OSMAN TURAN'IN ADALET PARTİSİ'NDEKİ SİYASİ HAYATI (1965-1967)

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 4, 1347 - 1371, 31.12.2020

Ferit Salim Sanlı

https://doi.org/10.16953/deusosbil.799822

Öz

Türk tarihçiliğinin mümtaz isimlerinden birisi olan Prof.Dr. Osman Turan ilmî hayatının yanı sıra aktif siyasetle de iştigal etmiş ve bu minvalde önce Demokrat Parti’de daha sonra da Adalet Partisi’nde milletvekilliği görevinde bulunmuştur. Turan her iki dönemde de iktidar partisinin mensubu konumunda olsa da muhalefet ettiği konularda görüşlerini dile getirmekten imtina etmeyen bir hüviyet sergilemiştir. “Merkez sağ” niteliğini haiz mezkûr iki partiye de bilhassa kültürel, ilmî ve manevî politikalar bağlamında önemli tenkitleri “içeriden” yönelten Turan’ın Adalet Partisi’ndeki siyasî hayatı, 1960’lı yılların siyasi kompozisyonunu ve Türk sağının çatallaşarak MHP, MNP gibi farklı partilerin ortaya çıkmasını anlamak açısından da önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Osman Turan, Adalet Partisi, Merkez Sağ, Milliyetçilik, Muhafazakarlık

Kaynakça

• Adıdeğmez ( 4 Ekim 1966) “Düşen Maske”, Bab-ı Ali’de Sabah.
• Ağtaş, Ö.( 2008). “Ortanın Solu: İsmet İnönü’den Bülent Ecevit’e”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce-8. (Ed. Tanıl Bora-Murat Gültekingil),2.B, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akyol, T. (1997). Hayat Yolunda: Gençler İçin Anılar. İstanbul: Doğan Kitap.
• Atilhan, C.Rıfat ( 9 Kasım 1966). “ Diyanet İşleri Meselesi ve Derin Kökleri!”. Yeni İstiklal.
• Aydın, S.- Taşkın, Y. (2014). 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ayvazoğlu, B.(2008) “Tanrıdağı’ndan Hira Dağı’na Uzun İnce Yollar”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4: Milliyetçilik, (Ed.Tanıl Bora, Murat Gültekingil),3.B,İstanbul: İletişim Yayınları
• Birinci, A. (2003). Osman Turan. Ankara: Alternatif Yayınları.
• Bora, T. (2012). “Türk Sağı: Siyasal Düşünce Tarihi Açısından Bir Çerçeve Denemesi”, Türk Sağı, Mitler, Fetişler, Düşman İmgeleri. (Der: İnci Özkan Kerestecioğlu-Güven Gürkan Öztan), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çakır, O. (2010). Nevzat Kösoğlu ile Söyleşiler: Hatıralar Yahut Bir Vatan Kurtarma Hikâyesi, 2.B, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Demirel, T. (2004). Adalet Partisi: İdeoloji ve Politika, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ____________“ (2009). “1946-1980 Döneminde ‘Sol ve Sağ’”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce 9: Dönemler ve Zihniyetler. (Ed.Ömer Laçiner), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Emre, Y. (2013). CHP, Sosyal Demokrasi ve Sol: Türkiye’de Sosyal Demokrasinin Kuruluş Yılları (1960-1966), İstanbul: İletişim Yayınları.
• İpekçi, A. ( 8 Ekim 1966). “ Diyanet İşleri ve Hükümet”, Milliyet.
• Kabaklı, A. ( 14 Ekim 1966). “Muhtariyet”, Tercüman.
• Kılıç, M. (2016). ‘Allah, Vatan, Soy, Milli Mukaddesat’: Türk Milliyetçileri Derneği(1951-1953), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kısakürek, N.F. ( 23 Ağustos 1963). “ Adalet Partisi’ne: Nefs Muhasebesi”, Yeni İstiklal. _____________( 8 Ağustos 1966) “ Demirel”, Yeni İstanbul. _____________( 14 Temmuz 1966) “Kim İdare Ediyor”, Yeni İstanbul.
• Kurnaz, C.(2012). Deli Rüzgâr: Osman Yüksel Serdengeçti, Ankara: Kurgan Edebiyat.
• Perin, C. ( 24 Kasım 1966). “ AP, Sağda Olamaz”, Durum.
• _______( 12 Ağustos 1967). “ AP’nin Yakasını Bırakınız”, Durum.
• ________( 17 Haziran 1967).“ Türkiye Zavallı Değildir”, Haber.
• ________( 15 Eylül 1966). “ Yürek ve Kafa”, Durum.
• Perin, M. ( 12 Ekim 1967). “ Aşırı Cereyanların Sinsi Niyetleri”, Durum.
• ________( 8 Eylül 1966). “ Osman Turan Bu Ayıp Sana Yeter”, Durum.
• Sanlı, F. S. (2019). Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’nden Milliyetçi Hareket Partisi’ne Tarihi Süreç, İdeoloji, Politika (1960-1969), İstanbul: Ötüken Yayınları. _________( 2017). “Türk Sağında Politik Çatallaşmaya Adalet Partisinden Bakmak: 1961-1967 Yılları Arası AP İçerisinde Yaşanan ‘Müfrit- Mutedil’ Mücadelesi ve Bu Hareketin ‘Türkeş Hareketi’ ile Olan Münasebeti”, CTAD, Yıl:13, Sayı:25,s.4-49.
• Taşkın, Y. (2007). Anti-Komünizmden Küreselleşme Karşıtlığına Milliyetçi Muhafazakâr Entelijensiya, İstanbul: İletişim Yayınları.
• __________ (2012). “ Türk Sağı ve Aydınlar: Bir Aşk ve Nefret İlişkisi”. Türk Sağı, Mitler, Fetişler, Düşman İmgeleri. (Der: İnci Özkan Kerestecioğlu-Güven Gürkan Öztan), İstanbul: İletişim Yayınları.
• __________ (2009). “Türkiye’de Sağcılık”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Cilt-9: Dönemler ve Zihniyetler, (Ed.Tanıl Bora- Murat Gültekingil), İstanbul: İletişim Yayınları. Tuncer, E.-Danacı, N. (2003). Çok Partili Dönemde Seçimler ve Seçim Sistemleri, Ankara: TESAV Yayınları.
• Turan, O. (6 Eylül 1966) “Falih Rıfkı Atay Siyasi ve İdeolojik Bir Çıkmaza Saplanmıştır”, Yeni İstanbul.
• _________( 21 Aralık 1966). “Adalet Partisi Din Aleyhtarı Bir Laiklik Görüşüne Katılamaz I”, Yeni İstanbul.
• _________( 24 Nisan 1967). “ Başgil’in Şehadeti I”, Yeni İstanbul.
• _________( 3 Mayıs 1967). “ Başgil’in Memlekete ve Siyasete Dönüşü”, Yeni İstanbul.
• _________( 8 Şubat 1967). “ Bir Münevver Çılgınlığı ve Komünizm”, Yeni İstanbul.
• _________( 1 Eylül 1966). “ Bir Yassıada Şaşkını”, Yeni İstanbul.
• _________( 2 Eylül 1966). “Bir Yassıada Şaşkınının Basit Hünerleri”, Yeni İstanbul.
• _________( 20 Haziran 1967). “ Felaketten Ders Alamayan Sayın S.Ağaoğlu”, Yeni İstanbul.
• _________( 23 Nisan 1966). “ Halk Partisi Zihniyeti ve Yeni Nesil”, Yeni İstanbul.
• _________( 24 Haziran 1967). “ Hükümet Aleyhine Takrir Münasebetiyle”, Yeni İstanbul.
• _________( 3 Ağustos 1967). “ Hükümetin İçtimai Adaletten Uzaklaşması”, Yeni İstanbul.
• _________( 1 Ocak 1967). “ Laiklik Tatbikatı ve Orhan Seyfi Bey II”, Yeni İstanbul.
• _________( 22 Haziran 1966). “İsmet Paşa’nın Mağlubiyeti ve Nurcular”, Yeni İstanbul.
• _________( 26 Aralık 1966). “ Osman Yüksel Bey Haysiyet Divanında”, Yeni İstanbul.
• __________( 2016). Yeni İstanbul Yazıları. (Yay. Haz. Nasrullah Uzman), Ankara: Hitabevi Yayınları.
• __________( 31 Temmuz 1967). “ Zayıf Hükümet Politikası”, Yeni İstanbul.
• Unat, N. A. (1966). Anayasa Hukuku ve Siyasal Bilimler Açısından 1965 Seçimleri Tahlili, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasi Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Uzman, N. ( 2018). İktidardaki Muhalif: Prof. Dr. Osman Turan, İstanbul: Ötüken Yayınları.