SAKAS IN THE CONTEXT OF PERSIA (ACHAEMENID)

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 3, 731 - 761, 25.09.2019

Muzaffer Duran

https://doi.org/10.16953/deusosbil.496567

Cited By: 2

Öz

The
aim of this study is to investigate the Saka-Persian relations during the
period of Persia (Achaemenid). In this respect, we first tried to explain how
the Sakas, particularly the Achaemenid, were depicted in the works in the
written and archaeological sources, in the works of Greek writers. In doing so,
we presented the oldest Saka images belonging to the Akhaimenid period and
depicting the Sakas. Until now, there have been many valuable works on
Saka-Persian wars. In this article, we aimed to show the alliance relations
between the Sakas and Persians alongside the Saka-Persian wars. As a method, we
used the Akhaimenid inscriptions, Assyrian documents and ancient Greek texts
and the Achaemenid reliefs depicting the Sakas, the figures on the tombs and
some archaeological materials extracted from the kurgans. In our study, we found that there were many groups
identifying with the Sakas, that the Sakas had met with Iranian geography in
the periods preceding the Achaemenids, and that there were some hostile
relations with the Persians during the early Achaemenids period; we also
determined that, together with Xerxes, the Persians collide with the Sakas.
Finally, we found that although the Persians were defeated both in the Greek
wars and in the battles with Alexander the Great, the Sakas in the Persian army
always have superiority against their rivals.

Anahtar Kelimeler

Ancient Iran, Persians (Achaemenids), Sakas, Military History

PERS (AKHAİMENİD) BAĞLAMINDA SAKALAR

Öz

Bu
çalışmanın amacı Pers (Akhaimenid) döneminde Saka-Pers münasebetlerini
incelemektir. Bu hususta öncelikle Sakaların başta Akhaimenid yazılı ve
arkeolojik kaynaklarında, Yunan yazarların eserlerinde nasıl tasvir edildiğini
açıklamaya çalıştık. Bunu yaparken Akhaimenid dönemine ait olan ve Sakaları tasvir
eden en eski Saka görsellerini sunmaya çalıştık. Şimdiye kadar genellikle
Saka-Pers savaşları üzerine birçok kıymetli çalışma yapılmıştı. Biz bu makalede
Saka-Pers savaşlarının yanında Sakaların Perslerle olan “müttefiklik”
ilişkilerini de göstermeyi amaçladık. Yöntem olarak Akhaimenid kitabeleri, bazı
Assur vesikaları ve antik Yunan metinleri ile Sakaları betimleyen Akhaimenid
rölyeflerini, mezarlar üzerindeki figürleri ve kurganlardan çıkarılan bazı
arkeolojik malzemeleri kullandık. Çalışmamızda Sakaları temsil eden birçok
grubun olduğunu, Sakaların Akhaimenidlerden önceki dönemlerde İran coğrafyası
ile temasa geçtiğini, erken Akhaimenid döneminde Perslerle düşmanca
münasebetleri olduğunu, Kserkses ile birlikte Sakalarla Perslerin omuz omuza
çarpıştığını belirledik. Son olarak Perslerin gerek Yunan savaşlarında gerek
Büyük İskender ile yaptığı savaşlarda mağlup olmasına rağmen Pers ordusundaki
Sakaların rakiplerine karşı daima üstünlük sağladığını tespit ettik.

Anahtar Kelimeler

Antik İran, Persler (Akhaimenidler), Sakalar, Askeri Tarih

Kaynakça

• A. Antik Kaynaklar ve Kısaltmalar
• Arr. anab. (= Arrianus, Anabasis) Kullanılan Metin ve Çeviri: Anabasis. P.A. Brunt (Çev.), Cambridge, 1976-1983. (The Loeb Classical Library) ; Anabasis Alexandri Book I-IV. E. Iliff Robson (Çev.), Harward University Press, 1967. Ctes. (= Ctesias, Historicus) Kullanılan Metin ve Çeviri: Ctesias' History of Persia: Tales of the Orient. James Robson, Lloyd Llewellyn-Jones (Çev.), London, 2010. Curt. (= Curtius Rufus, Historiae Alexandri Magni) Kullanılan Metin ve Çeviri: History of Alexander. John C. Rolfe (Çev.), 1946 (The Loeb Classical Library). DB. (= Darius, Behistun) Kullanılan Metin ve Çeviri: Tolman, H.C. (1908). Ancient Persian lexicon and the text of the Achaemenidian inscriptions transliterated… New York, Cincinnati, Chicago: American Book Camopany; Kent, R.G. (1950). Old Persian grammar, texts, lexicon, New Haven, Connecticut: American Oriental Society; Kent, R.G. (1939). The Nakš-i Rustam inscriptions of Darius. Language, 15 (3), 160-177. http://www.livius.org/sources/content/achaemenid-royal-inscriptions/ (Aşağıda adı geçen yazıtlar için de yukarıda (DB için) verilen söz konusu çeviriler kullanılmıştır) DNa. (= Darius, Nakş-i Rüstem) DPd. (= Darius, Persepolis) DPh. (= Darius, Persepolis ‘Apadana Altın ve Gümüş Tabletler’) DSab. Darius Statue, in Egyptian (= Darius’un Susa’daki Heykeli) DSe. (= Darius Susa) Iust. (= Marcus Iulianus Iustinus, M. Iuliani Iustini Epitoma Historiarum Philippicarum Pompei Trogi) Kullanılan Metin ve Çeviriler: Justinus Epitome of Pompeius Trogus' Philippic Histories. J.S.Watson (Çev.), 1853. http://www.attalus.org Firdevsî, Şahnâme Kullanılan Metin ve Çeviri: Şahnâme. Necati Lugal (Çev.), İstanbul: Kabalcı, 2009. Hdt. (= Herodotos, Historicus) Kullanılan Metin ve Çeviri: Tarih. Müntekim Ökmen (Çev.), İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2009. Ptol. Geog. (= Ptolemaius, Geographia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Claudius Ptolemaios, Cosmographia: Weltkarten. Lelio Pagani, Isolde Härth-Ragaller (Çev.), Würzburg: Popp, 1977. Str. (= Strabo, Geographus) Kullanılan Metin ve Çeviri: Geographica. H. L. Jones (Çev.), London, 1929. (The Loeb Classical Library). Thuk. (= Thukydides) Kullanılan Metin ve Çeviri: Peloponnessos savaşları. Furkan Akderin (Çev.), İstanbul: Belge Yayınları, 2010. XPa. (= Kserkses, Persepolis ‘Bütün Halkların Kapısı Yazıtı’) XPh. (= Kserkses, Persepolis ‘Daiva Yazıtı’) Ksen. anab. (= Ksenophon, Anabasis) Kullanılan Metin ve Çeviri: Anabasis onbinlerin dönüşü. Oğuz Yarlıgaş (Çev.), İstanbul: Kabalcı, 2011.
• B. Modern Kaynaklar
• Balcer, J.M. (1972). The date of Herodotos IV.1 Darius' Scythian expedition. Harvard Studies in Classical Philology, 76, 99-132.
• Cameron, G.G. (1959). The ‘daiva’ inscription of Xerxes: in Elamite. Die welt des Orients, 2, (5/6), 470-476.
• Cameron, G.G. (1975). Darius the great and his Scythian campaign, Behsitun and Herodotos. Acta Iranica, 4, 75-88.
• Ceylan, A. – Günaşdı, Y. (2013). Balkanlarda İskitler. Uluslararası Balkan Dil, Kültür ve Medeniyet Sempozyumu bildirileri (08-10 Nisan/April 2010 Tiran/Arnavutluk), Edirne, 113-139.
• Cook, J.M. (1985). The rise of the Achaemenids and establishment and their empire. I. Gershevitch (Ed.), Cambridge ancient of Iran II içinde (ss. 200-292). Cambridge: Cambridge University Press.
• Darmesteter, J. (2012). Avesta. Fahriye Adsay, İbrahim Bingöl (Çev.), İstanbul: Avesta Yayınları.
• Durmuş, İ. (2007). İskitler. İstanbul: Karnak Yayınları.
• Durmuş, İ. (2002). İskitlerin kimliği, Türkler Ansiklopedisi, 1, 620-627.
• Durmuş, İ. (1997). Saka-Pers mücadelesi. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 49-53.
• Durmuş, İ. (1996). Massagetler, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 86-91.
• Farrokh, K. (2007). Shadows in the desert: Ancient Persia at war. Oxford-New York.
• Francfort, H. P. (1988). Central Asia and eastern Iran. John Boardman, N. G. L. Hammond, D.M. Lewis, M. Ostwald (Ed.), Cambridge ancient history IV Persia, Greece and the western Mediterranean C. 525 To 479 B.C. içinde (ss. 165-193). Cambridge: Cambridge University Press.
• Gall, H. V. (2009). Naqš-e Rostam. http://www.iranicaonline.org/articles/naqs-e-rostam (Erişim Tarihi: 15.11.2018).
• Hasanov, Z. (2009). Çar İskitler. İlyas Topsakal (Çev.), İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Head, D. (1992). The Achaemenid Persian army. Stockport.
• Kuhrt, A. (2007). The Persian empire: A corpus of sources from the Achaemenid period. Volume II, London-New York.
• Kuhrt, A. (2007a). The Persian empire: A corpus of sources from the Achaemenid period. Volume I, London-New York.
• Luckenbill, D. D. (1927). Ancient records of Assyria and Babylonia 2. Historical records of Assyria from Sargon to the end. Chicago.
• Narain, A.K. (1987). The Sakā Haumavargā and the ’Αμύργιοι: The Problem of Their Identity. Bulletin of the Asia Institute, New Series I, (Inaugural Issue), 27-31.
• Özgül, O. & Ceylan, N. (2017). Eskiçağda Kafkasya geçitleri (Daryal ve Derbent). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5, (13), 2017, 24-62.
• Özkan Kılıç, S. (2018). I. Dareios’un İskit seferinin nedenleri üzerine. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5, (16), 301-316.
• Schmidt, E. F. (1970). Persepolis III: The royal tombs and other monuments. Chicago: The University of Chicago Oriental Institute Publications.
• Schmidt, E. F. (1953). Persepolis I: Structures, reliefs, inscriptions. Chicago: The University of Chicago Oriental Institute Publications.
• Sekunda, N. (1992). The Persian army 560-330 BC. London.
• Sulimirski, T. & Taylor, T. (1991) The Scythians. John Boardman, I. E. S. Edwards vd. (Ed.) The Cambridge ancient history: The Assyrian and Babylonian empires and other states of the Near East, from thee eighth to sixth centuries B.C. III / 2 içinde (ss. 547-590), Cambridge University Press.
• Sümmerer, L. (2010). Duvar resimleri. Latife Sümmerer, Alexander von Kienlin (Ed.). Tatarlı renklerin dönüşü içinde (ss. 120-185). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Taishan, Y. (2014). The name “Sakā”. Sino-Platonic Papers 251, Victor H. Mair (Ed.), Philadelphia. http://sino-platonic.org/complete/spp251_Saka_Sacae.pdf (Erişim Tarihi: 13.02.2019).
• Taishan, Y. (1998). A study of Sakā history. Sino-Platonic Papers 80, Victor H. Mair (Ed.), Philadelphia. http://www.sino-platonic.org/complete/spp080_saka_sai.pdf (Erişim Tarihi: 13.02.2019).
• Tuplin, C. (1987). Xenophon and the Garrisons of the Achaemenid Empire. Archaeologische Mitteilungen aus Iran, 20, 167-246.
• Vogelsang, W. (1993). Dahae: People. Encyclopaedia Iranica, VI (6), 581-582. http://www.iranicaonline.org/articles/dahae (Erişim Tarihi: 04.10.2018).
• Yıldırım, N. (2008). Fars mitolojisi sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Young, T. C. (1988). The Consolidation of the empire and its limits of growth under Darius and Xerxes. John Boardman, N. G. L. Hammond F., D.M. Lewis, M. Ostwald (Ed.), Cambridge ancient history IV: Persia, Greece and the western Mediterranean C. 525 to 479 B.C. içinde (ss. 165-193). Cambridge University Press.
• C. İnternet Kaynakları
• Allempires.com. http://www.allempires.com/forum/forum_posts.asp?TID= 22148&PN=13 (Erişim Tarihi: 09.09.2018).
• The State Hermitage Museum. https://www.hermitagemuseum.org/wps/ portal/hermitage/digital-collection/25.+Archaeological+Artifacts/879755/?lng= (envanter no: Дн.1913-1/1) (Erişim Tarihi: 09.09.2018).
• Livius.org. http://www.livius.org/pictures/iran/susa/susa-statue-of-darius-the-great/statue-of-darius-the-great-subject-r12-sg-shks-op-saka-scythians/ (Erişim Tarihi: 10.10.2018).