Batmış (Cil) Gölü (Bitlis) Ornitofaunası Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 30 - 38, 30.06.2025

Hümeyra Nergiz Uyar , Ramazan Alanmış

https://doi.org/10.57244/dfbd.1650233

Öz

Bu araştırma Mart 2023-Ekim 2024 tarihleri arasında Bitlis ili sınırları içerisinde bulunan Batmış (Cil) Gölü’nde gerçekleştirilmiştir. Yapılan arazi çalışmaları sonucunda göl alanı ve çevresinde; 15 takım ve 28 familyaya mensup 67 kuş türü tespit edilmiştir. Bu türlerden; 20 tür yerli (% 29,8), 43’ü yaz ziyaretçisi (% 64,3 ), 4'ü (% 5,9) transit göçerdir.
Batmış Gölü'nde gözlemlenen kuşlar, IUCN (Uluslararası Doğa Koruma Birliği) kriterlerine göre tehlike durumları ve statüleri incelendiğinde; 2 tür EN "Tehlike altında" (Oxyura leucocehala-dikkuyruk ördek, Neophron percnopterus-küçük akbaba), 2 tür VU "Zarar görebilir=Duyarlı" (Aythya ferina-elmabaş patka ve Streptopelia turtur-üveyik) ve 1 tür de NT "Tehlikeye yakın" (Vanellus vanellus-kız kuşu) kategorisinde bulunmaktadır. Bern Sözleşmesi kriterlerine göre alandaki 41 tür EK-II’ listesinde, CITES Sözleşmesine göre ise alandaki türlerden 7'si EKII listesinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kuşlar , sulak alan , Bitlis , biyoekoloji , avifauna.

A Study on Ornithofauna of Batmış (Cil) Lake (Bitlis)

Öz

This research was carried out in Batmış (Cil) Lake within the borders of Bitlis province between March 2023 and October 2024. As a result of the field studies, 67 bird species belonging to 15 orders and 28 families were identified in the lake area and its surroundings. Of these species, 20 species were resident (29,8%), 43 were summer visitors (64,3%) and 4 (5,9%) were transit migrants.
When the birds observed in Batmış Lake were examined in terms of their danger status and status according to the IUCN (International Union for Conservation of Nature) criteria, it was seen that 2 species were in the EN "Endangered" category (Oxyura leucocehala-white-headed duck, Neophron percnopterus- Egyptian vulture), 2 species were in the VU "Vulnerable = Sensitive" category (Aythya ferina-common pochard and Streptopelia turtur-European turtle dove) and 1 species was in the NT "Near Threatened" category. According to the Bern Convention Red List Categories, 41 species in the area were on the Appendix II, and according to the CITES Convention Red List Categories, 7 of the species in the area were on the Appendix II

Anahtar Kelimeler

: Birds , wetland , Bitlis , bioecology , avifauna.

Kaynakça

• Adızel Ö., Durmuş, A. (2009). A study on bird species under threat and avifauna of Erçek Lake (Van/Turkey). Scientific Research and Essay, 4 (10), 1006 -1011.
• Adızel, Ö. (1998). Van Gölü Havzası Ornitofaunası Üzerine Araştırmalar. Doktora tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Anonim (1993). Türkiye'nin Sulak Alanları. Türkiye Çevre Sorunları Vakfı, Ankara.
• Anonim (2023). Bitlis İli 2022 Yılı Çevre Durum Raporu. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/b-tl-s_-cdr2022 20231114081338.pdf (Erişim tarihi:23.09.2024)
• Anonim (2025). Türkiye Sulakları Koruma Altında. (https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/6507/Turkiyede-131-Sulak-Alan-Koruma-Altinda). (Erişim tarihi: 12.10.2024)
• Avcı, F., Adızel, Ö., Azizoğlu, E. (2017). A Study On Ornithofauna of Muş Plain. Adyütayam, 5(1), 20-32.
• Avcı, M.( 2005). Çeşitlilik ve Endemizm Açısından Türkiye’nin Bitki Örtüsü. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi (Electronic), 13: 27- 55.
• Azizoğlu, E. (2013). Yüksekova (Hakkari) Nehil Sazlığı Ornitofaunası Üzerine Bir Araştırma. Yüksek lisans tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Behçet, L. (1991). Süphan Dağı (Bitlis) Florası. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1, 29-38.
• Bibby, C.J., Burgess, N.D. (1992). Bird Census Techniques. Academic Press Limited. Bobbink, R., Beltman, B., Verhoeven, J.T.A., Whigham, D.F. (2006). Wetlands: functioning biodiversity conservation and restoration. Springer.
• Çelik, E., Durmuş, A. (2017). Determining the seasonal ornithological potential of the Dönemeç (Engil) delta and generate the digital maps using geographical information systems (GIS). Journal of the Institute of Science and Technology, 7(3), 73-78.
• Dobinson, H.M. (1976). Bird Count, A Practical Guide to Bird Survey. Penguin Books Ltd.Hormondsworth.
• Eken, G., Bozdoğan, M., İsfendiyaroğlu, S., Kılıç, D.T., Lise, Y. (2006). Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları. Mas Matbaacılık.
• Ercasip, M. (2024). Turna (Keşiş) Gölü Ornitofaunası Üzerine Bir Araştırma. Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Gökşen, H.İ. (2022). Nemrut Kalderası Tabiat Anıtı’nın Kuş Faunası. Yüksek lisans tezi, Bitlis Eren Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bitlis.
• Green, I., Moorhouse, N. (1995). A Birdwatchers’ Guide to Turkey. Bird Watcher’s Gıides Prion Ltd. England.
• Harrison, C., Greensmith, A. (2000). Birds of the World. A Dorling Kindersley Book. Heinzel, H., Fitter, R., Parsiov, J. (1995). Türkiye ve Avrupa’nın Kuşları. Doğal Hayatı Koruma Derneği Yayınevi.
• Khatri, T.B. (2014). Wetlands, Biodiversity and Climate Change. The Initiation, 5,138-142.
• Kiziroğlu, İ. (2008). Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi. Desen Matbaası.
• Mitsch, W.J., Gosselink, J.G. (2000). Wetlands. John Wiley & Sons, New York. https://doi.org/10.1002/rrr.637.
• Nergiz, H. (2019). Heybeli Gölü (Bitlis) Kuş Çeşitliliği Üzerine Bir Araştırma. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitü Dergisi, 9(2): 692-698.
• Song, A., Liang, S., Li, H., Yan, B. (2024). Effects of biodiversity on functional stability of freshwater wetlands: a systematic review. Frontiers in Microbiology, 8(15):1397683. doi: 10.3389/fmicb.2024.1397683.
• Yu Z., Jiang M., Chen F. (2023). Wetland science, ecosystem services and protection actions in China. Fundamental Research, 3, 831–832.