Yaşam Sonu Bakımda İyi Ölüm Algısı: Lisansüstü Hemşirelik Öğrencileri Deneyimi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 270 - 278, 15.07.2022

Pınar Zorba Bahçeli , Derya Çınar , Nazan Akça

https://doi.org/10.46483/deuhfed.987622

Öz

Giriş: Hayatı tehdit eden hastalıklarda, hastaların ve ailelerinin yaşam kalitesini artıran yaklaşım olarak tanımlanan yaşam sonu bakımın temel hedeflerinden birisi iyi ölümdür. Amaç: Araştırma, yaşam sonu bakımda çalışan lisansüstü hemşirelik öğrencilerinin iyi ölüm algısına yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla yapıldı. Yöntem: Araştırma, nitel tipte tasarlandı. Veriler, 10 Ekim-10 Kasım 2020 tarihleri arasında yaşam sonu bakımda aktif olarak çalışan 17 lisansüstü hemşirelik öğrencileri ile odak grup görüşme yöntemiyle online çevrimiçi toplandı. Araştırmanın verilerinin toplanmasında, öğrencilerin sosyo-demografik özelliklerini içeren tanıtıcı bilgi formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanıldı. Bulgular: Araştırmada lisansüstü hemşirelik öğrencilerinin yaş ortalamasının 27.94±3.39, %59’unun kadın ve mesleki deneyim süresinin beş buçuk yıl olduğu tespit edildi. Öğrencilerin tamamı iyi ölüm kavramına ilişkin mesleki eğitim almadıklarını ifade ettiler. Çalışmada üç ana tema elde edildi. Lisansüstü hemşirelik öğrencileri genç hastaların ölümünden etkilenmelerine rağmen mesleki deneyim süreleri arttıkça duyarsızlaştıklarını belirttiler. Öğrenciler iyi ölümü; ağrısız-acısız, sevdikleri ile son ana kadar vedalaşma, gereksiz tıbbi müdahaleden kaçınma, tercih ettiği yerde olma ve bakım yükü oluşturmama olarak tanımladılar. Sonuç: Araştırma sonucunda, öğrenciler iyi ölümü; ağrısız-acısız, sevdikleri ile son ana kadar vedalaşma, gereksiz tıbbi müdahaleden kaçınma, tercih ettiği yerde olma ve bakım yükü oluşturmama olarak tanımladıklarını ancak iyi ölümü gerçekleştirmek için kliniklerde hemşire sayılarının ve bilgi düzeylerinin yetersiz olduğunu ifade ettiler. İyi ölüm ilkelerini içeren derslerin hemşirelik müfredatına entegre edilmesi ve kliniklerde hemşirelerin iyi ölümü gerçekleştirebilmeleri için güçlendirici kurum içi politikaların izlenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

İyi Ölüm, Algı, Hemşirelik, Öğrenci, Deneyim

Good Death Perception in End-of-Life Care: Nursing Students Experience

Öz

Background: One of the main goals of end-of-life care, which is defined as an approach that improves the quality of life of patients and their families in life-threatening diseases, is good death. Objectives: The sudy was carried out to determine the views of postgraduate nursing students working in end-of-life care on the perception of good death. Methods: The study was designed in qualitative type. Data were collected online through focus group interview method with 17 postgraduate nursing students actively working in end-of-life care between 10 October and 10 November 2020. In order to collect the data of the research, an introductory information form containing the socio-demographic characteristics of the students and a semi-structured interview form were used. Results: In the study, it was determined that the average age of postgraduate nursing students was 27.94 ± 3.39, 59% of them were women and the professional experience was five and a half years. All of the students stated that they did not receive vocational training on the concept of good death. Postgraduate nursing students indicated that although they are affected by the death of young patients, they become desensitized as their professional experience increases. Students identified good death; painless, saying goodbye to their loved ones until the last moment, avoiding unnecessary medical intervention, being in the preferred place and not creating a burden of care. Conclusion: As a result of the study, students described good death; painless, saying
goodbye to their loved ones until the last moment, avoiding unnecessary medical intervention, being in the preferred place and not creating a burden of care, but it was determined that nurse numbers in the clinics and levels of knowledge were insufficient to achieve a good death. It can be recommended to integrate the courses that include the principles of good death into the nursing syllabus and to follow empowering inhouse policies so that nurses can achieve good death in clinics. 

Anahtar Kelimeler

Good Death, Perception, Nursing, Student, Experience

Kaynakça

• 1. World Health Organization. World report on ageing and health. Ginebra: WHO; 2015 [Erişim tarihi: 06.11.2020]. https://www.who.int/ageing/publications/world-report-2015/en/
• 2. Bahar Z, Beser A, Ersin F, Kıssal A, Aydoğdu NG. Traditional and religious death practices in western Turkey. Asian Nurs Res 2012;(6):107-114. doi: 10.1016/j.anr.2012.08.003
• 3. World Health Organization, 2018. WHO definition of palliative care. [Erişim tarihi: 09.11.2020]http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/
• 4. Karadag E, Kilic SP, Ugur O, Akyol MA. Attitudes of nurses in Turkey toward care of dying individual and the associated religious and cultural factors. J Relig Health 2019; 58(1): 303-316. doi: 10.1007/s10943-018-0657-4
• 5. Karbasia C, Pachecoa E, Bullb C, Evansonc A, Chaboyerd W. Registered nurses' provision of end-of-life care to hospitalised adults: A mixed studies review. Nurse Educ Today 2018; 71:60-74. doi: 10.1016/j.nedt.2018.09.007
• 6. Zheng RS, Guo QH, Dong FQ, Owens, R.G. Chinese oncology nurses’ experience on caring for dying patients who are on their final days: a qualitative study. Int J Nurs Stud 2015;52(1):288-296. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2014.09.009
• 7. Uğur Ö, Fadıloğlu Ç. İyi ölüm ve yapılandırılması. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2021; 10(1):55-62.
• 8. Cain CL, McCleskey S. Expanded definitions of the ‘good death’? Race, ethnicity and medical aid in dying. Sociol Health Illn 2019 Jul;41(6):1175-1191. doi: 10.1111/1467-9566.12903.
• 9. Vanderveken L, Schoenmakers B, Lepeleire JD. A better understanding of the concept "a good death": How do healthcare providers define a good death? Am J Geriatr Psychiatry 2019;27(5):463-471. doi: 10.1016/j.jagp.2018.12.017
• 10. Cottrell L, Duggleby W. The good death: An integrative literature review. Palliat Support Care 2016;14(6):686-712. doi: 10.1017/S1478951515001285
• 11. Kastbom L, Milberg A, Karlsson M. A good death from the perspective of palliative cancer patients. Support Care Cancer 2017;25(3):933-939. doi: 10.1007/s00520-016-3483-9
• 12. İnci F, Öz F. Palliative care and death anxiety. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2012;4(2):178-187.
• 13. Yorulmaz DS, Karadeniz, H. Terminal dönem ve iyi ölüm sürecinde hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi 2020;24(2):134-138.
• 14. Damak N, Kumsar AK. Hemşirelerin palyatif bakım hakkındaki bilgi düzeyleri ve iyi ölüme yönelik algıları. SAUHSD 2020;3(1):1-14.
• 15. Menekli T, Dolu S, Coşkun Ö, Torun M. Palyatif bakım hastaları, yakınları ve hemşirelerinin iyi ölüme ilişkin görüşleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;24(1):84-94. https://doi.org/10.17049/ataunihem.775855
• 16. Fadıloğlu Ç, Aksu T. İyi ölüm ölçeğinin geçerlilik ve güvenirliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2013;29:1-15.
• 17. Demir A, Sançar B, Yazgan EÖ, Özcan S, Duyan V. Intensive care and oncology nurses’ perceptions and experiences with ‘futile medical care’ and ‘principles of good death’. Turkish Journal of Geriatrics 2017;20(2):116-124.
• 18. Creswell JW, Poth CN. Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches. Fourth edition. Los Angeles, USA:Sage;2018:41- 64.
• 19. Öztürk EÇ, Can Z, Çam HH, Karasu, F. Hemşirelik araştırmalarında nitel çalışmaların önemi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;9(4):396-401.
• 20. Upasen R, Thanasilp S. Death acceptance from a Thai Buddhist perspective: A qualitative study. Eur J Oncol Nurs 2020 Dec;49:101833. doi: 10.1016/j.ejon.2020.101833
• 21. Ay F, Gençtürk, N. Ebe öğrencilerin ölüm, terminal dönem ve palyatif bakım ile ilgili görüşleri: Odak grup çalışması. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2013;21(3):164-171. https://doi.org/10.17672/fnhd.11950
• 22. Ceyhan Ö, Özen B, Zincir H, Şimşek N, Başaran, M. How intensive care nurses perceive good death. Death Stud Nov-Dec 2018;42(10):667-672. doi: 10.1080/07481187.2018
• 23. Meffert C, Stößel U, Körner M, Becker G. Perceptions of a good death among German medical students. Death Stud Jan-Jun 2015;39(1-5):307-315. doi: 10.1080/07481187.2014.951496
• 24. Çokluk Ö, Yılmaz K, Oğuz, E. Nitel bir görüsme yöntemi: Odak grup görüsmesi. Kuramsal Egitimbilim 2011;4(1):95-107.
• 25. Patton MQ. Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. 3. Baskıdan çeviri. Bütün, M, Demir SB. Ankara: Pegem Akademi;2018:431-540.
• 26. Çelik H, Başer NB, Kılıç HNM. Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. ENAD 2020;8(1):379-406. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.16m
• 27. Miles MB, Huberman AM. Genişletilmiş bir kaynak kitap: Nitel veri analizi 4. Baskı. Akbaba SA, Ersoy A. Ankara: Pegem Akademi;2021:10-12.
• 28. Başkale H. Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. DEUHFED 2016;9(1):23-28.
• 29. Jang SK, Park WH, Kim HI, Chang SO. Exploring nurses' end-of-life care for dying patients in the ICU using focus group interviews. Intensive Crit Care Nurs 2019;52:3-8. doi: 10.1016/j.iccn.2018.09.007
• 30. Cevik B, Kav S. Attitudes and experiences of nurses toward death and caring for dying patients in Turkey. Cancer Nurs 2013;36(6):58-65. doi: 10.1097/NCC.0b013e318276924c
• 31. Kekeç D, Tan M. Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. OTSBD 2021;6(1):64-72.
• 32. Menekli T, Fadıloğlu Ç. Hemşirelerin ölüm algısının ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17(4):222-228.
• 33. Henoch I, Browall M, Melin-Johansson C, Danielson E, Udo C, Sundler AJ, Strang S. The Swedish version of the Frommelt Attitude Toward Care of the Dying scale: aspects of validity and factors influencing nurses' and nursing students' attitudes. Cancer Nurs 2014;37(1):1-11. doi: 10.1097/NCC.0b013e318279106b
• 34. Zheng R, Lee SF, Bloomer MJ. How new graduate nurses experience patient death: a systematic review and qualitative metasynthesis. Int J Nurs Stud 2016;53:320-330. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2015.09.013
• 35. Chindaprasirt J, Wongtirawit N, Limpawattana P, Srinonprosert V, Manjavong M, Chotmongkol V. et al. Perception of a “good death” in Thai patients with cancer and their relatives. Heliyon 2019;5(7):e02067. doi: 10.1016/j.heliyon.2019.e02067
• 36. Cagle JG, Pek J, Clifford M, Zimmerman S, Canada T. Correlates of a good death and the impact of hospice involvement: findings from the national survey of households affected by cancer. Support Care Cancer 2015;23(3):809-818. doi: 10.1007/s00520-014-2404-z
• 37. Haishan H, Hongjuan L, Tieying Z, Xuemei P. Preference of Chinese general public and health care providers for a good death. Nurs Ethics 2015;22(2):217-227.doi: 10.1177/0969733014524760
• 38. Morita T, Oyama Y, Cheng SY, Suh SY, Koh SJ, Kim HS. et al. Palliative care physicians' attitudes toward patient autonomy and a good death in East Asian countries. J Pain Symptom Manage 2015;50(2):190-199. doi: 10.1016/j.jpainsymman.2015.02.020
• 39. Vellani S, Boscart V, Escrig-Pinol A, Cumal A, Krassikova A, Sidani S. et al. Complexity of nurse practitioners’ role in facilitating a dignified death for long-term care home residents during the COVID-19 pandemic. J Pers Med 2021;11(5):433. doi: 10.3390/jpm11050433.
• 40. Gillan PC, Jeong S, van der Riet P. Embodied good deaths and disembodied bad deaths: Undergraduate nursing students narratives of experience. Nurs Educ Today 2021;97:104674. doi: 10.1016/j.nedt.2020.104674.
• 41. Peters L, Cant R, Payne S, O’Connor M, Mcdermott F, Hood K et al. Emergency and palliative care nurses' levels of anxiety about death and coping with death: a questionnaire survey. Australas Emerg Nurs J 2013;16(4):152-159. doi: 10.1016/j.aenj.2013.08.001
• 42. Edo‐Gual M, Tomás‐Sábado J, Bardallo‐Porras D, Monforte‐Royo C. The impact of death and dying on nursing students: an explanatory model. J Clin Nurs 2014;23(23-24):3501-3512. doi: 10.1111/jocn.12602
• 43. Kisvetrová H, Školoudík D, Joanovič E, Konečná J, Mikšová Z. Dying care interventions in the intensive care unit. J Nurs Scholarsh 2016;48(2):139-146. doi: 10.1111/jnu.12191
• 44. Chochinov HM, Johnston W, Mcclement SE, Hack TF, Dufault B, Enns M et al. Dignity and distress towards the end of life across four non-cancer populations. PLoS One 2016;11(1):e0147607. doi: 10.1371/journal.pone.0147607
• 45. Rainsford S, MacLeod RD, Glasgow NJ, Phillips CB, Wiles RB, Wilson DM. Rural end-of-life care from the experiences and perspectives of patients and family caregivers: A systematic literature review. Palliat Med 2017;31(10):895-912. doi: 10.1177/0269216316685234
• 46. Şahin DS, Önal Ö, İnanç, BB. Attitudes of nurses working emergency and intensive care units toward good death and death anxiety. Journal of Clinical and Analytical Medicine 2017;8(suppl 2):75-79. https://doi.org/10.4328/JCAM.4949
• 47. Kinghorn P, Coast J. Assessing the capability to experience a 'good death': A qualitative study to directly elicit expert views on a new supportive care measure grounded in Sen's capability approach. PLoS One 2018;13(2):e0193181. doi: 10.1371/journal.pone.0193181
• 48. Aşiret GD, Yılmaz CK, Gökşin İ. Relationship between the nursing students' attitudes towards spiritual care and the principles of a good death. Perspect Psychiatr Care 2020;56(4):913-919. doi: 10.1111/ppc.12511