ESMÉ SCOTT- STEVENSON VE KIBRIS

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 1, 277 - 301, 20.03.2019

Füsun Çoban Döşkaya

https://doi.org/10.16953/deusosbil.500108

Öz

Tüm tarihi boyunca stratejik önemi
yüzünden sürekli olarak yabancı devletlerin ilgisini çeken Kıbrıs, Osmanlı'nın
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşında yenilmesinin ardından İngiltere’nin girişim ve
politikaları sonucunda İngilizlere kiralanmış ancak Osmanlı mülkiyeti olmaya
devam etmiştir. Bu çalışma, Osmanlı’nın Kıbrıs’ın yönetimini İngiltere’ye
bıraktığı dönemin hemen ilk yıllarını konu alan ve İngiliz Esmé Scott-Stevenson
tarafından yazılmış olan Kıbrıs’taki Yuvamız (Our Home in Cyprus) (1879) isimli
eser hakkındadır. Kitap, İngiltere kraliçesi tarafından atanan Sir Garnet
Wolseley yönetiminde 1878’de İngilizler adaya Larnaka’dan çıktıklarında,
Kraliyet ordusunda görev yapan kocası Andrew Scott-Stevenson’un yanında
Kıbrıs'a gelen Esmé Scott-Stevenson’un anlatılarını içermektedir. Esmé Scott-Stevenson'un
Kıbrıs'taki Yuvamız adlı eseri kadın bakış açısı ile yazılmış kolonyal seyahat
yazısı örneğidir ve bir İngiliz kadının kocasının görevi nedeniyle geldiği yeri
ve insanlarını, siyasete karışmadan anlattığı bir eser olarak algılanmamalıdır.
Bu çalışmada, tarihsel arka planın verilmesinin ardından, eserin yazarından
bağımsız olmadığı görüşü ile metin içerisindeki tutarlılık ve tutarsızlıklar
irdelenmektedir.  , Eserde, oryantalist
imgelerin yanı sıra metin aralarında kurgulanan en önemli konu Türk ve Rum
karşıtlığıdır. Bu karşıtlık, en genel haliyle iki toplumun birbiri ile
kıyaslanması şeklinde sunulurken özelde Türk ve Rum kadın tasvirleri aracılığı
ile güçlendirilmekte metin içerisinde sürekli yeniden üretilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Kadın Seyyahlar, Oryantalizm, Seyahatname, Kıbrıs, Esmé Scott-Stevenson, İngiliz İdaresi Altında Kıbrıs

ESMÉ SCOTT- STEVENSON AND CYPRUS

Öz

Cyprus, which has attracted the continuous attention
of foreign countries throughout its history due to its strategic value, after
the defeat of Ottoman Empire in 1877-1878 Ottoman-Russian War, was handed over
the British administration but remained part of the Ottoman Empire
formally.  This study is about Esmé
Scott-Stevenson’s work entitled Our Home in Cyprus (1879). The book deals with
the early years of British rule in Cyprus and covers the narratives of
Scott-Stevenson when she came to Cyprus with her husband, Andrew
Scott-Stevenson. Andrew Scott-Stevenson was the assistant commissioner of Sir
Garnet Wolseley, the first High Commissioner of Cyprus who was charged by the
British Queen to establish British presence on the island. Esmé
Scott-Stevenson’s Our Home in Cyprus is an example of colonial travel writing from the perspective of a woman, and cannot
be regarded as a piece of work written by
an English woman accompanying her husband and describing only the people and
characteristics of the place with no political intentions in mind. In this
study, after giving the historical background of Esmé Scott-Stevenson’s work,
consistencies, and inconsistencies within the text are analyzed. Apart from
Orientalist images within the text, the most crucial subject is the opposition
of Turkish and Cypriot. This opposition is continuously reproduced and
intensified within the text by comparing the two societies in general and
description of Turkish and Greek women in particular.

Anahtar Kelimeler

Women Travel-Writer, Orientalism, Travel Book, Cyprus, Esmé Scott-Stevenson, Cyprus under British Rule

Kaynakça

• Benson, E. & Conolly L.W. (Ed.) (2005). Encyclopedia of post-colonial literature in English. New York: Routledge.
• Birkett, D. & Wheeler S. (Eds.) (1998). Amazonian: The Penguin book of women’s new travel writing. London: Penguin.
• Cavendish, A. (Ed.). (1992). Cyprus 1878: The journal of Sir Garnet Wolseley. Nicosia: Cyprus Popular Bank Cultural Centre.
• Cesnola, L. P. di. (1877). Cyprus: Its ancient cities, tombs and temples. London: John Murray.
• Çelik, B. “Kıbrıs’ta İngiliz dönemi”, ODTU KKTC Tanıtım Web sitesi. http://users.metu.edu.tr/birten/ingiliz.html, (Erişim Tarihi: 08.09.2010).
• Ellis, T. (1879). Twelve etchings of the principal views & places of interest in Cyprus. London: Gammon &Vaughan.
• Gazioğlu, A. C. (1996). İngiliz yönetiminde Kıbrıs II (1878-1952) Enosis çemberinde Türkler. İstanbul: Cyrep.
• Gazioğlu, A. C. (1997). Kıbrıs tarihi İngiliz dönemi 1878–1960. Lefkoşa: Cyrep.
• Gürkan, H. M. (1996). Bir Zamanlar Kıbrıs'ta: Tarih Yazıları 1860-1945. 2. Baskı. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Hook, G. R. (2009). Britons in Cyprus, 1878-1914. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). The University of Texas at Austin. https://docplayer.net/46868098-Copyright-by-gail-ruth-hook-2009.html
• Lorcin, P. M. E. (2005). "Women's travel writing", World History Sources Webpage, Teaching Sources, George Mason University. http://chnm.gmu.edu/worldhistorysources/searchwhm.php?function=print&whmid=146/whm/whm.html/146&wwhrecord, (Erişim Tarihi: 31.10.2015).
• Mills, S. (1991). Discourses of difference: An analysis of women’s travel writing and colonialism. London: Routledge.
• Morgan, T. (2010). Sweet and bitter island: A History of the British in Cyprus. London: I. B. Tauris.
• Murray, N. (2009). A corkscrew is most useful: The travellers of empire. London: Hachette Digital.
• Pardoe, J. (2004). Şehirlerin ecesi İstanbul: Bir leydinin gözüyle 19. yüzyılda Osmanlı yaşamı. Çev. Banu Büyükkal. İstanbul: Kitap yayınevi.
• Robinson, J. (1990). Wayward women. A Guide to Women Travellers. Oxford: Oxford University Press.
• Scott-Stevenson, E. (2009). Kıbrıs’taki yuvamız. (Çev. Cafer Ertuğrul & Şeref Turan. Ed. Ulvi Keser). Ankara: Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayını.
• Scott-Stevenson, E. (1880). Our home in Cyprus: With Illustrations and a Map. 2nd ed. London: Chapman and Hall.
• Scott-Stevenson, E. (1881). Our ride through Asia Minor. London: Chapman and Hall.
• Scott-Stevenson, E. (1883). On summer seas: Including the Mediterranean, the Aegean, the Ionian, the Adriatic, and the Euxine, and a Voyage down the Danube. London: Chapman and Hall.
• Severis, R. C. (2000). Travelling artists in Cyprus, 1700-1960. London: Philip Wilson Publishers.
• Solsten, E. (Ed.). (1993). Cyprus: A country study. Washington, D.C.; GPO for the Library of Congress.
• Şahin, G. (2007). İngiliz seyahatnamelerinde Osmanlı toplumu ve Türk imajı. İstanbul: Gökkubbe.
• Uçarol, R. (2001). “Osmanlı Devleti’nin Kıbrıs’ı İngiltere’ye devri (1878)”. A. Ahmetbeyoğlu ve E. Afyoncu (Ed.), Dünden Bugüne Kıbrıs Meselesi içinde (ss. 121-158). İstanbul: Tatav.
• Üçel- Aybet, G. (2003). Avrupalı seyyahların gözünden Osmanlı Dünyası ve insanları: 1530-1699. İstanbul: İletişim.
• Yerasimos, S. (2004). “Uyarı tarzında bir sunuş: Türkiye ‘romantizmin hayata geçirildiği bir diyar’ mı?”. Şehirlerin Ecesi İstanbul içinde (ss. 7-9). İstanbul: Kitap Yayınevi.