcı istatistikler yoluyla çözümlenmiştir. Bulgular: Çalışmadaki lisansüstü tezlerin, 9’unun Hemşirelik, 7’sinin Ebelik Anabilim Dalı’nda yapıldığı, emzirme sürecinde, yenidoğana uygulanan nonfarmakolojik yöntemlerin; kanguru bakımı (n=10), müzik dinletisi (n=5), emzik verme (n=2), emzirme destek sistemi (n=1), oral stimülasyon (n=1) ve bebek masajı (n=1) olduğu, anneye uygulanan nonfarmakolojik yöntemlerin; progresif gevşeme egzersizi (n=2), müzik dinletisi (n=2), ayak masajı (n=1), lahana uygulaması (n=1), yatak içi egzersiz (n=1), oksitosin masajı (n=1), akupresür (n=1), bebeğin videosunun izletilmesi (n=1), oral hidrasyon (n=1), sakız çiğneme (n=1) ve transkütan elektriksel sinir stimülasyonu (n=1) olduğu, meme sorunlarına yönelik uygulanan nonfarmakolojik yöntemlerinde; anne sütü (n=4), zeytinyağı (n=3), lahana (n=1), ayva çekirdeği (n=1), hidrojel ped (n=1), sıcak kompres (n=1), sıcak çay kompresi uygulaması (n=1), göğüs kalkanı (n=1) ve memeyi temiz kuru tutma (n=1) olduğu bulunmuştur. Sonuç: Emzirme sürecinde uygulanan nonfarmakolojik yöntemlerle ilgili tezlerde, kanguru bakımı/ten tene temas, müzik dinletisi, progresif gevşeme egzersizi ve anne sütü uygulamasının daha çok çalışıldığı, yatak içi egzersiz, erken oral stimülasyon ve sakız çiğneme dışındaki uygulamaların emzirme sürecinde etkili olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

laktasyon, anne sütü, meme, emzirme, nonfarmakolojik yöntem

Destekleyen Kurum

yok

Development of Medication Administration Self-Efficacy Scale in Children for Nursing Students and Psychometric Properties

Öz

Backround: Increasing lactation and eliminating breast problems using non-pharmacological methods are important for both breastfeeding, the continuity of breastfeeding. Objectives: This study was conducted examine postgraduate theses non-pharmacological methods used during breastfeeding in Turkey. Methods: The research was conducted as descriptive research based literature between January 12-April 22,2021. Data was collected using document analysis technique. In order to access postgraduate theses, the keywords:“lactation”,“breast milk”,“breast”,“breastfeeding”,“non-pharmacological method” were searched National Thesis Center of Council of Higher Education. Data were collected with Thesis Evaluation Form and analyzed using descriptive statistics. Results: Of the postgraduate theses in study, 9 them were Department of Nursing and 7 them Department of Midwifery, non-pharmacological methods used for newborns during breastfeeding included skin-to-skin contact (n=10), music performance (n=5), the use pacifiers (n=2), breastfeeding support system (n=1), oral stimulation (n=1), baby massage (n=1), non-pharmacological methods used facilitate breastfeeding, increase lactation included progressive relaxation exercise (n=2), music performance (n=2), foot massage (n=1), cabbage application (n=1), in-bed exercise (n=1), oxytocin massage (n=1), acupressure (n=1), watching baby’s video (n=1), oral hydration (n=1), chewing gum (n=1), transcutaneous electrical nerve stimulation (n=1), the use of breast milk (n=4), olive oil (n=3), cabbage (n=1), quince seed (n=1), hydrogel pad (n=1), hot compress (n=1), hot tea compress (n=1), breast shield (n=1), keeping the breast clean dry (n=1) were found non-pharmacological methods intended breast problems. Conclusion: While among non-pharmacological methods, kangaroo care, music performance, progressive relaxation exercise and breast milk application were found to have been studied more; practices other than in-bed exercise, early oral stimulation, chewing gum were found to effective for breastfeeding process.

Anahtar Kelimeler

Lactation, breast milk, breastfeeding, non-pharmacological method

Kaynakça

• 1. Çaka YS, Topal S, Altınkaynak S. Anne sütü ile beslenmede karşılaşılan sorunlar. Türkiye Klinikleri J Pediatr Nurs-Special Topics 2017;3(2):120-8.
• 2. Bransburg-Zabary S, Virozub A, Mimouni F. Human milk warming temperatures using a simulation of currently available storage and warming methods. PLoS One 2015;10(6):e0128806.
• 3. Victora CG, Bahl R, Barros A, França G, Horton S, Krasevec J, et al. Breastfeeding in the 21 st century: Epidemiology, mechanisms, and lifelong effect. Lancet 2016;387(10017):475-490.
• 4. Horta BL, Loret DE, Mola C, Victora CG. Breastfeeding and intelligence: A systematic review and meta-analysis. Acta Paediatr 2015;104(467):14-9.
• 5. Irmak N. Anne sütünün önemi ve ilk 6 ay sadece anne sütü vermeyi etkileyen unsurlar. Jour Turk Fam Phy 2016;7(2):27-31.
• 6. Köksal G, Gökmen H. Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi, 6. Baskı Hatiboglu yayınları, 2017,31-32.
• 7. Oktar Ö, Çoskun MA, Bostancı S. Anne sütü mucize olmaya devam ediyor. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci 2018;10(3):228-37.
• 8. Word Health Organization. European region has lowest global breastfeeding rates. 2018. URL: http://www.euro.who.int/en/health-topics/Lifestages/maternal-and-newborn-health/news/news/2015/08/who-european-region-has. 22 Şubat 2021.
• 9. Word Health Organization. World health statistics. 2015. URL: https://www.who.int/docs/default-source/gho-documents/world-health-statistic-reports/world-health-statistics-2015.pdf. 22 Şubat 2021.
• 10. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü T.C. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. Türkiye nüfus ve sağlık araştırması. 2018. URL: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/TNSA2018_ana_Rapor.pdf. 9 Haziran 2021.
• 11. Safon C, Keene D, Guevara WJU, Kiani S, Herkert D, Munoz EE, et al. Determinants of perceived insufficient milk among new mothers in León, Nicaragua. Matern Child Nutr 2017;13(3):16-25.
• 12. Karaçam Z, Sağlık M. Breastfeeding problems and interventions performed on problems: Systematic review based on studies made in Turkey. Turk Pediatri Ars 2018;53(3):134-48.
• 13. Raghavan V, Bhartı B, Kumar P, Mukhopadhyay K, Dhaliwal L.First hour initiation of breastfeeding and exclusive breastfeeding at six weeks: Prevalence and predictors in a tertiary care setting. Indian J Pediatr 2014;81:743–750.
• 14. Eidelman AI, Schanler RJ, Johnston M, Landers S, Noble L, Szucs K. Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics 2012;129(3):827- 841.
• 15. Sari LP, Salimo H, Budihastuti UR. Optimizing the combination of oxytocin massage and hypnobreastfeeding for breast milk production among post-partum mothers. Journal of Maternal and Child Health 2017;2(1):20-29.
• 16. Varışoğlu Y, Güngör Satılmış İ. Preterm doğumlarda anne sütü ve anne sütünü artırmaya yönelik alternatif yöntemler. İzmir Democracy University Health Sciences Journal 2019;2(2):99-113.
• 17. Amir Ali Akbardi S, Alamolhoda SH, Baghban AA, Mirabi P. Effects of menthol essence and breast milk on the improvement of nipple fissures in breastfeeding women. J Res Med Sci 2014;19:629-33.
• 18. As'adi N, Kariman N, Mojab F, Pourhoseinholi MA. The effect of Saqez (Pistacia atlantica) ointment on nipple fissure improvement in breastfeeding women during onemonth follow-up. Avicenna J Phytomed 2017;7(6):477-485.
• 19. Eshgizade M, Moghaddam MB, Moghaddam HM, Mahmoudıan A, Mesbah M. Comparison of the effect of olive oil, aloe vera extract and breast milk on healing of breast fissure in lactating mothers: a randomized clinical trial. Qom Univ Med Sci J 2016;10:19-27.
• 20. Jackson Kl, Dennıs Cl. Lanolin for the treatment of nipple pain in breastfeeding women: a randomized controlled trial. Maternal Child Nutrition 2016;1(1):1-10.
• 21. Vieira F, Delalibera DCF, Mota Correa Castral T, Guımaraes JV, Marques Salge AK, Bachion MM. Effects of anhydrous lanolin versus breast milk combined with a breast shell for the treatment of nipple trauma and pain during breastfeeding: A randomized clinical trial. j midwifery womens health 2017;62:572–579.
• 22. Arslan Gürcüoğlu E. Sezaryen sonrası anne ve yenidoğan arasında uygulanan acil ve erken tensel temasın ilk 24 saatte annenin emzirmesi, kaygısı, kanaması ve yenidoğan sağlığına etkileri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2020.
• 23. Coşkun D. Prematüre bebeği olan ve emziremeyen annelerin uyguladığı kanguru bakımının annelerin stres düzeyi ve süt miktarına etkisi. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya, 2018.
• 24. Çetinkaya E. Meme dolgunluğu (angorjman) gelişen annelerde lahana uygulamasının etkisi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2019.
• 25. Irmak G. Yenidoğanlarda Kanguru Bakımı ve Masajın Emme Başarısı Ve Fiziksel Parametrelere Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Düzce, 2019.
• 26. Akça K. Beyaz gürültünün yenidoğanlarda emme başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 2014.
• 27. Çankaya S. Sezaryenla doğum yapan annelerde ayak masajının laktasyona ve doğum sonu konfora etkisi; randomize kontrollü çalışma. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2018.
• 28. Çelik V. Preterm bebeklerde emzik verme yönteminin tam anne memesine geçiş ve emme başarısı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 2015.
• 29. Çelik F. Preterm bebeklerde oral stimulasyon ve emzirme destek sisteminin tam anne memesine geçiş süresi ve emme başarısı üzerine etkisi: Randomize kontrollü çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Manisa, 2019.
• 30. Çullu R. Meme bakımında kullanılan zeytinyağı ve hidrojel ped uygulanmasının meme bası sorunlarının önlenmesine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara, 2008.
• 31. Dağlı E. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde yatan prematüre bebeklerin annelerinde müziğin ve oksitosin masajının süt salınımına etkisinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir, 2019.
• 32. Demirci G. Doğum sonrası meme başı çatlaklarının oluşumunun önlenmesinde göğüs kalkanı kullanımının etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2015.
• 33. Gündoğdu G. Sezaryen sonrası uygulanan yatak içi egzersizler, erken oral hidrasyon ve sakız çiğnemenin bağırsak hareketleri ile ağrı ve emzirmeye etkisi. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 2019.
• 34. Kabasakal A. Prematüre Bebek Annelerinde Watson’ın Modeli İle Uygulanan Kanguru Bakımının Laktasyon Sürecine ve Kaygı Düzeyine Etkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara, 2019.
• 35. Karakoç Geçici A. Prematüre Bebeklerde Kanguru Bakımının Annelerin Emzirme Öz-Yeterlilik ve Emzirme Başarısına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Konya, 2018.
• 36. Kaya Sağlık D. Emzirme döneminde meme bası sorunlarının önlenmesinde, zeytinyağı, anne sütü ve temiz kuru tutma yöntemi kullanılarak yapılan meme bakımı yöntemlerinin etkinliğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Afyon, 2019.
• 37. Kelek S. Erken postpartum dönemde kullanılan ayva çekirdeği jölesi ve anne sütünün meme başı çatlağı oluşumuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas, 2017.
• 38. Kır E. Yenidoğanlarda ninnilerin ve beyaz gürültünün emzirmenin başlatılması üzerine etkisinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü. Tokat, 2020.
• 39. Kirlek F. Erken postpartum dönemde meme başı ağrısı ve çatlaklarının önlenmesinde anne sütü ve zeytinyağının etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Doğum ve Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği. Aydın, 2010.
• 40. Koç S. Doğumda kanguru bakımının yenidoğanın emzirme davranışlarına ve annenin konfor düzeyine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, 2015.
• 41. Korkut S. Doğum sonu erken dönemde sağlıklı yenidoğanlara uygulanan kanguru bakımının emzirmeye etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, 2017.
• 42. Öztürk D. Sezaryen ile doğum yapan kadınlara uygulanan progresif gevşeme egzersizleri ve transkütan elektriksel sinir stimülasyonunun akut ağrı, emzirme davranışı ve konfor düzeyine etkisi; randomize kontrollü çalışma. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara, 2019.
• 43. Sarı E. Preterm sezaryen doğum sonrası emziremeyen annelere uygulanan akupresürün laktasyona etkisi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, 2020.
• 44. Sarıcan ES. Doğumda kanguru bakımının sadece anne sütü ile beslenme durumuna ve bebeğin büyüme-gelişmesine etkisinin bağlanma kuramına göre incelenmesi. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir, 2019.
• 45. Soyer S. Beyaz gürültü ve sessiz ortamın yenidoğanın emme başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir, 2017.
• 46. Sürücü ZS. Sezaryen doğum yapan kadınlarda, erken ten tene temasın, emzirme ve doğum sonu kanama üzerıne etkisinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, 2018.
• 47. Şahin K. Preterm bebek annelerine uygulanan progresif kas gevşeme egzersizlerinin anne ve bebek üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. İstanbul, 2019.
• 48. Turhan İ. Bebeği yenidoğan ünitesinde yatan annelere bebeğinin video görüntüsünün izletilmesinin anne sütü ve maternal bağlanmaya etkisi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Kayseri, 2020.
• 49. Ünsal Atan Ş. Primipar emziren annelerde meme ucu sorunlarının önlenmesinde farklı yöntemlerin etkinliğinin incelenmesi. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir, 2008.
• 50. Varışoğlu Y. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde prematüre bebeği olan annelere dinletilen müziğin anne sütü üretimine etkisi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. İstanbul, 2019.
• 51. Yaşar Kivik S. Epidural anestezi ile doğum yapan primipar annelerde erken ten temasının emzirme üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Bülent Ecevit Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Zonguldak, 2018.
• 52. Yıldız A. Prematüre bebeklerde emzik verme ve ninni dinletme yöntemlerinin total oral beslenmeye geçiş süresi ve emme başarısı üzerine etkisi. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Erzurum, 2009.
• 53. Karimi FZ, Heidarian Miri H, Salehian M, Khadivzadeh T, Bakhshi M. The effect of mother-ınfant skin to skin contact after birth on third stage of labor: A systematic review and meta-analysis. Iranian Journal Of Public Health 2019;48(4):612-620.
• 54. Saxton A, Fahy K, Rolfe M, Skinner V, Hastie C. Does skin-to-skin contact and breast feeding at birth affect the rate of primary postpartum haemorrhage: Results of a cohort study. Midwifery 2015;31(11):1110-1117.
• 55. Saunders Moore E R, Bergman N, Anderson GC, Medley N. Early skin-to-skin contact for mothers and their healthy newborn infants. Cochrane Database Systematic Review 2016;11(1):1-123.
• 56. Ding L, Shan C, Wang Y, Luo S. Effect of kangaroo mother care on breastfeeding andbehavior of full-term newborn. Chinese Journal Of Practical Nursing. 2018;34(24):1877-1882
• 57. Aghdas K, Talat K, Sepideh B. Effect of immediate and continuous mother-infant skin-to-skin contact on breastfeeding self-efficacy of primiparaous women: A randomised control trial. Women and Birth 2014;27:37-40.
• 58. Keith DR, Weaver BS, Vogel RL. The effect of music-based listening interventions on the volume, fat content and caloric content of breast milk–produced by mothers of premature and critically infants. Advances in Neonatal Care 2012;12(2):112-119.
• 59. Vianna MN, Barbosa AP, Carvalhaes AS, Cunha AJ. Music therapy may increase breastfeeding rates among mothers of premature newborns: A randomized controlled trial. Jornal de Pediatria, 2011;87(3):206-212.
• 60. Emmanuel EN, Sun J. Health related quality of life across the perinatal period among Australian women. Journal of Clinical Nursing 2014,23(11/12), 1611-1619.
• 61. Lawrence RA, Lawrence RM. Breastfeeding. 8. Edition. Lawrence RA. Philadelphia: W.B. Saunders; 2011:291.
• 62. Fotiou C, Siahanidou T, Vlastarakos PV, Tavoulari EF, Chrousos G. The effect of body andmindstress-releasing techniques on the breastfeeding of full-term babies; A criticalanalysis of published interventional studies. J Matern Fetal Neonatal Med 2018;31(1):98-105.
• 63. Karbandi S, Hosseini SM, Hosseini SA, Sadeghi F, Hesari M, Masoudi R. Evaluating the effectiveness of using a progressive muscle relaxation technique on the self-efficacy of breastfeeding in mothers with preterm infants. Journal of Nursing Research 2017;25(4):283-288.
• 64. Montaseri S, Zarei Z, Edraki M, Pourarian S, Ahmad SP. The effect of music therapy on breast milk secretion in mothers with premature infants. Pharmacophore 2017;8(6):1-13.
• 65. Jayamala AK, Lakshmanagowda PB, Pradeep GCM, Goturu J. Impact of music therapy on breast milk secretion in mothers of premature newborns. Journal of clinical and diagnostic research: JCDR 2015;9(4):4-6.
• 66. Kittithanesuan Y, Chiarakul S, Poovorawan Y. Effect of music on ımmediately postpartum lactation by term mothers after giving birth: A randomized controlled trial. J Med Assoc Thai 2017;100(8):834-42.
• 67. Ahmed HA, El-Shahawy AA, Sammour HM. Effect of immediate versus early oral hydration on caesarean section postoperative outcomes: A randomized controlled trial. The Egyptian Journal of Hospital Medicine 2018;72(10):5409-14.
• 68. Gad Mohamed AH, Kamel Gudia AD. The effect of early versus delayed oral hydratıon on post cesarean maternal outcome and satisfaction. The Malaysian Journal of Nursing 2018;9(4):1-10.
• 69. Akter S, Tasnim S, Bhuiyan MMA, Hasan A. A study on postpartum breast problems of mothers attending at lactation management center (LMC). Bangladesh Med J 2015;44(3):136-139.
• 70. Yazıcı S, Kaya L, Kaya Z. Yenidoğan yoğun bakımda bebekleri olan annelerin meme problemleri. J Health Pro Res 2020;2(3):121-127.
• 71. Cordero MJ, Villar NM, Barrilao RG, Cortés ME, López AM. Application of extra virgin olive oil to prevent nipple cracking in lactating women. World views Evid Based Nurs 2015;12(6):364-369.
• 72. Nageeb H, Fadel EA, Hassan NF. Olive oil on nipple trauma among lactatıng mothers. Mansoura Nursing Journal 2019;6(1):159-170.