THE PERSON’S WORLD OF DIWAN AND FOLK POETRY

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 3, 363 - 380, 12.11.2018

Mehmet Akkaya

https://doi.org/10.16953/deusosbil.443006

Öz

Divan
and folk poetry are like two rags born from the same source of Turkish poetry.
In poems, person names have passed by different characteristics. The source of
the products of a literature that sustains the existence of about six centuries
is also very rich. These two poetry connotations, which reflect the common
taste of a nation, offer a partnership as to the source from which they feed.
However, there are local differences in geographical environments.

The
most important source of Divan poetry is the shorts in the Qur'an. In this
respect, the stories of the prophets in the fallacy are poetic. Due to the
importance of the miracles of the Prophet, the intensity of these names
attracts attention. Folk poetry also includes poetry for the same reasons.
Moreover, the everyday types that take place in the lives of poets are also in
poetry.

Poeticpersonage;

·        
Historical Persons

·        
Historical - Legendary Persons

·        
Religious figures

·        
Şâirler  

·        
Story-Story Heroes

·        
Daily Tips

Under
the headings. It is noteworthy that the people in the Divan poetry with the
classical understanding under the influence of the city culture, have a certain
characteristic such as miracle-keramet, heroism. The presence of historical and
religious people in poetry makes them feel distinctly. Both poetry branches
have a similar understanding.

Historical
- In the case of legendary personalities, it will be seen that our poetry is
particularly influenced by the ancient Iranians. When the people who were on
the subject of ruler and statesmen entered poetry, IV. The dominance of Murad's
folk poetry attracts attention. When we look at the story-legendary heroes,
there are indisputable names in both poetry branches, Leyla and Mecnûn.

In
this study, the names mentioned in divan and folk poetry and the
characteristics of these names with poetry were discussed and evaluated.

Anahtar Kelimeler

Poetry, Story, Mythology, Telmih, Person

DİVÂN VE HALK ŞİİRİNİN ŞAHIS DÜNYASI

Öz

Divan
ve halk şiiri, Türk şiirinin aynı kaynaktan doğmuş iki ırmağı gibidir.
Şiirlerde farklı özellikleriyle kişi adları geçmektedir. Yaklaşık altı asır
varlığını sürdüren bir edebiyatın ürünlerinin kaynağı da oldukça
zengindir.  Bir milletin ortak zevkini
yansıtan bu iki şiir anlayışı, beslendiği kaynak itibariyle ortaklık arz eder.
Ancak geliştiği coğrafî çevreler itibariyle mahalli farklılıklar göstermesi
olağandır.

Divan
şiirinin beslendiği en önemli kaynak, Kur’an’daki kıssalardır. Bu itibarla
kıssalarda geçen peygamber hikâyeleri şiiri beslemiştir. Peygamber mucizelerinin
öneminden dolayı bu isimlerin yoğunluğu dikkati çekmektedir. Halk şiiri de aynı
nedenlerle bu isimleri şiire dâhil eder. Ayrıca şâirlerin hayatında yer edinen
gündelik tiplerin de şiirde varlığı söz konusudur.

Şiirin şahıs
kadrosu;

·        
Tarihî Şahsiyetler

·        
Tarihî- Efsanevî Şahsiyetler

·        
Dinî Şahsiyetler

·        
Şâirler

·        
Masal- Hikâye Kahramanları

·        
Gündelik Tipler

Başlıkları
altında değerlendirilmiştir. Daha ziyade şehir kültürünün etkisiyle klasik
anlayışa sahip divan şiirinde kişilerin, mucize- keramet, kahramanlık gibi
mutlaka bir özellik taşımaları dikkati çeker. 
Tarihî ve dinî kişilerin şiirde varlığı kendisini belirgin şekilde
hissettirir. Her iki şiir şubesi de benzer anlayışa sahiptir.

Tarihî-
Efsanevî Şahsiyetler bahsinde şiirimizi özellikle eski İranlıların etkilediği
görülecektir. Hükümdar ve devlet adamları bahsinde ayını kişiler şiire
girmişken, IV. Murad’ın halk şiirinde baskınlığı dikkati çekmektedir. Hikâye-
masal kahramanlarına bakıldığında her iki şiir şubesinde de tartışmasız
isimler, Leylâ ile Mecnûn’dur.

 

Bu
çalışmada divan ve halk şiirinde adı geçen isimler ve bu isimlerin hangi
özellikleriyle şiire girdikleri tartışılmış ve değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şiir, Kıssa, Mitoloji, Telmih, Şahıs

Kaynakça

• Akkaya, M. (1992). Şemsî paşa dîvânı, edisyon-kritikli metin, inceleme. (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arısoy, S. (1985). Türk halk şiiri antolojisi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Aslan, E. (1978). Doğu anadolu saz şairleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Aslan, E. (1975). Çıldırlı Aşık Şenlik. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Atalay, B. (1930). Âşık Kerem. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Ayan, H. (1994). Nesimî. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ayan, H. (1981). Cevrî dîvânı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Bilgegil, M. K. (1942). XVIII. asır saz şâirlerinden Kusûrî. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi.
• Çavuşoğlu, M. (1977). Yahya Bey dîvânı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Çavuşoğlu, M. & Tanyeri, A. (1981). Hayretî dîvânı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Elçin, Ş. (1987). Âşık Ömer. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ergun, S. N. (1938). Halk edebiyatı antolojisi. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Ergun, S. N. (1934). Beşiktaşlı Gedâyî. İstanbul: Müstakil Yayınevi.
• Gökalp, M. (1988). Bardızlı Âşık Nihân. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Gölpınarlı, A. (1932). Kaygusuz Vizeli Alaaddin. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Güney E. C. & Güney, E. Ç.(1953). Âşık Meslekî. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
• Halıcı, F. (1982). Âşık Şem’i. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• İpekten, H. (1974). İsmetî dîvânı. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Kasır, H. A. (1984). Seyrâni. İstanbul: Acar Yayınları.
• Kaya, D. (1994). Sivas’ta âşıklık geleneği ve Âşık Ruhsâtî. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
• Köprülü, M. F. (1930). XVI. asır sonuna kadar Türk saz şairleri. İstanbul: Milli Kültür Yayınları.
• Küçük, S. (1994). Bâkî divânı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Özhan, M. (1992). Diğer yaşayan halk ozanları anto1ojisi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Okçu, N. (1993). Şeyh Gâlip (2-C). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Öztelli, C. (1983). Karacaoğlan. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
• Öztelli, C. (1994). Köroğlu-Dadaloğlu-Kuloğlu. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
• Sakaoğlu, S. (1987). Ercişli Emrah. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Sakaoğlu, S. (1986). Dadaloğlu. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Tarlan, A. N. (1992). Hayâlî Bey dîvân. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tarlan, A. N. (1968). Zâtî dîvânı (2-C). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Tarlan, A. N. (1992). Necâtî Bey dîvânı. İstanbul: Akçağ Yayınları.
• Tatcı, M. (1990). Yunus Emre. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.