İBN-İ KESİR ve SÜLEYMAN ATEŞ TEFSİRİ ÖRNEKLEMİNDE EVLİLİK AYETLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2022, Cilt: XXV Sayı: 2, 713 - 735, 04.01.2023

Sabahat Saylık

Öz

İnsanı eşref-i mahlûkat olarak yaratan Allah, kâinatı da insanın yaşamasına elverişli olacak şekilde tanzim etti. Kâinatta var olan her varlık gibi insanın da eşini var etti. İnsan, kurulan evlilik bağı ile hem yalnızlığını giderdi hem de neslini devam ettirdi. Bununla birlikte İslam toplumunda, Kur’an’ın indiği asırdan uzaklaştıkça dini, kültürel ve ekonomik nedenlerle evlilik ve bununla birlikte aile hayatını düzenleyen normlarda yorum farklılıkları gelişti. Günümüzde evlilik ve aile hayatıyla ilgili yapılan dini referanslı tartışmalar, evlilik kurumunda kadın ve erkek arasındaki rol dağılımı konusunu karmaşık hale getirdi. Özellikle de erkeğin aile reisi olarak tayin edilmesinin kadına itaat etme sorumluluğunu yükleyip yüklemediği konusu güncelliğini kaybetmeyen bir tartışma konusu oldu. Bu bağlamda evliliği ayakta tutan değerler, boşama ve boşama yetkisinin kime ait olduğu, taaddüd-i zevcât konusu, bunun bir kayda bağlanıp bağlanmadığı, kadının dövülmesi meselesi gibi konular klasik ve modern tefsirlerde ele alınarak tartışıldı, bu konuda görüşler beyan edildi.
Bu çalışmada İbn Kesir ve Süleyman Ateş tefsiri örnekleminde evlilik ayetleri incelenmiştir. Bununla birlikte konuyla alakalı diğer tefsir kaynakları ve çeşitli makaleler ve tezlerden de istifade yoluna gidilmiştir. Araştırmada; Evliliğin temel hedefleri, insan için gerekliliği, müfessirlerin çok eşlilikle ilgili görüşleri, evliliklerde olabilecek sorunlara karşı çözüm yolları, evliliğin sonlandırılması durumunda uyulması gereken kaideler, boşanmanın çeşitleri ve yükümlülükleri gibi hususlara genel olarak değinilmiş daha sonra İbn Kesir ve Süleyman Ateş tefsirinde evlilikle ilgili ayetler mukayeseli bir şekilde ele alınmıştır. İki müfessirin nîkah ve talakla ilgili ayetlere ilişkin ortaya koydukları görüşleri ve bu görüşlerindeki yorum farklılıkları ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Evlilik, Nikah, İbn Kesir, Süleyman Ateş

Kaynakça

• Abdulbaki, Muhammed Fuad, Mucemu’l- Müfehres li elfazi’l- Kur’ani’l-Kerim,Tahran, Âvanda daniş Yay.ty.
• Acar, H. İbrahim “Talak,” DİA, .XXXIX, TDV Yay., İstanbul, 2010. ……………. “İddet” DİA., XXI, TDVYay., Ankara, 2000.
• Süleyman Ateş, Kur’an’ı Kerim Tefsiri, II-VI, Yeni Ufuklar Neşriyat, 1995.
• Buhari, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Camiu’s-Sahih, VII-IX, ,Daru’l-Hadis Nikâh, Daru’l-Hadis, Kahire, 2011.
• Liv, Cemil, İslam Aile Hukukunda Evlilik Akdi ve Boşanmanın Tescili, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Düzenli, Pehlul, “Türkçe Talak Tabirleri ve Fıkhi Sonuçları” Necmettin Erbakan İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. 46, 2018.
• Ebû Abdillah İbn Enes İbn Mâlik, I-II, Muvatta, Tahkik, Abdul Vahab Abdullatif, Mektebetü’l-İlmiye 3. Baskı, ty.
• Ebû Davud, Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî el-Ezdî, Sünenu Ebû Davud, Beyryt Daru İbn Hazm, 2016.
• es-Serahsi, Ebû Sehl Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed, I-XXXI, Mebsut, Daru’l-Marife, Beyrut, I.Baskı, ty.
• Atar, Fahrettin, “Nikâh,” DİA, XXXIII, TDV Yay., İstanbul,2007.
• et-Taberi, Muhammed Cerir, I-XXIV, Camiu’l–Beyan fi Tevili’l-Kur’an, 1.Baskı, Daru’l-Hicr, Tahkik, AbdulMuhsin et-Turki,2001.
• İbn Kesir, Ebû’l-Fida İsmail İbn. Ömer, I-IV, Tefsir’u İbn Kesir, I. Baskı, Risaletu’n-Naşirin, Dımaşk, 2008.
• İbn Manzur, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî , I-XV Lisanu’l-Arab, Beyrut, Daru’s-Sadr, 2010.
• İbn Mace, Ebû Abdullah b. Muhammed b. Yezid el- Kazvini, Sünenu İbn Mace, Beyrut, Daru İbn Hazm, 2012.
• İsfahani, Ragıb, el-Müfredat lielfazı’l-Kur’an, 4.Baskı, Şam, Daru’l-Kalem, 2009.
• Karaman, Fikret, Karagöz, İsmail, Paçacı İbrahim, Canbulat Mehmet, Gelişgen Ahmet, Ural İbrahim, Dini Terimler Sözlüğü, Ankara, DİB Yay, 2006.
• Karslı İbrahim Hilmi, Kur'an Tefsirinde Sosyo-Kültürel Çevrenin Rolü ve Bu Bağlamda Türkiye Örneğinde Kadın. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000.
• Kazancı Şenat, Fatma Asiye, Kur'an ve Gelenek Açısından İtaat Olgusu. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler, Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003. Komisyon, I-V ,Kur’an Yolu ve Türkçe Meali, Dib Yay., Ankara, 2016.
• Köse, Saffet, Genetiğiyle Oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu,2. Baskı, Konya, Mehir, 2014.
• Muslim b. Haccac Ebû’l-Hasan, I-V, El- müsnedu’s-Sahih, Nikâh, Daru İhyai ‘t-Turasil Arabiye, Beyrut, 2010.
• Moslem Esra, Süleyman Ateş’in Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri veEbû’l-Berekât en-Nesefi’nin Medariku’t-Tenzil ve Hakaiku’t-Te’vil adlı Eserleri Bağlamında Klasik ve Çağdaş Tefsir Tasavvurları Mukayesesi. Yozgat: Bozok Üniversitesi, Sosyal bilimler Üniversitesi, 2022.
• Razi, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer Fahruddin, I-XXXIII, Mefathu’l-Ğayb,3. Baskı, Beyrut, Daru İhyai’t –Turasi’l-Arabiye, 2010.
• Şahin, Leyla, Klasik ve Modern Tefsirde Kadın Tasavvurundaki Değişim, Sakarya, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Yatkın, Nihat, “ İslam’da Eş Seçiminde Dindarlığın Tercih Edilmesi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum, sayı:33, s. 50, 2010. Muhammed Ali es-Sabuni, I-IV, Safvet’üt-Tefasir, Beyrut, Mektebetü’l-Asriye, I/123, 2005.