BUHARA: TÜRKİSTAN’DA ÇOK KÜLTÜRLÜ BİR KENT

Yıl 2018, Sayı: 48, 29 - 41, 07.12.2018

Hammet Arslan

https://doi.org/10.21054/deuifd.492962

Cited By: 2

Öz

Günümüzde Özbekistan sınırları içerisinde bulunan
Buhara kentinin uzun bir geçmişi vardır. Uzun tarihsel süreçte Türkler,
Farslar, Yahudiler, Araplar, Ruslar başta olmak üzere kentte birçok etnik unsur
ve birbirinden farklı kültür varlığını sürdürmüştür. Açık bir müze kabul edilen
tarihi Buhara kenti, UNESCO kültürel miras listesinde yer almaktadır. Gerek
tarihî bir ticaret yolunda konumlanmış olması gerekse de ürettiği ticari
ürünler nedeniyle kente uğrayan tüccarlar hem maddi hem de kültürel anlamda
kentin zenginleşmesine katkı sağlamışlardır. Dolayısıyla Buhara önemli bir
ticaret, kültür ve eğitim merkezi olmuştur. Kent aynı zamanda farklı dini
geleneklere mensup insanların buluşma noktası haline gelmiştir. Biz bu
makalemizde (i) Buhara kentinin çok kültürlü yapısına zemin hazırlayan
unsurları (ii) kentte hangi etnik ve dini unsurların bir arada yaşadığını ve
onların öne çıkan yönlerini (iii) kentin çok kültürlülük tecrübesinin günümüz
Türk dünyası açısından sunabileceği ekonomik, sosyal ve kültürel fırsatları
ortaya koymayı hedeflemekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Buhara, İpek Yolu, Çok Kültürlülük, Ticaret, Hoşgörü

BUKHARA: A MULTICULTURAL CITY IN TURKESTAN

Öz

The city of Bukhara, which is currently located within the borders of
Uzbekistan, has a long history. In the long historical period, Turks, Persians,
Jews, Arabs, Russians and many other ethnic elements and different cultures
lived in the city. The historic Bukhara city, considered an open museum, is on
the UNESCO cultural heritage list. The merchants who came to the city due to
the fact that the city is located on a historical trade route and its
commercial products have contributed to the enrichment of the city both
materially and culturally. Therefore Bukhara became an important center of
trade, culture and education. The city has also become a meeting place for
people belonging to different religious traditions. In this article we aim to
reveal (i) elements that set the ground for the multicultural structure of the
city of Bukhara (ii) which ethnic and religious elements live together in the
city, and their prominent aspects (iii) economic, social and cultural
opportunities that the city's multicultural experience can offer for today's
Turkish world.

Anahtar Kelimeler

Bukhara, Silk Road, Multiculturalism, Trade, Tolerance

Kaynakça

• Arık, D. (2005). Buhara Yahudileri, Ankara: Aziz Andaç Yay.
• Arslan, H. (2018). “Budizm’in Çin’e Girişinde İpek Yolunun Önemi ve İşlevi”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18 (1), ss. 1-21.
• Bacher, W. (1902). “Bokhara”, The Jewish Encycopedia, Newyork, vol. III, ss. 292-295.
• Barthold, V. V. (1975), Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, Haz. K. Yaşar Kopraman & İsmail Aka, Ankara.
• Barthold, W. (1970). “Buhara”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay., cilt II, ss. 761-766.
• Bentley, J. (1993). Old World Encounters: Cross-Cultural Contacts and Exchanges in Pre-Modern Times, New York: Oxford University Press.
• Boulnois, L. (2005). Silk Road: Monks, Warriors & Merchants, Hong Kong: Odyssey Books.
• El-Biruni, Ebu Reyhan (2011). Maziden Kalanlar (El-Asar El-Bakiye), Çev. D. Ahsen Batur, İstanbul: Selenge Yay.
• Elisseeff, V. (2001). “Approaches Old and New to the Silk Roads”, The Silk Roads: Highways of Culture and Commerce, Ed. Vadime Elisseeff, Oxford: Berghahn Books.
• Emmerick, R. E. (1987). "Buddhism in Central Asia", Encyclopedia of Religion, ed. Mircea Eliade, New York: Macmillan, vol. 2, s. 401.
• Firdevsi, Ebul Kasım, (1945-1955). Şehname, (I-IIV), Ter: Necati Lugal, İstanbul.
• Foltz, R. (2010). Religions of The Silk Road: Premod Patterns of Globalization, 2nd. Ed., USA: Palgrave/Macmillan.
• Frye, R. N. (1965). Bukhara: The Medieval Achievement, Oklahoma: University of Oklahoma Press.
• Günay, Ü. & H. Güngör. (1998). Türk Din Tarihi, Kayseri: Laçin.
• Harmatta, J. (1994). "Religions in the Kushan Empire," History of the Civilizations of Central Asia, Ed. Janos Harmatta, Paris: UNESCO, Vol. 2, ss. 314-318.
• Kitapçı, Z. (1977). “Bugünkü Türk ve İslam Şehri Buhara’da İslamiyetin Yayılışı ve Yerleşmesi”, Milli Kültür, I, 3, ss. 51-55.
• Christian D. (1998). A History of Russia, Inner Asia and Mongolia, Oxford: Blackwell.
• Kitapçı, Z. (1978). “Sosyal Siyasi ve Dini Yönleri ile Fetihler Sırasında Aşağı Türkistan (Maveraünnehir)”, Diyanet Dergisi, XVII, 6, ss. 325-333.
• Kitapçı, Z. (1994). Orta Asya’da İslamiyetin Yayılışı ve Türkler, Konya.
• Kurt, H. (1998). Orta Asya’nın İslamlaşma Süreci (Buhara Örneği), Ankara: Fecr Yay.
• Litvinsky, B. A. (1979) "Buddhism in Central Asia", Encyclopaedia of Buddhism, vol. 4, fasc. 1 , ed., G.P. Malalasekera, Colombo: Government of Ceylon.
• Narşahi, Ebu Bekir Muhammed b. Cafer. (2013). Tarihü Buhara, Çev. E. Göksu, Ankara: TTK Yay.
• Naskali, E. (2009). “Sasaniler”, DİA, cilt: 6, İstanbul: TDV Yay., ss. 174-176.
• Sponberg A. and H. Hardacre. (1988). Maitreya: the Future Buddha, eds., Princeton: Princeton University Press.
• Şeşen, R. (1992). “Buhara”, DİA, cilt: 6, İstanbul: TDV Yay., ss. 363-367.
• Şeşen, R. (1985). İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Ankara.
• Togan, N. (1964). “Peygamberin Zamanında Şarki ve Garbi Türkistan’ı Ziyaret Eden Çinli Budist Rahibi Hüen-Çang’ın Bu Ülkelerin Dini ve Siyasi Hayatlarına Dair Kayıtları”, İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, IV, 1-2, ss. 21-64.
• Togan, Z. V. (1970). Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul.
• Turan, O. (1995). Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi, İstanbul: Boğaziçi Yay.
• Yitik, A. İ. (2004), “Buhara mı Vihara mı: Budizm’in İslam Dönemi Türk Kültürüne Etkileri”, Uluslararası Türk Dünyası İnanç Merkezleri Kongresi Bildirileri, 23-27 Eylül 2002, Mersin, Ankara, ss. 1285-1296.
• Waugh, D. (2007). "Richthofen's "Silk Roads": Toward the Archaeology of a Concept", The Silk Road, Vol. 5, Number 1, Summer, s. 4.