Öz
The
issues related to government, in history of Islam from after the death of the Prophet
contiuning up to the present and preoccupied muslim mind generally and cause to
divide sects in Islamic societiy, are the first and the most important. One of
issues is a necessity of government called Imamate or Caliphate.
About
the matter of government Quran, outside of general principles, has not given
too much information for details. For instance, Quran has not too much
explaration about the necessity of government, the selection of governor and
his qualifications, the structure of state and form of government from
corporate politics issues. Quran has expressed the concepts like right,
freedom, equality, justice, licence, obedience and consultation as people must
conform to the rules related to administration.
The
Prophet Muhammad's advice and treatments about the issue of government
coherence with the general framework that Quran revealed as well as the other
subjects. When he died, The Prophet Muhammad don’t assign Imam or Caliph after
his death both apparently and secretly. He isn’t even determinate any
arrangement related to political field for the next period.
The
matter of government continues the first and most important issue for the
Islamic sects. While the majority of the Islamic sects accept to require the
government, a small part of them don’t think to require this. The necessity of
government does not mean that this is the fundamental element of religion and
faith. There is a lof of necessity that they are not accepted among the bacis
pillars of religion. Government is necessary as a tool for muslim people to
imply some religious provisions.
The
majority of muslim (Ehl al
Sunnah, Shia, a part of Murjiah, the majority of
Mutazila and Khariji except for Necedat) are in consensus about the necessity
of government and governor for divine provisions go on and providing order. But
Sia has only pretty different ideas from the other sects about the source of
government. When Ehl al Sunnah, Murjiah,
Mutazila and Khariji required determination of government and selection of
governor for public, Shia reguired it for God.
Anahtar Kelimeler
Quran Hadith Imamate Caliphate Khariji Murjiah Shia Mutazila Ehl al Sunnah Government
Kaynakça
- Abdulcebbar, Kadı, Şerhu’l- Usuli’l-Hamse, (thk. Abdulkerim Osman), Kahire 1965.
- Abdülhamid, İrfan, İslâm'da itikadî Mezhepler ve Akaid Esasları, (çev. M. Saim Yeprem), İstanbul 1981.
- Abdurrazık, Ali, İslam’da İktidarın Temelleri, çev. Ömer Rıza Doğrul, Birleşik Yay., İstanbul 1995.
- Ahmet, M. A. Celi, Çağdaş Haricilik Düşüncesi Tekfir ve Hicret Cemaati Örneği, (çev. Adnan Demircan), İstanbul 1997.
- Ay, Mahmut, Mu’tezile ve Siyaset, Pınar Yayınları, İstanbul 2002.
- Aydınlı, Osman, Mu’tezilî İmamet Düşüncesinde Farklılaşma Süreci, Araştırma Yay., Ankara 2003.
- Akbulut, Ahmet, “Kur’ân-ı Kerîm Açısından Egemenlik Meselesi”, İslamî Araştırmalar, Ankara 1995.
- Crone, Patricia, Ortaçağ İslam Dünyasında Siyasi Düşünce, (çev. Hakkı Koni), Kapı Yay., İstanbul 2007.
- Dalkıran, Sayın, “Yetmişüç Fırka Hadisi ve Düşündürdükleri,” EKEV Akademi Dergisi, 1997, c. I, sayı: 1.
- Duğayın, Semih, Mustalihat İlmu’l-Kelâm, I.
- Ebû Zehra, İslam’da İtikâdî, Siyasî ve Fıkhî Mezhepler Tarihi, (çev. Sıbğatullah Kaya), Şura Yayınları İstanbul 2004.
- el-Bağdâdi, Mezhepler Arasındaki Farklar, (çev. E. Ruhi Fığlali), Ankara 1991.
- el-Cabiri, Muhammed Abid, Çağdaş Arap-İslam Düşüncesinde Yeniden Yapılanma, (çev. Ali İhsan Pala-Mehmet Şirin Çıkar).
- el-Ekber, Naşi, Mesailu’l-İmame, thk. Josef Van Ess, Beyrut 1971.
- el-Eş’ari, Ebû’l-Hasan, İlk Dönem İslam Mezhepleri, (trc. Mehmet Dalkılıç- Ömer Aydın), Kabalcı Yay., İstanbul 2005.
- el-Kummi, Kitabu’l-Makalati’l-Fırak, (tsh. Muhammed Cevad Meşkur), Tahran 1321/1903.
- el-Menai, Aişe Yusuf, Usulu’l-Akide Beyne’l-Mu’tezile ve’ş-Şiati’l-İmâmiyye, Katar 1996.
- el-Malati, et-Tenbih, (nşr. S. Dedering), İstanbul 1936.
- en-Nesefî, Ebû’l-Muîn, Tabsiratu’l-Edille, (tah. Hüseyin Atay-Şaban Hz. Ali Düzgün), Ankara 2003.
- er-Razî, el-Erbain fi Usuli’d-Din, (tahk. Ahmed Hicazi es-Saka), Kahire 1986, II.
Öz
Yönetim meseleleri,
İslam tarihinde Hz. Peygamber’in vefatından sonra başlayıp günümüze kadar devam
eden, Müslümanları en fazla meşgul eden ve İslam toplumunun fırkalara
bölünmesine neden olan ilk ve en önemli konulardır. Bu konulardan biri; imamet
veya hilafet denilen yönetimin gerekliliği konusudur.
Yönetim meselesi
hakkında, Kur'an, evrensel nitelik taşıyan genel ilkelerin dışında, detaylara
dair çok fazla bilgi vermemiştir. Mesela, “Kur’an kurumsal siyasetin konuları
olan yönetimin gerekliliği, yöneticinin seçilmesi ve nitelikleri, devletin
yapısı ve yönetim biçimi” gibi konulara dair çok fazla açıklamada
bulunmamıştır. Kur’an, yönetimle ilgili insanların uyması gereken kuralları;
hak, hürriyet, eşitlik, adalet, ehliyet, itaat ve istişare kavramları ile ifade
etmiştir.
Hz. Muhammed
(s.a.s)'in tavsiye ve uygulamaları, diğer konularda olduğu gibi yönetim
konusunda da, Kur'an'ın ortaya koyduğu genel çerçeveyle uygunluk arz
etmektedir. Hz. Muhammed (s.a.s.) öldüğünde, kendinden sonra imam veya halife
olacak kişiyi gizli veya açık olarak belirlememiştir. O, kendisinden sonraki
dönemler için, siyasi alanla ilgili bir düzenlemede de bulunmamıştır.
Yönetim meselesi,
İslam mezheplerinin ilk ve en önemli konusu olarak devam etmiştir. İslam
mezheplerinin çoğunluğu yönetimi gerekli görürken, küçük bir kısmı gerekli
olmadığını düşünmektedir. Yönetimin vacip olması, onun, dinin ve itikadın asli
unsuru olduğu anlamına gelmez. Zira dinde, dinin temel rükünleri arasında kabul
edilmemiş birçok vacip vardır. Yönetim, dinî bazı hükümlerin ifa edilmesinin
bir aracı olarak vaciptir.
Müslümanların
çoğunluğu (Ehl-i Sünnet, Şia, Mürcie’nin bir kısmı, Mu’tezile’nin çoğunluğu ve
Hariciler -Necedat hariç-) yönetim ve yöneticinin varlığını ilahî hükümlerin
devamı ve düzenin sağlanması için gerekli görür. Yalnız yönetimin kaynağı
konusunda Şia, diğer mezheplerden oldukça farklı bir düşünceye sahiptir. Ehl-i
Sünnet, Mürcie, Mu’tezile ve Hariciler yönetimi belirleme ve yöneticiyi seçme
yetkisini topluma ait kabul ederken, Şia onu Allah’a ait kabul ediyor.
Kaynakça
- Abdulcebbar, Kadı, Şerhu’l- Usuli’l-Hamse, (thk. Abdulkerim Osman), Kahire 1965.
- Abdülhamid, İrfan, İslâm'da itikadî Mezhepler ve Akaid Esasları, (çev. M. Saim Yeprem), İstanbul 1981.
- Abdurrazık, Ali, İslam’da İktidarın Temelleri, çev. Ömer Rıza Doğrul, Birleşik Yay., İstanbul 1995.
- Ahmet, M. A. Celi, Çağdaş Haricilik Düşüncesi Tekfir ve Hicret Cemaati Örneği, (çev. Adnan Demircan), İstanbul 1997.
- Ay, Mahmut, Mu’tezile ve Siyaset, Pınar Yayınları, İstanbul 2002.
- Aydınlı, Osman, Mu’tezilî İmamet Düşüncesinde Farklılaşma Süreci, Araştırma Yay., Ankara 2003.
- Akbulut, Ahmet, “Kur’ân-ı Kerîm Açısından Egemenlik Meselesi”, İslamî Araştırmalar, Ankara 1995.
- Crone, Patricia, Ortaçağ İslam Dünyasında Siyasi Düşünce, (çev. Hakkı Koni), Kapı Yay., İstanbul 2007.
- Dalkıran, Sayın, “Yetmişüç Fırka Hadisi ve Düşündürdükleri,” EKEV Akademi Dergisi, 1997, c. I, sayı: 1.
- Duğayın, Semih, Mustalihat İlmu’l-Kelâm, I.
- Ebû Zehra, İslam’da İtikâdî, Siyasî ve Fıkhî Mezhepler Tarihi, (çev. Sıbğatullah Kaya), Şura Yayınları İstanbul 2004.
- el-Bağdâdi, Mezhepler Arasındaki Farklar, (çev. E. Ruhi Fığlali), Ankara 1991.
- el-Cabiri, Muhammed Abid, Çağdaş Arap-İslam Düşüncesinde Yeniden Yapılanma, (çev. Ali İhsan Pala-Mehmet Şirin Çıkar).
- el-Ekber, Naşi, Mesailu’l-İmame, thk. Josef Van Ess, Beyrut 1971.
- el-Eş’ari, Ebû’l-Hasan, İlk Dönem İslam Mezhepleri, (trc. Mehmet Dalkılıç- Ömer Aydın), Kabalcı Yay., İstanbul 2005.
- el-Kummi, Kitabu’l-Makalati’l-Fırak, (tsh. Muhammed Cevad Meşkur), Tahran 1321/1903.
- el-Menai, Aişe Yusuf, Usulu’l-Akide Beyne’l-Mu’tezile ve’ş-Şiati’l-İmâmiyye, Katar 1996.
- el-Malati, et-Tenbih, (nşr. S. Dedering), İstanbul 1936.
- en-Nesefî, Ebû’l-Muîn, Tabsiratu’l-Edille, (tah. Hüseyin Atay-Şaban Hz. Ali Düzgün), Ankara 2003.
- er-Razî, el-Erbain fi Usuli’d-Din, (tahk. Ahmed Hicazi es-Saka), Kahire 1986, II.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Haziran 2016 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Mayıs 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 Sayı: 43 |