Üçgen Alan Değişimi Yönteminin Deprem Ön Kestiriminde Kullanılabilirliği: 23.10.2011-13:41 Mw=7.2 Van Depremi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 66, 813 - 824, 22.09.2020

Ahmet Yücel Ürüşan

https://doi.org/10.21205/deufmd.2020226616

Öz

Plaka tektoniği nedeniyle meydana gelen depremler beklenmeyen olaylardır. Depremler, öncesinde hareket, eğilme, gerilme, elektromanyetik dalga emisyonu gibi stres nedeniyle yerüstü veya yeraltında meydana gelen bazı öncü işaretler verirler. Bunlar çeşitli metotlarla algılanırlar. Fakat bu işaretler her zaman depremlerle ilişkilendirilemez. Bu nedenle bilim adamları daha fazla nicelik araştırarak deprem tahminini iyileştirmeye çalışmaktadırlar. Özellikle son yıllarda bu konuda anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Üzerinde fazla tartışılmamasına rağmen en iyi metotlardan biri, eğer deprem dışmerkezi etrafında sabit GPS referans istasyonları varsa, bu istasyonlar arasında oluşturulacak üçgenlerin alanlarında bir değişim olup olmadığının araştırılmasıdır. Yöntem, bu araştırmada, 23 Ekim 2011 – 13:41’de 7.2 M büyüklüğünde meydana gelen Van depremi öncesi ve deprem anındaki zemin hareketlerini incelemede kullanılmıştır. Bu amaçla, sürekli gözlem yapabilen sabit GPS referans istasyonları ağı (TUSAGA-Aktif, Continuously Operating Reference Station-CORS-TR) verisinden yararlanılmıştır. Van depreminin oluştuğu fay düzleminin her iki yanında yer alan yakın plandaki 14 istasyon verisi ele alınmış ve günlük hareket vektörleri incelenmiştir. İstasyonlar arası uzaklıkların değişimi ile bunların oluşturduğu üçgen alanlarındaki günlük değişim oranları hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar deprem öncesi yer değiştirmede anomalilerin yakalandığı, bunların depremin öncü işaretleri olabileceği, ancak esas yer değiştirmenin deprem esnasında olduğunu göstermektedir. Ardından, bu çözümler deprem öncesi sismik veri ile karşılaştırılmıştır. Sismik verisine göre deprem öncesinde büyüklüğü 2≤M≤4 arasında olan birçok minör depremin meydana geldiği, bu depremlerin CORS verisinden elde edilen üçgenlerin günlük alan değişim oranlarıyla uyumlu olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Deprem tahmini, GPS, Mikro sismik hareketler, Plaka Tektoniği, Üçgen alanlar

Kaynakça

• [1] Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S., Elmacı, H. 2011. 23 Ekim 2011 Van Depremi Saha Gözlemleri Ve Kaynak Faya İlişkin Ön Değerlendirmeler, Jeoloji Etütleri Dairesi Yer Dinamikleri Araştırma Ve Değerlendirme Koordinatörlüğü Aktif Tektonik Araştırmaları Birimi, Maden Tetkik Ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• [2] Heki, K. 2011. Ionospheric Electron Enhancement Preceding the 2011 Thoku-Oki Earthquake. Geophysical Research Letters, Vol. 38, L17312, 2011. doi:10.1029/2011GL047908.
• [3] Pulinets, S., Davidenko D. 2013. Ionospheric precursors of earthquakes and Global Electric Circuit, Advances in Space Research, Elsevier, Accepted 25 December 2013.
• [4] MURAI, S., ARAKI, H. 2003. Earthquake Prediction Using GPS-A New Method Based on GPS Network Triangles, GIM Volume 17, October 2003.
• [5] Earthquake Prediction: New Findings, Challenges in a difficult Science,https://www.gim-international.com/content/article/earthquake-prediction-new-findings ,(29/Mayıs/ 2009)
• [6] Tiryakioğlu, İ., Yavaşoğlu, H., Uğur, M. A., Özkaymak, C., Yılmaz, M., Kocaoğlu, H., Turgut, B. 2017. Analysis of October 23 (Mw 7.2) and November 9 (Mw 5.6), 2011 Van Earthquakes Using Long-Term GNSS Time Series, Earth Science Research Journal, ISSN 1794-6190 e-ISSN 2339-3459, Vol. 21, No.3, September 2017, http://dx.doi.org/10.15446/esrj.v21n3.62812
• [7] ÜRÜŞAN, A.Y. 2014. Relations Between the GNSS Techniques And The Other Techniques For Prediction Earthquakes, Arabian Journal of Geoscience, Springer Accepted Oct. 2014, DOI: 10.1007/S12517-014-1670- X