DÜZENLEYENİ BİLİNMEYEN BİR ŞİİR MECMUASI

Yıl 2018, Sayı: 20, 128 - 189, 01.06.2018

Mesut Bayram Düzenli Ferdi Özavcı

Öz

Arapça “toplama, bir araya getirme” anlamına gelen “cem” kökünden türemiş olan “mecmua” kelimesi, “toplanmış, bir araya getirilmiş, toplanıp biriktirilmiş” demektir. Şiir terimi olarak ise farklı şairlere ait çeşitli şiirlerin bir araya getirilmesiyle oluşan eserlerin genel adıdır. Şiir mecmualarının Klasik Edebiyatımıza önemli katkılar sağlamaktadır. Müstakil bir divanı olmayan ve tezkirelerde adı geçmeyen şairlerin ve onlara ait şiirlerin ortaya çıkarılmasında, mürettep bir divan oluşturacak kadar şiiri bulunmasına rağmen bunları bir araya getirememiş şairlerin divanlarının oluşturulmasında, çeşitli sebeplerden dolayı şairin divanında yer almamış şiirlerinin tespitinde, bu meyanda tenkitli divan neşirlerinde karşılaşılan birtakım sorunların çözümünde mecmuaların önemli rolü bulunmaktadır. Çalışmamızda, Marmara Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu İlahiyat Fakültesi Bölümü’nde I0021123 02251/021123 demirbaş numarasıyla kayıtlı bir şiir mecmuasının incelemesi yapılacaktır. Bu bağlamda, söz konusu mecmuanın önce şekil bakımından tanıtımı yapılacak; daha sonra ihtiva ettiği şiirlerin özellikleri hakkında bilgi verilecek ve nihayet bu şiirlerin ilk beyti/bendi bulundukları yaprak numarası, şairlerinin ismi ve nazım şekli ile birlikte bir tablo hâlinde aktarılacaktır

Anahtar Kelimeler

Şiir Mecmuası, Klasik Türk Şiiri

A JOURNAL OF POETRY WHOSE WRİTER İS UNKNOWN

Öz

The word ‘mecmua journal of poetry ’ that means ‘accumulated/collected’ has been originated from an Arabic word root ‘cem’ which means ‘to bring together’ or ‘to collect’. As a poetry term it is a general name of a work of art which is made by collecting different poems belong to various poets. Mecmua journal of poetry makes an important contribution to Classical literature. Journals of poetry have an important roles: - in the revelation of poets who don’t have a distinct divan poetry and poets who aren’t being mentioned in the collection of biographies tezkire and of their poems - in the formation of divan poetry which belongs to poets who have enough poems to form a rearranged divan but couldn’t form it - in the idenfication of poems which don’t take part in the poets’ divan - in the solution of problems faced in publishing of divan poetry In our study a journal of poetry - belongs to Marmara University’s Rare Work Collection in the Faculty of Theology, registered with the inventory number of I0021123 02251/021123 is going to be examined. In this regard this journal is going to be reviewed in three steps: - it is going to be presented in terms of its structure - poem’s features which are included in the journal are going to be presented - a chart including page number of poems’ first couplet, poet’s name and its verse form will be given

Anahtar Kelimeler

journal of poetry, Classical Turkish poetry.

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, Namık. (1982), Riyâzü’ş-Şuarâ, Riyâzî Mehmed Efendi, (Metin-Dizin). Ankara Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• AKPINAR Şerife. (2006), Âgâh Dîvânı ve İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• Ali Emiri Efendi. (1924), Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid, Matbaa-i Âmedî, İstanbul.
• ALTUN, Kudret. (1999), Gelibolulu Mustafa Âlî ve Dîvânı (Vâridatü’l-Enîka), Niğde, Özlem Kitabevi.
• AYAN, Hüseyin. (2002), Nesîmî: Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Türkçe Divanının tenkitli metni, 2 C, TDK, Ankara.
• AYPAY, A. İrfan. (1992), Nahîfî Süleyman Efendi: Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni, Selçuk Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• BAĞRIAÇIK, M. Ziya. (1995), Dürrî Divanındaki Tarih Manzumeleri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van.
• BEKTAŞ, Ekrem. (2004), Muvakkit-zade Muhammed Pertev, Hayatı, Sanatı ve Divanının Tenkitli Metni, Ankara Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• BİLKAN, Ali Fuat. (1999), Nâbî: Hayat-Sanatı Eserleri, Ankara, Akçağ Yayınları. Bursalı Mehmed Tahir Efendi. (1972), Osmanlı Müellifleri, (Haz. A. Fikri Yavuz, İsmail Özen). Meral Yayınları, İstanbul.
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmed, TANYERİ, M. Ali. (1981), Hayretî Dîvânı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• ÇAPAN, Pervin. (2005).Tezkire-i Safayi: (Nuhbetü’l-Asar Min Fevaidi’l- Eş’ar) İnceleme-Metinİndeks. Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• DEMİREL, Hafize Gamze. (2005), 18. yüzyıl Şairlerinden Belîğ Mehmed Emîn Dîvânı (İncelemeTenkitli Metin-Tahlil), Fırat Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
• DEMİREL, Şener. ( 1999), Şehrî (Malatyalı Ali Çelebi), Hayatı, Sanatı, Divanının Tenkitli Metni ve Tahlili, Fırat Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ. Edirneli Nazmî. (2012), Mecma’u’n-Nezâ’ir ( İnceleme Tenkitli Metin), (Haz. M. Fatih Köksal). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaunnezair-edirneli-nazmi-pdf.pdf?0 (Erişim: 27. 02. 2018)
• ERDOĞAN, Kenan. (1998), Niyâzî-i Mısrî, Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Divanı (Tenkitli Metni), Ankara, Akçağ Yayınları.
• ERGUN, Sadeddin Nüzhet. (1936), “Âlî”, Türk Şairleri, C 1, Bozkurt Matbaası, İstanbul.
• ERİŞEN YAZICI, Gülgün. (1998), Edirneli Kâmî ve Dîvânının Tenkitli Metni, Ankara Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• ERTEM, Rekin.(1995). Şeyhülislam Yahya Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları
• GENÇ, İlhan. (1986), Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• GIYNAŞ, Kamil Ali. (2013), Pervâne Bey Mecmuası: Topkapı Sarayı Bağdat406, Eskişehir, Eskişehir Valiliği.
• GÜFTA, Hüseyin.(1992), Hâzık Mehmed Efendi’nin Hayatı, Edebi Şahsiyeti, Eserleri ve Divanın Tenkidli Metni, Atatürk Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• İPEKTEN, Haluk. (1990), Naili Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• İSEN, Mustafa. (1998), “Pîrî Mehmed Paşa”, Sehî Beğ Tezkiresi, Heşt-Behişt, Akçağ Yayınları, Ankara.
• KALKIŞIM, Muhsin. (1994), Şeyh Gâlib Dîvânı, Ankara, Akçağ Yayınları.
• KALYON, Abuzer. (2011), Peşteli Hisali, Metaliü’n-Neza’ir Adlı Eserinin II. Cildi: İnceleme-Metin, Gazi Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• KARACAN, Turgut. (1991), Bosnalı Alâaddîn Sâbit Divanı, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, Sivas.
• KARAKÖSE, Saadet. (1994), Nev’î-zâde Atâyî Dîvânı, İnönü Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Malatya.
• KASIR, Hasan Ali. (1996), Esrâr Dede Hayatı, Edebi Kişiliği ve Dîvânı’nın Karşılaştırmalı Metni, Atatürk Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• KAYA, Bayram Ali. (Editör). (2016), Dem ile Sema Arasında-Galata Mevlevîhânesi Koleksiyonu’ndaki Şiir Mecmualarının Sistematik Tasnifi, Sakarya Yayıncılık, Sakarya.
• KAYA, Bilgi. (2003), Hisalî: Hayatı, Eserleri ve Metaliü’n-Neza’ir Adlı Eserinin Birinci Cildi: İnceleme-Metin, Gazi Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• KUTLAR, Fatma Sabiha. (1996), Arpaemîni-zâde Sâmî Dîvânı, Tenkitli Metin-İnceleme, Özel Adlar Dizini, Hacettepe Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• KÜÇÜK, Sabahattin. (1982), Bâkî Dîvânı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10596,bakidivanisabahattinkucukpdf.pdf?0 (Erişim: 11. 01. 2018)
• MACİT, Muhsin. (1997), Nedim Divanı, Ankara, Akçağ Yayınları.
• MERMER, Ahmet, HİDAYETOĞLU, A. Selahattin, ERDOĞAN, Mustafa, KOÇ KESKİN, Neslihan. (2009), Osmanlı Şiirinde Mevlânâ Övgüleri ve Mevlevîlik Unsurları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• MORKOÇ, Yasemin Ertek. (2003), Eğirdirli Hacı Kemâl’in Câmiü’n-Nezâir’i, Ege Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir. Silâhdâr-zâde Mehmed Emîn. (2015), “Halîmî Paşa”, Tezkire-i Silâhdâr-zâde, (Haz. Furkan ÖZTÜRK), Dün Bugün Yarın Yayınları, İstanbul.
• Şiir Mecmuası, Marmara Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu İlahiyat Fakültesi Bölümü, No: I0021123 (02251/021123).
• ŞİMŞEK, Mehmet. (2007), Yahyâ Nazîm Dîvânı (III)(İnceleme Metin), Erciyes Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• TARLAN, Ali Nihat. (1963), Necâtî Beg Divanı, MEB Yayınları Ankara.
• TARLAN, Ali Nihat. (1992), Hayâlî Bey Dîvânı, MEB Yayınları Ankara.
• YANMAZ, Eşref. (1997), Vecdî: Hayatı, Edebi Kişiliği, Eseri ve Divanı’nın Karşılatırmalı Metni, Atatürk Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• YILDIZ, Ali. (2006), 18. Yüzyıl Şâirlerinden Ferhad Paşa Divanı (Metin – İnceleme), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• YORULMAZ, Hüseyin. (1989), Koca Râgıb Paşa Dîvânı (Araştırma ve Metin), İstanbul Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.