Emzirme ile İlgili Annelerin Geleneksel Uygulamaları: İstanbul ve Van Örneklemi

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 141 - 155, 15.04.2023

Esra Sarı Özden Tandoğan İlkay Güngör Satılmış Nurgül Yılmaz

https://doi.org/10.46483/deuhfed.936295

Öz

Giriş: Anne ve bebek sağlığını önemli ölçüde etkileyen geleneksel uygulamalar hakkında bilgi
sahibi olmak oldukça önemlidir.

Amaç: Farklı sosyokültürel yapıda olan iki şehirde annelerin emzirme ile ilgili geleneksel
uygulamalarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Yöntem: Karşılaştırmalı-tanımlayıcı olarak planlanan çalışmanın örneklemini Van (171) ve
İstanbul (165) ilinde emziren veya daha önce emzirme deneyimi olan toplam 336 anne oluşmuştur.
Çalışmanın verileri tanıtıcı bilgi formu ve Bebek Beslenmesi Tutum Ölçeği (BBTÖ) kullanılarak
yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır.

Bulgular: Katılımcıların çoğunluğu gebe (İstanbul %7.3, Van %22.8) ve emziren annelerden
(İstanbul %40, Van %38.6) oluşmaktadır. İki ilde de katılımcıların büyük bölümü emzirme
hakkında bilgi aldıklarını (İstanbul %77.6, Van %63.2) bildirmiştir (p>.05). Her iki ilde de anne
sütünden önce hurmanın yalatıldığı (İstanbul %61.8, Van %75.4), emzirmenin sonlanması için
memeye katran sürüldüğü (İstanbul %83, Van %94.2) görülmüştür. İstanbul’da anne sütünü
artırmak için kayısı hoşafı verildiği (%58.8), meme sorunu tedavisi için memenin karbonatlı su ile
yıkandığı (%45.5), Van ilinde ise anne sütünü artırmak için bulgur pilavı verildiği (%61.4), meme
sorunu tedavisi için memeye soğan sürüldüğü (%28.7) görülmüştür. Van’da alınan BBTÖ puan
ortalamalarının İstanbul’daki katılımcılara göre daha yüksek olduğu belirlendi (p=.000).

Sonuç: Geleneksel uygulamaların oranı düşük olmasına rağmen hala uygulandığı, sıklıkla da
anne sütünü arttırmaya yönelik uygulamaların yapıldığı saptanmıştır. Bu yöntemlerin olumlu ve
olumsuz etkilerinin belirlenerek annelere bilgi verilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel uygulamalar, Anne Sütü, Emzirme

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum/kişi yoktur.

Traditional Practices about Breastfeeding: Istanbul and Van Sampling

Öz

Background: Having knowledge about traditional practices that significantly affect maternal and infant health is essential.

Objectives: This study was carried out to determine the traditional practices of mothers regarding breastfeeding in two cities with different sociocultural structures.

Methods: The sample of this comparative-descriptive study, consisted of 336 mothers who were breastfeeding or had previous breastfeeding experience in Van (171) and Istanbul (165). The data were collected by face-to-face interviews using an introductory information form and Infant Nutrition Attitude Scale (IIFAS).

Results: The majority of the participants were pregnant (Istanbul 7.3%, Van 22.8%) and lactating mothers (Istan bul 40%, Van 38.6%). In both provinces, most of the participants reported to receive information about breastfee ding (77.6% in Istanbul, 63.2% in Van) (p>.05). In both provinces, dates were licked before breast milk (Istanbul 61.8%, Van 75.4%), and tar was applied to breasts to end breastfeeding (Istanbul 83%, Van 94.2%). In Istanbul, apricot compote was given to increase breast milk (58.8%) and the breast was washed with carbonated water (45.5%) to treat breast problems. However, in Van, bulgur rice was given to increase breast milk (61.4%) and onions were applied to breasts to treat breast problems (28.7%). The mean BBTS scores in Van was higher than in Istanbul (p=.000).

Conclusion: Although the rate of traditional practices is low, these practices are still applied and practices to incre ase breast milk are frequently performed. Mothers should be informed about the detrimental and risk-free aspects of all these procedures.

Anahtar Kelimeler

Breast milk, Breastfeeding, Traditional practices

Kaynakça

• Ahi, S., Borlu, A., Balcı, E., & Günay, O. (2019). Bebek dostu bir hastanede doğum yapan annelerin doğumdan sonra ilk bir saatte emzirmeye başlama durumları ve ilişkili faktörler. Ahi Evran Tıp Dergisi, 3(2), 41-47.
• Akbari, S. A. A., Alamolhoda, S. H., Baghban, A. A., & Mirabi, P. (2014). Effects of menthol essence and breast milk on the improvement of nipple fissures in breastfeeding women. Journal of research in medical sciences: the official journal of Isfahan University of Medical Sciences, 19(7), 629.
• Akın, B., Demir, E., Gürdal, A., & Yılmaz, S. (2021). Attitudes of mothers with babies of 0-6 months of age regarding infant nutrition and transition times to complementary feeding. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(2), 472-478.
• Akman, G., & Gözüyeşil, E. (2018). Investigation of studies conducted on traditional practices in the postpartum period, International Refereed Journal of Gynaecology and Maternal Child Health, 12: 92-125.
• Arabacı, Z., Yıldırım, J. G., Dündar, B. N., & Kadam, Z. (2016). Bebeklerde uygulanan geleneksel yöntemler. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 1(1), 61-86
• Arısoy, A., Canbulat, N., & Ayhan, F. (2014). Karaman ilindeki annelerin bebeklerinin bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(1), 23-31.
• Aydın, S., & Oskay, Ü. (2013). Perinatolojide kültürlerarasi hemşirelik. Journal of Human Sciences, 10(1), 1607-1619.
• Aytaç, S. H., & Yazıcı, S. (2020). Doğum sonu dönemde emzirmenin önemi ve geleneksel uygulamalar. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 21-26.
• Bozkurt, G., Tanrıverdi, F. Ş., & Tanrıverdi, D. Ç. (2021). Postpartum dönemde annelerin bebek beslenmesi tutumlarını etkileyen faktörler. Journal of Contemporary Medicine, 11(4), 543-549.
• Çalık, K. Y., Çetin, F. C., & Erkaya, R. (2017). Annelerin emzirme konusunda uygulamaları ve etkileyen faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 80-91.
• Çalışkan, Z., & Bayat, M. (2011). Annelerin bebek bakımı uygulamaları ve etkileyen faktörler: bir Kapadokya örneği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(2), 23-30.
• Çetinkaya, A., Özmen, D., & Cambaz, S. (2008). Manisa’da çocuğu olan 15-49 yaş kadınların doğum sonu dönemde yeni doğan sağlığı ile ilgili geleneksel uygulamaları. Celal Bayar Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12, 39-46.
• Çınar, İ. Ö., Aslan, G. K., Kartal, A., İnci, F. H., Koştu, N. A. (2015). Annelerin 0-1 yaş bebek bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemlerin incelenmesi. TAF Prev Med Bull, 14(5), 379.
• Dinç, A., Dombaz, İ., & Dinç, D. (2015). 6-18 ay arası bebeği olan annelerin emzirme ve anne sütüne ilişkin geleneksel uygulamaları. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 125-130.
• Eksioğlu, A., Yeşil, Y., & Çeber Turfan, E. (2016). Bebek beslenmesi tutum ölçeğinin (Iowa) Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi (HEAD), 13(3), 209-215.
• Erkaya, R., Gürsoy, A. A., & Güler, H. (2015). Annelerin anne sütünü artırmaya yönelik aldıkları besinler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 373-387.
• Gökduman, M., & Balkaya, N. A. (2013). Traditional practices of mothers to improve breast milk production during postpartum 6 months. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 14(1): 31- 41.
• Gölbaşı, Z., Eroğlu, K., & Kaya, D. (2018). Doğum yapan kadınların anne sütü ve emzirme mitlerine inanma durumlarının belirlenmesi. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 32- 43.
• Gölbaşı, Z., & Koç, G. (2008). Kadınların postpartum ilk 6 aylık süredeki emzirme davranışları ve prenatal dönemdeki emzirme tutumunun emzirme davranışları üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 15(1), 16-31.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Türkiye: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, 159.
• Işık, M. T., Akçınar, M., & Kadıoğlu, S. (2010). Mersin ilinde gebelik, doğum ve loğusalık dönemlerinde anneye ve yenidoğana yönelik geleneksel uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 63-84.
• Kepekçi, M., Yalçınoğlu, N., Devecioğlu, E., Eren, T., & Gökçay, G. (2012). Emzirme danışmanlığı birimine başvuran annelerin ve bebeklerin incelenmesi. Çocuk Dergisi, 12(4), 164-168
• Kirlek, F., & Akdolun Balkaya, N. (2013). Erken postpartum dönemde meme başı ağrısı ve çatlaklarının önlenmesinde anne sütü ve zeytinyağının etkisi. Turkish Journal of Research & Development in Nursing, 15(2).
• Korğalı, E. Ü., Ay, G. Ö., Yiğit, Ö., & Samancı, N. (2018). Yenidoğan bebek bakımındaki geleneksel uygulamaların bebek sağlığı ve ailelerin sosyo ekonomik düzeyi ile ilişkisi. Journal of Human Sciences, 15(4), 2322-2340.
• Lafci, D., & Erdem, E. (2014). Traditional practises regarding mother and infant care of 15- 49 year old married women in the postpartum period. Gaziantep Medical Journal, 20(3), 226- 236.
• Oğuz, S., Işık, S., Güngör, A. N. Ç., Şeker, M., & Öğretmen, Z. (2014). Protective efficacy of olive oil for sore nipples during nursing. Family Med. Community Health, 1, 1021.
• Rahman, S., Altan, S., Çam, S., & Yüksel, H. (2013). Manisa ili Karaağaçlı beldesinde çocuk bakımına yönelik yöresel uygulamalar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 3(1), 15-33.
• Sis Çelık, A., Çapık, A., & Engin, R. (2012). Erzurum’da gebelik ve doğum sonu dönemde yapılan geleneksel uygulamaların belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15:262-7.
• Sittlington, J., Stewart-Knox, B., Wright, M., Bradbury, I., & Scott, J. A. (2007). Infant-feeding attitudes of expectant mothers in Northern Ireland. Health Education Research, 22(4), 561- 570.
• Sivri, B. B., & Karataş, N. (2015). Toplumun kültürel yönü: doğum sonu dönemde anne ve bebek bakımına yönelik yapılan geleneksel uygulamalar ve dünyadan örnekler. Güncel Pediatri, 13(3), 183-193.
• Sönmez, T., & Özkan, H. (2019). Emzirme başarısında emzirme sandalyesinin yeri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(2), 1-7.
• Tanrıverdi, S., Köroğlu, Ö. A., Kültürsay, N., & Egemen, A. (2014). Annelerin anne sütünü arttıran faktörlere ilişkin görüş ve yaklaşımları. The Journal of Pediatric Research, 1(2), 84-6
• Türkyılmaz, C. (2016). Emzirme danışmanlığı ve emzirmede karşılaşılan sorunlar. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 8(2), 19-33.
• World Health Organization, United Nations International Children’s Emergency Fund. (2018). Capture The Moment- Early initation of breastfeeding: The best start of every newborn. New York: World Health Organization, United Nations International Children’s Emergency Fund, 8-12.
• Yazıcı, B., & Şafak, E. (2017). Emziren annelerin emzirmenin önemi ve anne sütü hakkındaki bilgilerinin değerlendirilmesi.Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 9(6), 47-54.
• Yıldız, İ., & Gölbaşı, Z. (2019). Sivas ilinde annelerin emzirmeyi sonlandırmak için kullanılan geleneksel yöntemleri bilme ve kullanma durumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(1), 20-27.