Said Hawwa's Sufi Personality, Sufi Views and Understanding of Purification

Yıl 2024, Sayı: 60, 55 - 76, 30.12.2024

Mehmet Emin Bener

https://doi.org/10.21054/deuifd.1418779

Öz

Said Hawwa is one of the most important representatives of the Muslim Brotherhood in Syria. Havvâ's first contact with this organization, which is an invitation movement in terms of its establishment, was during his high school years. He became acquainted with Sufism by attending the assemblies of some Sufis under the guidance of Muhammad Hamed, who was his teacher during this period. After graduating from high school, he visited the important Sufis of the period, participated in their conversations and benefited from them. On this path she follows, she receives permission for the caliphate and guidance. It is known that he received the caliphate from five different sects. However, since he had an active understanding of Sufism, he devoted his life to intellectual and political struggle instead of engaging in lodge activities. Terbiyetüna er-rûhiyye, Müzekkirât fî menâzili's-sıddıkîn ve'r-r-rabbaniyyîn and el-Müstahlas fî tezkiyeti'l-enfus are the works that he independently compiled into Sufism. Apart from these works, especially his works named Key lâ nemdî be'îden 'an ihtiyâcâti'l-'asr and Cevlâtün fi'l-fıkheyni'l-kebîr ve'l-ekber ve usûlihima contain important information about his understanding of Sufism. In these works, Hawwa talks in detail about her Sufi views as well as the balance between Sufism and the Salafi understanding on the issues of Sufism. We have not come across any studies conducted in our country regarding Hawwa's mystical personality and mystical views. We believe that this study will form the basis for academic studies that we hope to be conducted in the future.

Anahtar Kelimeler

Sufizm, Said Hawwa, Muslim Brotherhood, Purification, es-Seyr ilallâh

Saîd Havvâ’nın Sûfî Şahsiyeti, Tasavvufî Görüşleri ve Tezkiye Anlayışı

Öz

Saîd Havvâ, İhvân-ı Müslimîn teşkilatının Suriye’deki en önemli temsilcilerinden biridir. Kuruluş itibariyle bir davet hareketi olan bu teşkilatla Havvâ’nın ilk teması lise yıllarında olur. O, bu dönemde hocalığını yapan Muhammed Hâmid’in yönlendirmesiyle bazı sûfîlerin meclislerine katılarak tasavvufla tanışır. Liseyi bitirdikten sonra dönemin önemli sûfîlerini ziyaret ederek sohbetlerine katılır ve onlardan istifade eder. Zamanla sülûk ettiği bu yolda halifelik ve irşad için icazet alır. Onun beş farklı tarikattan halifelik aldığı bilinmektedir; ancak aktif bir sûfîlik anlayışına sahip olduğu için dergâh faaliyetlerinde bulunma yerine hayatını fikrî ve siyasî mücadeleye adamıştır. Terbiyetünâ er-rûhiyye, Müzekkirât fî menâzili's-sıddîkîn ve'r-rabbâniyyîn ile el-Müstahlas fî tezkiyeti'l-enfüs onun müstakil olarak tasavvufa dair telif ettiği eserlerdir. Bu eserlerinin dışında özellikle Key lâ nemdî be‘îden ‘an ihtiyâcâti’l-‘asr ve Cevlâtün fi’l-fıkheyni’l-kebîr ve’l-ekber ve usûlihimâ adlı eserleri onun tasavvufî anlayışına dair önemli bilgiler ihtiva eder. Havvâ bu eserlerinde tasavvufî görüşlerinin yanı sıra tasavvufun meselelerinde tasavvuf ile selefi anlayış arasındaki dengeden etraflıca bahseder. Havvâ’nın tasavvufî şahsiyeti ve tasavvufî görüşlerine dair ülkemizde yapılmış herhangi çalışmaya rastlamadık. Bu çalışmanın ileride yapılmasını temenni ettiğimiz akademik çalışmalara zemin teşkil edeceği inancındayız.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Saîd Havvâ, İhvân-ı Müslimîn, Tezkiye, es-Seyr ilallâh

Kaynakça

• Batatu, Hanna. “Syria’s Muslim Brethern”. MERIP Reports No.110 (November- December 1982), 12-20+34+36.
• Bener, Mehmet Emin. Aynü’l-Kudât-ı Hemdânî’nin Tasavvuf Müdafaası. İstanbul: Sonçağ Akademi, 2021.
• Bener, Mehmet Emin. “Hasan el-Bennâ’nın Sûfî Şahsiyeti ve İhvân-ı Müslimîn’e Yüklediği Tasavvufî Misyon”. Sufiyye 15 (Aralık 2023), 63-96. https://doi.org/10.46231/sufiyye.1358474.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. el-Câmi’u’s-Sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır. 9 Cilt. Beyrut: Dârü Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422/2001.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü (TTDS). İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları, 2004.
• Celyend, Muhammed es-Seyyid. “Derkâviyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/179. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Çelebi, İlyas. “Muhammed b. Ahmed Hâşimî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/410-411. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Süneni Ebî Dâvûd. nşr. Şuayb el-Ernaût. 7 Cilt. Beyrut: Dârü’r-Risâleti’l-’Alemiyye, 1430/2009.
• Erin, Abdulvehap. “Nursi’nin Tasavvuf ve Tarikatlarla İlişkisine Dair Bir Değerlendirme”, EKEV Akademi Dergisi (Özel Sayı) (Ekim 2023), 18-37.
• Gülmez, Abdurrahman. “Osmanlı Devleti’nde İdâdîler”. Uluslararası Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi (International Journal of Field Education Researches) 2/2 (Haziran 2021), 106-131. DOI:10.54971/synergy.930078.
• Havvâ, Saîd. Cevlâtün fi’l-Fıkheyni’l-Kebîr ve’l-Ekber ve Usûlihimâ. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1401/1981.
• Havvâ, Saîd. Cündullah sekâfeten ve ahlâken. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1412/1992.
• Havvâ, Saîd. Hâzihî Tecribetî ve Hâzihî Şehâdetî. Kahire: Dârü’t-Tevfîki’n-Nümûzeciyye, 1407/1987.
• Havvâ, Saîd. el-İslâm. Kahire: Dârü’s-Selâm, 1421/2001.
• Havvâ, Saîd. Key lâ Nemdî Ba’îden ‘an İhtiyâcâti’l-’Asr. Beyrut: Dârü’l-’Ammâr, ts.
• Havvâ, Saîd. el-Müstahlas fî Tezkiyetü’l-Enfüs. Kahire: Dârü’s-Selâm, 1424/2004.
• Havvâ, Saîd. Müzekkirât fî Menâzili’s-Sıddîkîn ve’r-Rabbâniyyîn. Beyrut: Dâru Ammâr, 1409/1989.
• Havvâ, Saîd. Terbiyetünâ er-Rûhiyye. Kahire: Dârü’s-Selâm, 1419/1999.
• el-Hâzimî, İbrahim b. Abdullah. Mevsû’ati ‘A’lâmi’l-Karni’r-Râbi’ ‘Aşar ve’l-Hâmis ‘Aşar. Riyad: Dârü’ş-Şerîf li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, 1419/1999.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Muğnî. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin-Abdülfettah Muhammed el-Huluv. Riyad: Dârü’l-’âlemi’l-kütüb, 1417/1997.
• İskenderî, Ebü’l-Abbâs Tâcüddîn Ahmed b. Muhammed b. Abdilkerîm b. Atâillâh. el-Hikemü’l-’Atâiyye. thk. Hasan es-Semâhî Süveydân. b.y.: y.y., ts.
• Kartal, Abdullah. “Tasavvufun Bir İlim Olarak İnşâ Süreci: Şer’î ve Metafizik Bir İlim Olarak Tasavvuf”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/2 (2015), 149-175.
• Kâşânî, Abdürrezzak. Istılâhâtü’s-Sûfiyye. Kahire: Dârü’l-Menâr, 1413/1992.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Kâsım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdülmelik. er-Risâletü’l-Kuşeyriyye. thk. Ma’rûf Mustafa Züreyk. Beyrut: el-Mektebetü’l-’Asriyye, 2003.
• Mervezî, Ebû Abdirrahman Abdullah b. el-Mübârek el-Hanzalî. ez-Zühd ve’r-Rekâik. thk. Habîburrahman el-A’zamî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiyye, ts.
• Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuseyrî. el-Câmi’u’s-Sahîh. thk. Muammed Fuâd Abdülbâki. 5 Cilt. Beyrut: Dârü İhyai’t-Türâsi’l-’Arabî, ts.
• Roy, Olivier. Siyasal İslamın İflası. çev. Cüneyt Akalın. İstanbul: Metis Yayınları, 1994.
• Sa’deddin, Adnân. el- İhvanü’l- Müslimûn fî Suriye Müzekkirât ve Zikriyât. 5 Cilt. Amman: Darü ‘Ammâr, 2006.
• Sâlih, Muhammed Edîb. Hâkezâ Yu’ellimü’r-Rabbâniyyûn. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1428/2007.
• Şa’rânî, Abdülvehhâb. Levâkihü’l-Envâri’l-Kudsiyye fî Beyâni’l-Uhûdi’l-Muhammediyye. Halep: Dârü’l-kalemi’l-Arabî, 1993/1413.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemü’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdülmecid es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü’bni Teymiye, ts.
• Tandoğan, Muhammed vd. “The Anatomy Of An Opposıng Sunnı Movement In Syrıa: The Muslım Brotherhood (Al-’Ihwân Al-Muslımûn)”. Avrasya İncelemeleri Dergisi (AVİD) I/2 (2012), 139-193.
• Teıtelbaum, Joshua. “The Muslim Brotherhood and the ‘Struggle for Syria’ 1947-1958 Between Accommodation and İdeology”. Middle Eastern Studies 40/3 (May 2004), 134-158.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma’rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1408/1988.
• Zerrûk, Ahmed b. Ahmed el-Burnusî. Kavâ’idü’t-Tasavvuf. thk. Mahmud Beyrûtî. Dımeşk: Dârü’l-Beyrûtî, 1424/2004.