İMAM HATİP LİSELERİNDE OKUTULAN İSLÂM KÜLTÜR VE MEDENİYETİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: XXV Sayı: 2, 688 - 712, 04.01.2023

Faruk Aydın

Öz

İslâm medeniyeti, alemlere rahmet olarak gönderilen İslâm peygamberi Hz.
Muhammed (s.a.v.) ile tarih sahnesine taşınan vahiy şekillendirdiği aklın inşa ettiği bir
medeniyet tecrübesidir. İmam Hatip Liselerinin 12. sınıflarında okutulan İslâm Kültür
ve Medeniyeti dersi söz konusu tecrübeyi gelecek nesillere aktarabilmenin bir vesilesi
olarak önem arz etmektedir.
“İmam Hatip Liselerinde Okutulan İslâm Kültür ve Medeniyeti Dersi Öğretim
Programının Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi” konulu araştırma “karma
yöntem” çalışması ile gerçekleştirilmiştir. Bilimsel yöntemlerle elde edilen bulgular, ilgili
literatürle karşılaştırılarak yorumlanmıştır.
Araştırmada elde edilen bulgulara göre; öğretmenlerin %85,71’i İslâm Kültür ve
Medeniyeti dersi öğretim programını öğrencilerde sağlıklı bir medeniyet tasavvuru
geliştirmesi bakımından yetersiz görürken, %85,82’si söz konusu dersin öğretim
programının yeniden yapılandırılması gerektiğini ifade etmişlerdir. Elde edilen bulgulara
ilişkin çözüm önerileri sonuç ve öneriler bölümde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Medeniyet, İslâm Medeniyeti, Öğretim Programı, Medeniyet Tasavvuru, Değişim, Dönüşüm.

Kaynakça

• Adem, Mahmut. Eğitim Planlaması. Ankara: Ekinoks Yayınevi, 2008.
• Bartlett, Steve ve Burton, Diana. Eğitim Bilimine Giriş (Introduction to Education Studies). Çeviren Birsel Aybek. Ankara: Anı Yayınları, 2014.
• Bhambra, Gurminde K. Moderniteyi Yeniden Düşünmek Post-
• Kolonyalizm ve Sosyolojik Tahayyül. 1. bs. Çeviren Özlem
• İlyas. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015.
• Braudel, Fernand. Uygarlıkların Grameri. 4. bs. Ankara: İmge Kitabevi, 2014.
• Carr, Edward Hallett. Tarih Nedir? 19. bs. Çeviren Misket Gizem
• Gürtürk. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• Demirel, Özcan. Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya. 25. bs. Ankara: Pegem Akademi, 2017.
• Elias, Norbert. Uygarlık Süreci. 8. bs. Çeviren Ender Ateşman. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• Emin, Nazmi. İhtişamlı Medeniyetten Hazin Sona Endülüs. 1. bs. İstanbul: Eren Pazarlama Kültür Yayınları, 2017.
• Febvre, Lucien. Uygarlık, Kapitalizm ve Kapitalistler. 1. bs. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 1995. 46
• Garaudy, Roger. İnsanlığın Medeniyet Destanı. 2. bs. İstanbul: Türk Edebiyat Vakfı Yayınları, 2007.
• Garaudy, Roger. İslâm ve İnsanlığın Geleceği. 5. bs. İstanbul: Pınar Yayınları, 2000.
• Görmez, Mehmet. «Dünyayı İmar Etmek.» Diyanet Aylık Dergi, no. 247 (2011): 1-3.
• Gültekin, Mehmet. «Program Geliştirmeye İlişkin Temel Kavramlar.» Öğretimde Program Geliştirme ve Değerlendirme içinde, düzenleyen: Behçet Oral ve Taha Yazar. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2017.
• Huntington, Samuel P. Medeniyetler Çatışması. 7. bs. Düzenleyen: Murat Yılmaz. Ankara: Vadi Yayınları, 2002.
• İbn-i Haldun. Mukaddime. 11. bs. Düzenleyen: Süleyman Uludağ. Cilt I. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
• Kalın, İbrahim. Barbar, Modern, Medeni. 1. bs. İstanbul: İnsan Yayınları, 2018.
• Kalın, İbrahim. Ben, Öteki ve Ötesi İslam-Batı İlişkileri Tarihine Giriş. 3. bs. İstanbul: İnsan Yayınları, 2017.
• Karacaoğlu, Ömer Cem. Eğitimde Program Geliştirme. 2. bs. Ankara: Nobel Akademi Yayınları, 2020. 47
• Karlığa, Bekir. Medeniyet Bilinci. İstanbul: Pelikan Basım, 2019.
• Kutluer, İlhan. Medeniyet. Cilt 28, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
• Kutub, Seyyid. Fi Zılâli'l-Kur'ân. Cilt 6. 12 cilt. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1992.
• Lukacs, John. 20. Yüzyılın ve Modern Çağın Sonu (The End of Twenteeth Century and The End of Modern Age). İstanbul: Bilgin Yayıncılık, 1995.
• M.E.B. «İmam Hatip ve Anadolu İmam Hatip Lisesi İslâm Kültür ve Medeniyeti Dersi Öğretim Programı.» T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. Ankara, 2015.
• Meriç, Cemil. Umrandan Uygarlığa. 23. bs. İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.
• Miquel, Andre. Doğuşundan Günümüze İslâm Medeniyeti. Çeviren: Ahmet Fidan ve Hasan Menteş. İstanbul: Gerçek Hayat Yayınları, 2003.
• Özakpınar, Yılmaz. İslam Medeniyeti ve Türk Kültürü. 3. bs. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2003.
• Özakpınar, Yılmaz. Kültür ve Medeniyet Anlayışları ve Bir Medeniyet Teorisi. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1997. 48
• Özakpınar, Yılmaz. Kültür ve Medeniyet Üzerine Denemeler. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2007.
• Özçelik, Ali. Eğitimde Program Geliştirme ve Öğretim (Genel Öğretim Yöntemi). 3. bs. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
• Özkeçeçi, Şule Bilge. «İpek Yolunun Geri Bildirimi: Modernleşme.» Medeniyetler Güzergahı: İpekyolu içinde, düzenleyen: Mehmet Bulut. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Said Halim Paşa. «İslâm'da Teşkilat-ı Siyasiye.» Sebilürreşad, 1922.
• Şeriati, Ali. Medeniyet Tarihi II. Ankara: Fecr Yayınları, 2013.
• Tekin , Uğur, Sözen, Didem, Murat, Mualla, Odabaşı, Battal, Esra,
• Şimşek, ve Özen, Dilan. «Program Geliştirmenin Temel İlkeleri.» Eğitimde Program Geliştirme içinde, düzenleyen: Battal Odabaşı, 24. bs. Konya: Çizgi Kitabevi, 2014.
• Tekineş, Ayhan. «İslam Medeniyetinin Kuruluşunda Ashab-I Kiram.» C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi XIV, no. 2 (2010): 57- 72.
• Topçu, Nurettin. Kültür ve Medeniyet. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
• Toynbee, Arnold J. Uygarlık Yargılanıyor. 2. bs. İstanbul: Örgün Yayınevi, 2011. 49
• Yanpar Yelken, Tuğba, ve Konokman, Yavuz. «Program Geliştirmede Hedefler.» Eğitim Program Geliştirme ve Değerlendirme içinde, düzenleyen: Behçet Oral ve Taha Yazar. Ankara: Pegem Akademi, 2017.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur'ân Dili. Cilt 5. 10 cilt. İstanbul: Huzur Yayınları, 2003.