SAİD NURSÎ’DE KÖTÜLÜK PROBLEMİ

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 1, 128 - 148, 26.06.2022

Hamdi Yalçın

Öz

Kötülük problemi, insanın varoluşundan itibaren günümüze kadar güncelliğini koruyan karmaşık ve çok ciddi sorunlardan biridir. Kötülük, bir olgu olarak hem felsefenin hem de teolojinin ortak problemlerindendir. Bu bağlamda filozoflar ve teologlar bu mesele etrafında çeşitli tartışmalar yapmış, kendi dinî anlayışlarına ve paradigmalarına uygun çok boyutlu bir ilâhî adalet savunusu ortaya koymuşlardır. Düşünce tarihinin önemli sorunlarından birini teşkil eden söz konusu problem hakkında 20. yy. âlimlerinden olan Said Nursî de fikir beyan etmiş ve eserlerinde konu bağlamında pek çok argüman geliştirmiştir. O, kötülüğün reel varlığını inkâr etmemiştir. Aksine insanın olgunlaşması ve evrende iyi ile kötü dengesinin oluşması için kötülüğü gerekli görmüştür. Nitekim ona göre kötülük olmadığı takdirde iyilik bilenemez ve takdir edilemez. Bu sebeple pek çok hayrın ve faydalı şeyin meydana gelmesini sağlamak için az da olsa kötülüğün bulunması gerekir. Az miktardaki kötülüğün engellenmesi çok olan iyiliğin engellenmesi demektir. Varlık, var olması itibariyle bizzat iyidir, hayırdır. Öte yandan Nursî, “estetik analoji” ilkesini benimser. Buna göre zıtlıklar güzelliği arttırmaktadır. Ahlâkî kötülükler, insanın iradesini kötüye kullanmasından dolayı meydana gelmektedir. Tabiî kötülüklerin çoğu insandan kaynaklanan ahlâkî kötülükler sonucu oluşmaktadır. Allah, ahlâkî kötülüklerden dolayı insanı depremler, hastalıklar gibi doğal felaketler ile ikaz etmektedir. Kötülük yokluktur. Kendi başına bir varlığı bulunmamaktadır. Dolayısıyla mantıksal olarak onun ayrı bir yaratıcısının olması mümkün değildir. Bu çalışmada, Said Nursî’nin kötülük olgusu ve kötülük problemine ilişkin sunduğu çözüm önerileri ve bu hususta neleri vurguladığı ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, Said Nursî, Kötülük Problemi, İlâhî Adalet, İrade

Kaynakça

• Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen. el-Muğnî fî ebvâbi’t-tevhîd ve’l-Adl. thk. Mustafa es-Sekâ. 6/1, Kahire: 1965.
• Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen. Şerhu’l-usûli’l-hamse. thk. Abdülkerim Osman. Kahire: Vehbe Yayınları, 3. Basım, 1416/1996.
• Hançerlioğlu, Orhan. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 18. Basım, 2010.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Ahmed. el-Erbaʿîn fî uṣûli’d-dîn. Beyrut: Dârü’l-minhâc, 1439/2017.
• İzmirli, İsmail Hakkı. Yeni İlmi Kelam. sad. Sabri Hizmetli. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Mutahharî, Murtaza. Adl-i İlâhî. çev. Hüseyin Hatemi. İstanbul: Kevser Yayınları, 2014.
• Nesefî, Ebü’l-Mu’în. Bahrü’l-kelâm. ta’lik: Veliyuddîn Muhammed Salih el-Farfûr. b.y: Mektebetü Dâru’l-Farfûr, 2. Basım, 1421/2000.
• Nesefî, Ebü’l-Mu’în. et-Temhîd li-kavâidi’t-tevhîd. thk. Muhammed Abdurrahman eş-Şâğûl. Kahire: Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, 2006.
• Nursî, Said. Sözler. İstanbul: RNK Yayınları, 12. Basım, 2014.
• Nursî, Said. Lem’alar. İstanbul: RNK Yayınları, 2013.
• Nursî, Said. Şualar. İstanbul: RNK Yayınları, 2014.
• Nursî, Said. Emirdağ Lâhikası. İstanbul: RNK Yayınları, 2014.
• Nursî, Said. Mektûbat. İstanbul: Rnk Yayınları, 2014.
• Nursî, Said. Mesnevî-i Nuriye. çev. Abdülmecid Nursî. 2 Cilt, İstanbul: Rnk Yayınları, 2010.
• Ormsby, Eric Lee. İslam Düşüncesinde ‘İlahi Adalet’ Sorunu (Teodise). çev. Metin Özdemir. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2001.