Münâsebâtü’l-Kur’ân İlmi Çerçevesinde Tâlût - Câlût Kıssası İle İlgili Âyetlerin Tahlili

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 262 - 282, 31.12.2024

Hasan Bulut

https://doi.org/10.58852/dicd.1575469

Öz

Kur’ân’da nübüvvet adı altında işlenen ve peygamberlerin tebliğ faaliyetlerinden söz eden pek çok kıssa anlatılır. Ancak bu kıssaların anlatılışının amacı, sadece peygamberlerin hayat öyküleri hakkında bilgi vermekten ibaret değildir. Asıl maksat, söz konusu kıssa ile neyin amaçlandığını, üzerinde durulan ana düşüncenin ne olduğunu, kıssanın ana konulardan hangisiyle ilişkilendirildiğini açıklığa kavuşturmaktır. Bu amaçla çalışmada, Tâlût ve Câlût kıssasının anlatıldığı Bakara sûresi 246-252. âyetleri bir bütünlük içerisinde anlatılış amacı gözetilerek değerlendirilmiştir. Adı geçen kıssada Yüce Allah tarafından hükümdar olarak gönderilen Tâlût’un, İsrâiloğulları ile neler yaşadığı, İsrâiloğulları’nın nehirle nasıl sınandıkları ve Câlût ordusunun nasıl hezimete uğratıldığı anlatılmıştır. Kıssanın bitiminde ise üzerinde durulan bu gerçeğin, Hz. Peygamber’in risâleti için bir hüccet sayıldığına vurgu yapılmıştır. Zira bu kıssa Bedir Gazvesi sırasında indirilmiş, müminlere motivasyon kaynağı olarak anlatılmıştır. Yapılan literatür taramasında Tâlût ve Câlût kıssasının; Kur’ân’ı-Kerîm ve Kitâb-ı Mukaddes çerçevesinde, siyer bilgisinin önemi, epistemolojik açılardan ele alındığı ancak Hz. Peygamber’in risâletine delil oluş cihetiyle incelenmediği tespit edilmiştir. Söz konusu ihtiyaç göz önüne alınarak çalışmada, kıssanın Hz. Peygamber’in yaşam öyküsüne benzerliği, nübüvvetine delaleti ve ilgili son âyetin bağlamı ve bütünlük içerisindeki münâsebeti tahlil edilmiştir. Bu itibarla münâsebet ilmine dair kısa bilgiler paylaşıldıktan sonra Tâlût’un ataları olan İsrâiloğulları’nın tarihi süreç içerisinde peygamberleriyle olan ilişkilerine yer verilmiştir. Bakara sûresi 246-252. âyetleri ise nüzul ortamında ve âyetler - sûreler arasındaki anlam ilişkisi (münâsebâtü’l-Kur’ân) çerçevesinde yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsîr, Kur’ân, Münâsebâtü’l-Kur’ân, Risâlet, Tâlût, Câlût.

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Analysis of the Verses Related to the Story of Talut and Goliath within the Framework of the Science of Relationship of Quran

Öz

The Quran tells many stories that are treated under the name of prophethood and that relate about the preaching activities of the prophets. However, the purpose of telling these stories is not only to provide information about the life stories of the prophets. The main purpose is to clarify what is intended by the story in question, what the main idea emphasized is, and which of the main subjects the story is associated with. For this purpose, this study evaluates the verses 246-252 of the Surah Al-Baqarah, in which the story of Talut and Goliath is told, in terms of their purpose of narration as a whole. In the aforementioned story, it tells what Talut, who was sent as the ruler by Allah, experienced with the Children of Israel, how the Children of Israel were tested with the river, and how the army of Goliath was defeated. At the end of the story, it is stated that this fact emphasized is the fact that Hz. It has been emphasized that it is considered a proof for the prophethood of the Prophet. Because this story was revealed during the battle of Badr and was told as a source of motivation to the believers. In the literature review, it has been determined that the story of Talut and Goliath has been addressed within the framework of the Quran and the Holy Book, in terms of the importance of biography and epistemological aspects, but has not been examined in terms of being evidence for the prophethood of the Hz. Prophet. Taking this need into consideration, the similarity of the story to the life story of the Hz. Prophet, its indication of his prophethood, and the context of the relevant last verse and its relationship within its entirety have been analyzed in this study. In this respect, after sharing brief information about the science of relationship, the relationships of the Children of Israel, the ancestors of Talut, with their prophets throughout the historical process have been included. Surah al-Baqarah, 246-252. The verses were interpreted within the context of the revelation and within the framework of the semantic relationship between the verses and the surahs (munasabatu’l-Quran).

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Quran, Relationship of Quran, Prophethood, Talut, Goliath.

Etik Beyan

It is declared that scientific, ethical principles have been followed while carrying out and writing this study, and that all the sources used have been

Kaynakça

• Abdülbâkî, Muhammed Fu‘ad. el-Mu’cemu'l-müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. thk. Muhsin Bidarfur. Kum: Matbaatü’l-Emir, 1412/1992.
• Adıgüzel, Adnan. “Tâlût - Câlût Kıssası Örneğinde Kur’an’ın Anlaşılmasında Siyer Bilgisinin Önemi”. Siyer Araştırmaları Dergisi 5/1 (2019). 107-128.
• Ahmed b. Hanbel. Müsned. thk. Şuayb Arnavud - Adil Mürşid. Cilt 45. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1417/1997.
• Asîmîn, Muhammed b. Sâlih. Tefsîru’l-Fâtiha ve’l-Bakara. Cilt 3. Dammâm: Dâru İbnü’l-Cevzî. 1423/2002.
• Aydemir, Abdullah. Tefsirde İsrailiyyat. İstanbul: Beyan Yayınları, 1992.
• Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib el-Basrî. İ’câzü’l-Kur’ân. thk. Seyyid Ahmet Sakar. Kahire: Dâru’l-Maarif, 3. Basım, ts.
• Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes’ûd. Meâlimu’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Muhammed Abdullah en-Nemr vd. Cilt 8. Riyâd: Dâru Tayyibetu li’n-neşr ve’t-Tevzi’, 1417/1997.
• Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahman Mar’aşlî. Cilt 5. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418/1998.
• Bıyıkoğlu, Yakup. “İsrâiliyyât Türü Haberlerin Bilgi Açısından Değeri (Tâlût ve Câlût Kıssası Örneği)”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23/1 (2018). 209-247.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl. Sahîhü’l-Buhârî. thk. Mustafa Dayb el-Beğâ. Cilt 7. Dımeşk: Dâru İbn Kesîr, 1414/1993.
• Bukâ‘î, İbrâhîm b. ‘Amr b. Hasen b. Ebîbekr. Nazmü’d-dürer fî tenâsübi’l-âyât ve’s-suver. Haydarâbâd: Viâret-i Meârifi Hindiyye, 1399/1979.
• Bûtî, M. Said Ramazan. Fıkhu’s-siyre. trc. Ali Nar - Orhan Aktepe. İstanbul: Gonca Yayınevi, 1992.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîrü’l-Hadîs. Cilt 10. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutübi’l-‘Arabiyye, 1383/1963.
• Duman, Cengiz. Kur’an Perspektifinde Üç Kral İki Peygamber. İstanbul: Pınar Yayınları, 2013.
• Ebû Dâvud, Süleymân b. el-Es‘as es-Sicistânî. Sünen-i Ebî Dâvud. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd. Cilt 4. Beyrut: el- Mektebetül-Asriyye, ts.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî Esîruddîn el-Endülüsî. el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. Cilt 10. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420/1998.
• Güler, Musa. Nüzul Sırasını Esas Alan Tefsirler. Ankara: Gece Akademi Yayınları, 2019.
• Gürkan, Ali. Kur’ân’ı Kerîm ve Kitâb-ı Mukaddese Göre Tâlût ve Câlût. Iğdır: Iğdır Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Harman, Ömer Faruk. “İsrâil (Benî İsrâil)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/193-195. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001.
• İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Cilt 30. Tunus: ed-Dâru’t-Tunusiyye li’n-neşr, 1404/1984.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. ‘Umer. el Bidâye ve’n-nihâye. thk. Ali Şîrî. Cilt 14. Beyrut: Dâru İhyâe’t-Türâsi’l-Arabî, 1408/1988.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. ‘Umer. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-‘Azîm. thk. Samî b. Muhammed es-Selâme. Cilt 8. Riyâd: Dâru Tayyibetu li’n-neşr ve’t-Tevzi’, 2. Basım, 1420/1999.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem Alî Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn. Lisânü’l-‘Arab. Cilt 15. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 3. Basım, 1414/1994.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Ata. Cilt 8. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1410-1990.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîḫ. thk. Ömer Abdusselâm Tedemmurî. Cilt 10. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1417/1997.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsîr. Cilt 5. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Kasar, Veysel. “Kur’an’da Hz. Muhammed’in (sas) Risaletinin Delilleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 27/27 (2012). 93-132.
• Kızılşeker, Abdurrahim. Kur’ân’da İstihlaf - Müminlerin Yeryüzü Egemenliği-. Ankara: Sonçağ Yayınları, 2021. Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 1996.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009. Kurt, Ali Osman. “Tâlût’. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/552-553. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ehkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî vd. Cilt 20. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1384/1964.
• Kutub, Seyyid. Fî Zılâli’l-Kur’an. çev. Salih Uçan vd. Cilt 10. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 9. Basım, 1991.
• Küçük, Abdurrahman. “Câlût”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/38. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Mahmûd. Tefsîru’l-Mâturîdî (Te’vîlâtu ehli’s-sünne). thk. Mecdî Baslûm. Cilt 10. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed. el-Hidâye ilâ bülûgü’n-nihâye fî ‘ilmi me‘ânî’l-Kur’ân ve tefsîrih. thk. Şâhid el-Buşeyhî. Cilt 13. b.y.: Mecmû’etü Buhûsü’l-Kitâb ve’s-Sünne, 1429/2008.
• Mevdûdî, Ebü’l-A‘lâ. Tefhîmu’l-Kur’ân (Kur’ân’ın Anlamı ve Tefsîri). trc. Muhammed Han Kayanî vd. Cilt 7. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmiü’s-sahîh (Sahîh-i Müslim). thk. Ahmed b. Rıf‘at vd. Cilt 8. Türkiye: Dâru’t-Tabâatü’l-Âmira, 1334/1913.
• Öztürk, Mustafa. Kur’ân Kıssalarının Mahiyeti. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2016.
• Râzî, Fahruddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Amr. Mefâtîhu’l-gayb (et-Tefsîrü’l- kebîr). Cilt 32. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 3. Basım, 1420/1999.
• Reda, Nevin. “Kur’ân’ın Tâlût’u ve Antik Yahûdî Krallığının Yükselişi: Metinlerarası Bir Okuma”. çev. Mustafa Şentürk. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/17 (2010). 201-222.
• Sarıgül, Murat. “İlk Nâzil Olan Beş Âyetin Münâsebetü’l-Kur’ân İlmi Açısından İncelenmesi”. Mütefekkir 7/14 (2020), 485-507. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.848025.
• Sıddıkî, Mazharuddîn. Kur’ân’da Tarih Kavramı. trc. Süleyman Kalkan. İstanbul: Pınar Yayınları, 1982.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr Celaleddîn. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrâhîm. Kahire: el-Heyetü’l-Mısrıyyetü’l-‘Ammetü li’l-Kitâb, 1394/1974.
• Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’ân Tefsîri. Cilt 5. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Tarîhu’t-Taberî. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. Cilt 11. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1400/1980.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmet Şakir. Cilt 24. Mekke: Dâru’t-Terbiye ve’t-Turas, ts.
• Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. ‘Umer b. Vâkıd. el-Meğâzî. thk. Marsden Jones. Cilt 3. Beyrut: Dârü’l-Aʻlemî, 1409/1989.
• Vatandaş, Celaleddin. Hz. Muhammed’in Hayatı ve İslam Daveti Medine Dönemi. İstanbul: Pınar Yayınları, 2007.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dîni Kur’ân Dili. thk. M. Nur Çetin vd. Cilt 9. Ankara: Akçağ Yayınları, 1995.
• Yılmaz, Mehmet Faik. Âyetler ve Sûreler Arasındaki Münâsebet. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kāsım Mahmûd b. Amr b. Ahmed. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳi ġavâmiżi’t-tenzîl. Cilt 4. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Basım, 1407/1986.
• Zerkeşî, Ebû Abdullah Bedruddîn Muhammed. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. Cilt 4. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1376/1957.