DOĞAN AVCIOĞLU AND CENTRAL ASIAN TURKS

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 2, 233 - 251, 17.08.2018

Ahmet Aykut Altay

https://doi.org/10.16953/deusosbil.343140

Öz

Doğan Avcıoğlu has made great
contributions to Turkish leftist literature with his articles and books. His
macro history thesis and political agenda he backed during his lifetime are
discussed and criticised a lot. He is compared with theorist like İdris Küçükömer,
Niyazi Berkes and Behice Boran and his mostly used terms like “robust forces”,
“precapitalist production order” or his favoring of characteristics of actors
coming to power rather than how they ended up in power have resulted in fierce
discussions. He spent most of his time with history studies after 9 of March
1971 failed coup attempt which had close ties to Doğan Avcıoğlu and his circle.
His ideas about Turks in Central Asia is rarely mentioned in literature. In
this study, his ideas about Turks in Central Asia are examined by using content
analysis and contribution of his study of Turks to his macro history thesis
will be interpreted.  

Anahtar Kelimeler

Yön Journal, Central Asian Turks, Military Democracy, Coup D’etat, Socialism

DOĞAN AVCIOĞLU VE ORTA ASYA TÜRKLERİ

Öz

Doğan Avcıoğlu gerek Yön
Dergisi’ndeki yazıları gerekse de kitapları aracılığıyla Türkiye sol
literatürüne önemli katkılar sağladı. Hem ileri sürdüğü makro tarih tezi hem de
hayatı boyunca arkasında durduğu politik gündemi ile sıkça anıldı; sıkça da
eleştirildi. İdris Küçükömer, Niyazi Berkes veya Behice Boran gibi çağdaşı olan
diğer düşünürlerle sürekli karşılaştırılan Doğan Avcıoğlu’nun zinde kuvvetleri,
iktidara gelişin yönteminden çok iktidara gelenin özelliklerini önemsemesi veya
prekapitalist üretim düzeni gibi kavramları sıkça tartışıldı. Ne var ki, Doğan
Avcıoğlu’na yakınlığı ile bilinen 9 Mart 1971 askeri darbe girişiminin  başarısız olmasıyla kendini daha çok tarih
araştırmalarına veren Avcıoğlu’nun Orta Asya Türkleri ile ilgili düşünceleri
çok fazla irdelenmedi. Bu çalışmada, Avcıoğlu’nun Orta Asya Türkleri ile ilgili
fikirleri metin analizi yöntemi kullanılarak incelenecek ve bu çalışmalarının
Avcıoğlu’nun ileri sürdüğü makro tarih tezine katkıları yorumlanacaktır.    

Anahtar Kelimeler

Askeri Demokrasi, Sosyalizm, Yön Dergisi, Orta Asya Türkleri, Askeri Darbe, Sosyalizm

Kaynakça

• Alpay, Ş. (2013). Türkiye'nin düzeni üzerine. E. A. Türkmen (Der.) Türkiye Sosyalist Solu Kitabı 1 20'lerden 70'lere Seçme Metinler: İçinde 281-335. İstanbul: Dipnot Yayınları.
• Altun, F. (2004). Kemalist bir modernleşme yorumu olarak Yön Dergisi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(1): 551-575.
• Atılgan, G. (2002a). Yön'ünü ararken yolunu yitirmek. Praksis, (6): 119-151.
• Atılgan, G. (2002b). Karpiç'te kandırılan ihtilalci. Praksis, (5): 257-275.
• Atılgan, G. (2007). Yön devrim hareketi. T. Bora, & M. Gültekingil (Der.), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Sol İçinde 597-661. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atılgan, G. (2008). Yön-devrim hareketi. İstanbul: Yordam Kitap.
• Atılgan, G. (2009). Sosyalist milliyetçilik söylemi: (Türkiye 1961-1968): Temeller, Ayrılıklar. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64(3): 1-26.
• Avcıoğlu, D. (1962, Ocak 10). Yapıcı milliyetçilik. Yön, (4): 3.
• Avcıoğlu, D. (1963, Nisan 10). Tepesi üstü duran ağaç. Yön, (68): 2-3.
• Avcıoğlu, D. (1964, Eylül 25). Milliyetçilere sesleniş. Yön, (78): 3.
• Avcıoğlu, D. (1976). Türkiye'nin düzeni dün-bugün-yarın (Cilt 1). İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Avcıoğlu, D. (2006a). Türklerin tarihi 1. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Avcıoğlu, D. (2006b). Türklerin tarihi 3. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Avcıoğlu, D. (2008). Türklerin tarihi 2. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Aykol, H. (2010). Türkiye'de sol örgütler: Bölüne bölüne büyümek. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Balta, E. (2002). Türkiye solunda milliyetçilik: Üç kaynak üç dönemeç. Praksis (6): 153-174.
• Belli, M. (1966). Sosyalizmde metod meselesi. Yön, (152): 12.
• Belli, M. (1970). Milli demokratik devrim. Ankara: Aydınlık Yayınları.
• Berkes, N. (1966, Ekim 21). Az gelişmişliğin tarihsel nedenleri: V – Doğu toplumlarının yapıları ve bu yapıların bozuluşu. Yön, (186): 8-9.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar Türkiye’de siyasi ideolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çarık, Ş. (2016). Türkiye solunun kısa tarihi denizlerin yolu. İstanbul: Asi Kitap.
• Çiçek, A. C. (2016). Türk siyasal yaşamında Yön Dergisi: Milliyetçilik Bayrağını Sosyalistler Taşır. Ankara: Tezkire Yayınları.
• Eroğul, C., Ertuğrul, İ., Esen, S., Sağlam, F., & Sevinç, M. (2009). Mümtaz Soysal'a armağan. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları.
• Ersan, V. (2013). 1970'lerde Türkiye solu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Köker, L. (2007). Kemalizm ve 21. yüzyıl Türkiye demokrasisi. M. Alkan, T. Bora, & M. Koraltürk (Der), Mete Tunçay'a Armağan İçinde 115-133. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özdemir, H. (1986). Kalkınmada bir strateji arayışı: Yön hareketi. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Selçuk, İ. (1965, Ocak 29). Milliyetçiliğin temelleri. Yön, (96): 3.
• Selçuk, İ. (1966, Temmuz 22). Çifte teminat varken. Yön, (173): 5.
• Soysal, M. (1962, Temmuz 11). Demokrasi anlayışımız. Yön, (30): 3.
• Şener, M. (2015). Türkiye solunda üç tarz-ı siyaset. İstanbul: Yordam Kitap.