PLANKTONIC FORAMINIFERAL BIOSTRATIGRAPHY OF THE UPPER CRETACEOUS VOLKANO-SEDIMENTARY SUCCESSIONS IN THE İNLER YAYLASI (ŞEBİNKARAHİSAR-EASTERN PONTIDES)

Yıl 2013, Cilt: 15 Sayı: 43, 1 - 14, 01.01.2013

Bilal Sarı

Öz

The uppermost Cretaceous volcano-sedimentary successions cropping out in İnler Yaylası area and
surroundings in northwest of Şebinkarahisar (Giresun-Eastern Black Sea Region) include thin pelagic limestone
interlayers. Planktonic foraminifera content, age and depositional environment of the limestones are
documented in this study. 5 to 20-m-thick pelagic limestones are represented by planktonic foraminifera-bearing
wackestones and carbonate mudstones.
Divers planktonic foraminiferal assemblages were observed within the limestones along a measured
stratigraphic section. Occurrences of Abathomphalus mayaroensis (Bolli) within the planktonic foraminiferal
assemblages from the base of the succession indicate that the whole limestone package was deposited during the
latest Maastrichtian. Abathomphalus mayaroensis Taxon Range Biozone was identified from the lower part of
the limestone succession. The abundance of divers, large, thick-walled complex planktonic foraminifera
morphotypes (K-selection) suggests a deposition in basinal conditions

Anahtar Kelimeler

Planktonic foraminifera, Maastrichtian, Volcano-sedimentary succession, İnler yaylası, Eastern pontides

İNLER YAYLASI (ŞEBİNKARAHİSAR, DOĞU PONTİDLER) ÜST KRETASE VOLKANO-SEDİMENTER İSTİFLERİNİN PLANKTONİK FORAMİNİFER BİYOSTRATİGRAFİSİ

Öz

Şebinkarahisar ilçesinin kuzeybatısında (Giresun-Doğu Karadeniz Bölgesi), İnler Yaylası ve çevresinde
yüzeyleyen Üst Kretase volkano-sedimenter istifleri ince pelajik kireçtaşı düzeyleri içerir. Bu çalışmada, pelajik
kireçtaşı düzeylerinin planktonik foraminifer içeriği, yaşı ve çökelim ortamı ortaya konulmuştur. 5 ile 20 metre
arasında değişen kalınlık sunan pelajik kireçtaşları, planktonik foraminifer içeren vaketaşları ve karbonat
çamurtaşları ile temsil edilir.
Ölçülü stratigrafi kesiti boyunca, kireçtaşlarında zengin planktonik foraminifer toplulukları tanımlanmıştır.
Planktonik foraminifer topluluklarında istifin en alt bölümlerinden itibaren Abathomphalus mayaroensis
(Bolli)’in varlığı tüm kireçtaşı paketinin engeç Mastrihtiyen’de çökeldiğini gösterir. Kireçteşı istifin alt
düzeylerinde Abathomphalus mayaroensis Takson Menzil Biyozonu tanımlanmıştır. Çeşitlenmiş, iri, kalın
kavkılı, kompleks planktonik foraminifer morfotiplerinin (K-seçilim) bolluğu çökelimin havza koşullarında
olduğuna işaret eder.

Anahtar Kelimeler

Planktonik foraminifer, Mastrihtiyen, Volkano-sedimenter istif, İnler yaylası, Doğu pontidler

Kaynakça

• Ayan Z. (1991): “Şebinkarahisar (Giresun) Kuzeybatısındaki Pb-Zn-Cu Cevherleşmelerinin Mineralojik-Jeokimyasal İncelenmesi ve Kökensel Yorumu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Doktora Tezi, s.186, İzmir (Yayınlanmamış).
• Bolli H. (1945): “Zur Stratigraphie der Oberen Kreide in Den Höheren Helvetischen Decken”, Eclogae Geologicae Helvetiae, Cilt 37, s.217-329.
• Caron M. (1985): “Cretaceous Planktic Foraminifera”, In: Bolli, H.M., Saunders, J.B., Perch- Nielsen, K. (Eds.), Plankton Stratigraphy, Cambridge University Press, Cambridge, s.17- 86.
• Chacon B., Martin C. J., Gräfe K. U. (2004): “Latest Santonian to Latest Maastrichtian Planktic Foraminifera and Biostratigraphy of the Hemipelagic Successions of the Prebetic Zone (Murcia and Alicante Provinces, South-East Spain)”, Cretaceous Research, Cilt 25, s.585-601.
• Çalapkulu F. (1982): “Asarcık (Şebinkarahisar - Giresun) Uranyumlu Pb-Zn–Cu Cevherleşmesinin İncelenmesi”, Ege Üniversitesi Yerbilimleri Fakültesi, Doçentlik Tezi, s.1065, İzmir (Yayınlanmamış).
• Demirkıran Z. (1994): “Mining Geology and Mineralization of İnler Yaylası (Şebinkarahisar- Giresun) Pb-Zn Mine”, Dokuz Eylül Üniversitersi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s. 236, İzmir (Yayınlanmamış).
• Demirkıran Z., Çalapkulu F., Pişkin Ö. (1995): “Mining Geology and Mineralization of İnler Yaylası (Şebinkarahisar-Giresun) Pb-Zn Mine”, Proceedings of International Earth Sciences Colloquium on the Aegean Region, Cilt 2, s.505-518.
• Eyüboğlu, Y., Bektaş, O., Şeren, A., Maden, N., Özer, R., Jacoby, W.R. (2006): Three- directional extentional deformation and formation of the Liassic rift basins in the Eastern Pontides (NE Turkey). Geologica Carpathica, C.57(5), s.337-346.
• Farinacci A., Yeniay G. (1986): “Biostratigraphy and Event-Analysis of the Cenomanian- Maastrichtian Carbonates of the Bey Dağları (western Taurus, Turkey)”, Geologica Romana, Cilt 25, s.257-284.
• Fleury J .J. (1980): “Les Zones de Gavrovo-Tripolitza et du Pinde-Olonos (Grèce Continentale et Péloponnèse du Nord)”, Evolution d’une plate-forme et d’une bassin dans le cadre alpin, Societe Geologique du Nord, Cilt 4, s.1-648.
• Gökçe A., Bozkaya G. (2006): “Lead and Sulfur Isotope Evidence for the Origin of the İnler Yaylası Lead-Zinc Deposits, Northern Turkey”, Journal of Asian Earth Sciences, Cilt 26, s.91-97.
• Güray A. (2006): “Campanian-Maastrichtian Planktonic Foraminiferal Investigation and Biostratigraphy (Kokaksu Section, Bartın, NW Anatolia): Remarks on the Cretaceous Paleoceanography Based on Quantitative Data”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s.202, Ankara (Yayınlanmamış).
• Karaoğlu N. (1985): “İnler Yaylası (Şebinkarahisar-Giresun) Pb-Zn-Cu Cevherleşmesinin ve Çevre Jeolojisinin İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, s.102, İzmir (Yayınlanmamış).
• Kaya Ö. C., Toker V. (2009): “Akveren Formasyonu’nun Kampaniyen-Maastrihtiyen Planktonik Foraminifer Biyostratigrafisi (Bartın, Batı Karadeniz)”, Yerbilimleri, Cilt 30, Sayı 3, s.213-233.
• Lapparent J. D. (1918): “Etude Lithologique des Terrains Crétacées de la region d’Hendaye”, Mémoire Pour Servir a l’Explication de la Carte Géologique de la France, s.153.
• Okay A. İ., Şahintürk Ö. (1997): “Geology of the Eastern Pontides, in: Robinson”, A.G. (ed.), Regional and Petroleum Geology of the Black Sea and Surrounding Region, American Association of Petroleum Geologists Mem, no 68, s.291-311.
• Okay A.İ., Tüysüz, O. (1999): Tethyan sutures of northern Turkey, in: Durand, B., Jolivet, L., Horvath, F., ve Seranne, M., (eds.), The Mediterranean basins: Tertiary extension within the Alpine Orogen: Geological Society of London, Special Publication no. 156, s.475-515.
• Okay, A.İ., Altıner, D. (2007): A condensed Mesozoic succession North of İzmir: A fragment of the Anatolide-Tauride platform in the Bornova Flysch Zone. Turkish Journal of Earth Sciences, C.16, s.1-23.
• Oyman, T., Delaloye, M., Piskin, O., Çalapkulu, F. (1995): Petrochemical and K-Ar radiometric investigations of granitoids from Sebinkarahisar area (Giresun-Turkey): Proceedings of International Earth Sciences Colloquium on the Aegean Region, C.2, s.429- 439.
• Özcan, Z., Okay, A.İ., Özcan, E., Hakyemez, A., Altıner, S. (2012): Late Cretaceous-Eocene geological evolution of the Pontides based on new stratigraphic and palaeontologic data between the Black Sea coast and Bursa (NW Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, C.21, s.933-960.
• Özer, S., Sarı, B., Yılmaz, C., Görmüş, M., Kandemir, R., Akdeniz, N. (2008): Kampaniyen- Mastrihtiyen istiflerinin rudist-foraminifer biyostratigrafisi, fasiyes analizi ve paleobiyocoğrafik özellikleri, Pontidler-kuzey Türkiye. Tübitak Proje Sonuç Raporu, 169 s. (Yayınlanmamış).
• Özgenç, İ. (1993): Şaplıca (Şebinkarahisar-Giresun) alünit yatağının jeolojisi ve alünit oluşumuna kükürt izotop verileri ile bir yaklaşım. Türkiye Jeoloji Bülteni, C.36, s.25-36.
• Özgenç, İ. (1999): Şebinkarahisar (Giresun) bölgesi sülfidli ve sülfatlı cevherlerinde kükürt izotopları. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dersisi, C.1(1), s.65-72.
• Özkan, S. (1985): Maastrichtian planktonic foraminifera and stratigraphy of the Germav Formation, Gercüş Area, Southeast Turkey. Middle East Technical University, Yüksek Lisans Tezi, 219 s. Ankara (Yayınlanmamış).
• Özkan, S., Köylüoğlu, M. (1988): Campanian-Maastrichtian planktonic foraminiferal biostratigraphy of the Beydağları Autochtonous Unit, Western Taurids, Turkey. Middle East Technical University. Journal of Pure and Applied Sciences, C.21, s.377-388.
• Özkan-Altıner, S., Özcan, E. (1999): Upper Cretaceous planktonic foraminiferal biostratigraphy from NW Turkey: calibration of the stratigraphic ranges of larger benthonic foraminifera. Geological Journal, C.34, s.287-301.
• Postuma, J.A. (1971): Manual of Planktonic Foraminifera. Elsevier Publishing Company, Amsterdam, 420 s.
• Premoli Silva, I., Sliter, W.V. (1994): Cretaceous planktonic foraminiferal biostratigraphy and evolutionary trends from the Bottacione section, Gubbio, Italy. Palaeontographia Italica, C.82, s.1-89.
• Premoli Silva, I., Sliter, W.V. (1999): Cretaceous paleoceanography: Evidence from planktonic foraminiferal evolution. In: Barrera, E., Johnson, C.C. (eds.), The Evolution of Cretaceous Ocean-Climatic System. Geological Society of America, Special Paper 332, s.301-328.
• Premoli Silva, I., Verga, D. (2004): Practical manual of Cretaceous planktonic foraminifera. in: Verga, D., Rettori, R. (eds.), International School on planktonic foraminifera, 3rd Course: Cretaceous. Universities of Perugia and Milan, Tiporafia Pontefelcino, Perugia (Italy). 283 pp.
• Renz, O. (1936): Stratigraphie und mikropaläeontologische Untersuchung der Scaglia (Ober Kreide-Tertiär) im Zentralen Apennin. Eclogae Geologicae Helvetiae, C.29, s.1-149.
• Robaszynski, F. (1998): Planktonic foraminifera-Upper Cretaceous, Chart of Cretaceous Biochronostratigraphyi in: de Graciansky, P.C., Hardenbol, J., Vail, P.R. (eds.), Mesozoic and Cenozoic sequence stratigraphy of European basins. Society for Sedimentary Geology (SEPM), Special Publication 60, 782 pp.
• Robaszynski, F., Caron, M. (1995): Cretaceous planctonic foraminifera: comments on the Europe-Mediterranean zonation. Bulletin de la Société Géologique de France, C.166, s.681-692.
• Robaszynski, F., Caron, M., Gonzales Donoso, J.M., Wonders, A.A.H. (eds.) (1984): Atlas of Late Cretaceous Globotruncanids. Revue de Micropaléontologie, C.26, s.145-305.
• Robaszynski, F., Gonzales Donoso, J. M., Linares, D., Amedro, F., Caron, M., Dupuis, C., Dhondt, A.V., Gartner, S. (2000): Le Crétacé supérieur de la région de Kalaat Senan, Tunisie centrale. Litho-biostratigraphie intégrée: zones d’ammonites, de foraminifères planctoniques et de nannofossiles du Turonien supérieur au Maastrichtien. Bulletin des Centres de Recherches Exploration-Production Elf-Aquitaine, C.22, s.359-490.
• Sarı, B. (1999): Biostratigraphy of the Upper Cretaceous Sequences in the Korkuteli Area (Western Taurides). MSc thesis, Dokuz Eylül University, İzmir, 162 s. (Yayınlanmamış).
• Sarı, B. (2006a): Upper Cretaceous planktonic foraminiferal biostratigraphy of the Bey Dağları autochthon in the Korkuteli Area, Western Taurides, Turkey. Journal of Foraminiferal Research, C.36, s.241-261.
• Sarı, B. (2006b): Foraminifera-rudist biostratigraphy, Sr-C-Isotope stratigraphy and microfacies analysis of the Upper Cretaceous sequences of the Bey Dağları autochthon (western Taurides, Turkey). PhD thesis, Dokuz Eylül University, İzmir, 436 s. (Yayınlanmamış).
• Sarı, B. (2009): Planktonic foraminiferal biostratigraphy of the Coniacian-Maastrichtian sequences of the Bey Dağları Autochthon, western Taurides, Turkey: Thin section zonation. Cretaceous Research, C.30(5), s.1103-1132.
• Sarı, B. (2013): Late Maastrichtian-late Palaeocene planktic foraminiferal biostratigraphy of the matrix of the Bornova Flysch Zone around Bornova (İzmir, Western Anatolia, Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, C.22, s.143-171.
• Sarı, B., Özer, S. (2002): Upper Cretaceous stratigraphy of the Beydağları carbonate platform, Korkuteli area (Western Taurides, Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, C.11, s.39- 59.
• Sarı, B., Korkmaz, T., Yıldız, A., Petrizzo, M.R. (2012): Malatya Havzası Kampaniyen- Mastrihtiyen istiflerinin planktonik foraminifer ve nannoplankton biyostratigrafisi (Doğu Anadolu). 109Y035 nolu TÜBİTAK Projesi sonuç raporu, 159 s. (Yayınlanmamış).
• Simmons, M.D., Williams, C.L., Hancock, J.M. (1996): Planktonic foraminifera across the Campanian/Maastrichtian boundary at Tercis, south-west France. Newsletters on Stratigraphy, C.34, s.65-80.
• Sliter, W.V. (1989): Biostratigraphic zonation for Cretaceous planktonic foraminifers examined in thin section. Journal of Foraminiferal Research, C.19, s.1-19.
• Sliter, W.V. (1999): Cretaceous planktonic foraminiferal biostratigraphy of the Calera Limestone, Northern California, USA. Journal of Foraminiferal Research, C.29, s.318-339.
• Sliter, W.V., Leckie, R.M. (1993): Cretaceous planktonic foraminifers and depositional environments from the Ontong Java Plateau with emphasis on Sites 803 and 807. Proceedings of the Ocean Drilling Program, Scientific Results, C.130, s.63-84.
• Şaşmaz, A. (1993): Tutak Dağı güneybatısındaki Pb-Zn yatakları: Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 98 s. Elazığ (Yayınlanmamış).
• Şaşmaz, A., Sağıroğlu, A. (1994): İnler Yaylası (Şebinkarahisar-Giresun) Pb-Zn yatakları. Türkiye Jeoloji Bülteni, C.37, s.13-28.
• Şengör, A.M.C., Yılmaz, Y. (1981): Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics, C.75, s.181-241.
• Vogler, J. (1941): Ober-Jura and Kreide Von Misoi. In: Boehm, G., Wagner, J. (Eds.), Breitrage Zur Geologie Von Niederlandisch-Indien. Paleontolographica Supp. 4, s.243- 293.
• Weidich, K.F. (1987): Das Ultrahelvetikum von Liebenstein (Allgäu) und seine Foraminiferenfauna. Zitteliana, C.15, s.193-217.
• Wonders, A.A.H. (1979): Middle and Late Cretaceous pelagic sediments of the Umbrian sequence in the Central Apennines. Koniklijke Nederlandse Akademie Van Wetenshappen Proceedings C.82, s.171-205.
• Yakar, H. (1993): Late Campanian-Early Paleocene Planktic Foraminiferal taxonomy and biostratigraphy in the Adıyaman Region (SE Anatolia). Middle East Technical University, Yüksek Lisans Tezi, 290 s. (Yayınlanmamış).
• Yavuz, F., Fuchs, Y., Karakaya, N., Karakaya, M.Ç. (2008): Chemical composition of tourmaline from the Asarcık Pb–Zn–Cu ± U deposit, Şebinkarahisar, Turkey: Mineralogy and Petrology, C.94, s. 195-208.